Της Στέλλας Μίτιλη,
Το βράδυ της περασμένης Κυριακής, 10 Νοεμβρίου 2019, ο 60χρονος εκλεγμένος Πρόεδρος της Βολιβίας, Έβο Μοράλες, αναγκάστηκε να «ρίξει την αυλαία» στην 14χρονη θητεία του. Σε τηλεοπτικό του -μεταδιδόμενο σε όλη την επικράτεια της Βολιβίας- μήνυμα ανακοίνωσε την παραίτησή του, μετά από τρεις εβδομάδες ταραχών και διαδηλώσεων κατά της επανεκλογής του για μια τέταρτη θητεία, λόγω της αμφισβήτησης του εκλογικού αποτελέσματος και των κατηγοριών για νοθεία. Είναι φανερό ότι η προεδρία του σοσιαλιστή ηγέτη, μολονότι συνοδευόταν από οικονομική ανάπτυξη και καταπολέμηση της φτώχειας, παρέπαιε για καιρό με τους συμμάχους του να παραιτούνται ο ένας μετά τον άλλον, μέχρι που ο διοικητής του γενικού επιτελείου των ενόπλων δυνάμεων της Βολιβίας, στρατηγός Ουίλιαμς Κάλιμαν, τού ζήτησε να παραιτηθεί, ώστε να επανέλθει η σταθερότητα, η ηρεμία και η κοινωνική ειρήνη.
Μάλιστα, το γεγονός ότι λίγη ώρα πριν ο Βολιβιανός Πρόεδρος είχε συμφωνήσει στην επανάληψη των προεδρικών εκλογών -σύμφωνα με το Σύνταγμα θα πρέπει να προκηρυχθούν εντός 90 ημερών- δεν εμπόδισε την επανάληψη του παραπάνω αιτήματος και από τον επικεφαλής της αστυνομίας, Βλαντιμίρ Γιούρι Καλδερόν, αφού οι εντάσεις και οι συγκρούσεις μεταξύ διαδηλωτών και δυνάμεων ασφαλείας συνεχίζονταν. Πάντως, ο τέως Πρόεδρος, Μοράλες, όπως φαίνεται, δεν θα δυσκολευτεί ιδιαίτερα να βρει δουλειά, καθώς λίγο μετά την παραίτησή του, το ρωσικό πρακτορείο «Russia Today» τού πρότεινε την δουλειά του παρουσιαστή.
Πιο συγκεκριμένα, οι εκλογές της 20ης Οκτωβρίου ανέδειξαν τον πρώτο ιθαγενή Πρόεδρο της Βολιβίας στην εξουσία από το 2006 νικητή για άλλη μια φορά και με εύκολη μάλιστα μάχη, όπως έδειχναν τα αποτελέσματα, έναντι του αντιπάλου του, Κάρλος Μέσα. Ωστόσο, έκθεση του Οργανισμού Αμερικανικών Κρατών (ΟΑΚ) ζητούσε την ακύρωση των εκλογών λόγω σοβαρών παρατυπιών κατά την διαδικασία, γεγονός που πυροδότησε μαζικές διαμαρτυρίες, αντικυβερνητικές διαδηλώσεις και αναταραχή σε ολόκληρη την χώρα, αποτέλεσμα των οποίων ήταν ο θάνατος 7 ανθρώπων και ο τραυματισμός 400 περίπου.
Ο ηγέτης της αντιπολίτευσης, Κάρλος Μέσα, ζητούσε επίμονα την παραίτηση του αυτόχθονα Προέδρου και ηγέτη του κόμματος «Κίνημα προς τον Σοσιαλισμό (MAS)», ενώ ο τελευταίος κατηγόρησε αυτόν και τον Λουίς Φερνάντο Καμάτσο, ενορχηστρωτή των διαδηλώσεων στη Σάντα Κρους, ως πραξικοπηματίες. Παράλληλα, τόσο στην πρωτεύουσα Λα Πας, όσο και στην Ελ Άλτο, σημειώθηκαν εντάσεις με πυρπόληση λεωφορείων, εμπρησμούς και λεηλασίες κατοικιών προσωπικοτήτων, αποκλεισμούς δρόμων ή ακόμα και επιθέσεις εναντίον κοντινών τους προσώπων.
Αυτό οδήγησε στην δήλωση παραίτησης τόσο του Προέδρου όσο και μιας σειράς υψηλόβαθμων αξιωματούχων – στον αριθμό περίπου 20 – σε διάστημα λιγότερο των 48 ωρών, με κυριότερους λόγους την ασφάλεια των ίδιων και των οικογενειών τους, που είχε τεθεί σε κίνδυνο, και τη διατήρηση των πνευματικών και δημοκρατικών αξιών και αρχών τους. Μεταξύ αυτών ήταν ο Αντιπρόεδρος της χώρας, Αλβάρο Γκαρθία Λινέρα, που ακολούθησε του Προέδρου και η επικεφαλής της Γερουσίας, Αντριάνα Σαλβατιέρα Αριάσα, που θα ήταν η αμέσως επόμενη στη διαδοχή της προεδρικής εξουσίας και θα αναλάμβανε προσωρινά καθήκοντα, σύμφωνα με την βολιβιανή νομοθεσία, κάτι που συνεπάγεται ένα πολιτικό κενό και αστάθεια στο έθνος της Λατινικής Αμερικής, με αβέβαιο το ποιος θα αναλάβει τα ηνία της χώρας εν αναμονή των αποτελεσμάτων των νέων εκλογών.
Επιπλέον, παραιτήθηκαν ο Πρόεδρος της Εθνοσυνέλευσης, Βίκτορ Μπόρντα, με επακόλουθο να τον “μιμούνται” άλλοι 10 περίπου βουλευτές, ο υπουργός Ορυχείων, Θέσαρ Ναβάρο, και ο υπουργός Ενεργειακών Πόρων, Λουίς Αλμπέρτο Σάντσεθ. Μετά, λοιπόν, την παραίτηση όλων όσοι μπορούσαν να διαδεχθούν τον Πρόεδρο, η δεύτερη αντιπρόεδρος της Γερουσίας, κεντροδεξιά πολιτικός και δικηγόρος, που είναι προσκείμενη προς στην αντιπολίτευση, Ζανίν Ανιές, αυτοανακηρύχθηκε μεταβατική Πρόεδρος της Δημοκρατίας και δήλωσε ότι θα προκηρυχθούν εκλογές το συντομότερο με την αποκατάσταση ενός κλίματος κοινωνικής ειρήνης.
Παρά, ωστόσο, την εν λόγω παραίτηση, οι ταραχές, έστω και με την μορφή ίσως πανηγυρισμών, συνέχισαν να συγκλονίζουν την Βολιβία, ενώ λίγο αργότερα ο πρώην πια Πρόεδρος κατήγγειλε «παράνομο» ένταλμα σύλληψής του και επιθέσεις στην κατοικία του από «βίαιες ομάδες» με τον αρχηγό της αστυνομίας, αντίθετα, να δηλώνει πως δεν έχει εκδοθεί τέτοιο ένταλμα. Με τις εξελίξεις να μην σταματούν να «τρέχουν», ακολούθησε η σύλληψη του Προέδρου του Εκλογοδικείου κατ’ εντολή εισαγγελέα και διενέργεια έρευνας για τις παρατυπίες στις προηγούμενες εκλογές. Από τη μία, οι διαδηλωτές αποδίδουν τα επεισόδια σε υποστηρικτές του Μοράλες μετά την παραίτησή του, ενώ, από την άλλη, θεωρούνται συνέχεια των αντιπαραθέσεων της δεξιάς στους δρόμους και των καταδιώξεων του στρατού που ξεκίνησε πριν την παραίτηση του Προέδρου. Η κατάσταση είναι αμφιλεγόμενη και για πολλούς ο τελευταίος επιζών της «ροζ παλίρροιας» στη Λατινική Αμερική ήταν ένας δεσποτικός ηγέτης, ενώ για άλλους, ένας ηγέτης που έδωσε φωνή σε πλήθος πολιτών–κυρίως φτωχών. Αφενός, λοιπόν, οι υποστηρικτές του κατήγγειλαν πραξικόπημα και αφετέρου, οι επικριτές του θεώρησαν την παραίτηση ένα «θετικό βήμα» και χαιρέτισαν το τέλος της τυραννίας.
Αναλυτικότερα, στο πλευρό του Προέδρου στάθηκαν ο ηγέτης των Βρετανών Εργατικών, Τζέρεμι Κόρμπιν, ο Βενεζουελάνος Πρόεδρος, Νικολάς Μαδούρο, ο περονιστής κεντροαριστερός εκλεγμένος Πρόεδρος της Αργεντινής, Αλμπέρτο Φερνάντες, που θα αναλάβει καθήκοντα στις 10 Δεκεμβρίου, ο Πρόεδρος και ο Υπουργός Εξωτερικών της Κούβας, Μιγκέλ Ντίας-Κανέλ και Μπρούνο Ροντρίγκες αντίστοιχα, ο Νικαραγουανός Πρόεδρος, Ντανιέλ Ορτέγκα, αλλά και η Ρωσία. Ο επικεφαλής της μεξικανικής διπλωματίας, Μαρσέλο Εμπράρδ υποστήριξε, επίσης, τον Μοράλες και δήλωσε ότι το Μεξικό φιλοξενεί πολλές προσωπικότητες της Κυβέρνησης και προσέφερε άσυλο και στον Πρόεδρο, ο οποίος σε προηγούμενη δήλωσή του είχε αναφέρει χαρακτηριστικά: «Δεν έχω κανέναν λόγο να δραπετεύσω».
«Θέλω να ξέρει ο λαός ότι δεν έκλεψα τίποτα από κανέναν», δήλωσε για τότε που κατηγορήθηκε για διαφθορά. Περαιτέρω, η δεξιά κυβέρνηση της Κολομβίας ζήτησε έκτακτη σύγκληση του διαρκούς συμβουλίου του ΟΑΚ για να συζητηθούν οι νέες εξελίξεις, ενώ το Περού και η Χιλή εξέφρασαν την ανησυχία τους και ζήτησαν να βρεθεί μια ειρηνική λύση. Η Ευρωπαϊκή Ένωση κάλεσε τα κόμματα της χώρας να επιδείξουν ψυχραιμία, μετριοπάθεια και υπευθυνότητα, ώστε να εκφρασθεί η δημοκρατική βούληση του λαού με ειρήνη και ηρεμία.
Στην αντίπερα όχθη βρέθηκε ο ακροδεξιός Πρόεδρος της Βραζιλίας Ζαΐρ Μπολσονάρου, αποδίδοντας την παραίτηση του Προέδρου στις καταγγελίες για νοθεία και ανακοινώνοντας ότι θα υποστηρίξει μια δημοκρατική μετάβαση στη γειτονική Βολιβία, αντίθετα με τον πρώην Πρόεδρο, Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα, που καταδίκασε το, κατά τον ίδιο, πραξικόπημα εναντίον του Μοράλες. Στις ΗΠΑ, επίσης, τόσο ανώτερο στέλεχος της κυβέρνησης του Προέδρου, όσο και ο ίδιος ο Ντόναλντ Τραμπ χαρακτήρισαν ως θετική εξέλιξη την παραίτηση του σοσιαλιστή πολιτικού για την αποκατάσταση της σταθερότητας στη χώρα. Μάλιστα, ο Τραμπ δήλωσε ότι η εν λόγω παραίτηση διαφυλάσσει τη δημοκρατία και την ελευθερία και στέλνει ένα μήνυμα στα «παράνομα καθεστώτα» της Βενεζουέλας και της Νικαράγουας. Συγχρόνως, ένας υψηλόβαθμος αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ είπε ότι η Ουάσιγκτον καλεί όλες τις πλευρές στη Βολιβία να υποχωρήσουν, να απέχουν από τη βία, ώστε να τηρήσουν το κράτος δικαίου.
Με μια γενικότερη εκτίμηση της κατάστασης, εν μέσω διαδηλώσεων και καθημερινών συγκρούσεων, η Βολιβία βρίσκεται αναμφισβήτητα μπροστά σε ένα αβέβαιο μέλλον. Αμφίβολο είναι, επίσης, αν αυτό είναι πράγματι και το οριστικό τέλος του Έβο Μοράλες, αλλά και μιας εποχής για την Βολιβία. Πάντως, οι πιθανοί λόγοι που οδήγησαν τον Πρόεδρο στην παρακμή πρέπει να αναζητηθούν πίσω στο δημοψήφισμα του 2016, με το οποίο επιθυμούσε να πάρει την άδεια του λαού, για να μπορέσει να εκλεγεί για άλλη μία φορά, αν και κάτι τέτοιο δεν προβλεπόταν από το Σύνταγμα και ο λαός καταψήφισε αυτήν την αλλαγή, αλλά και πιο πριν, όταν διαλύθηκε η συμμαχία του Προέδρου με τους παραγωγούς κοκαΐνης και τους ιθαγενείς – πυλώνες της δημοτικότητάς του.
Καταληκτικά, το γεγονός αυτό «προετοίμασε το έδαφος» για την αυξανόμενη δυσπιστία προς το πρόσωπό του και, αν αυτό συνδυαστεί με το λάθος του Μοράλες να μην αφήσει κάποιον ως διάδοχό του, κρίσιμη παραμένει η κατάσταση για τη συγκεκριμένη πολιτική τάξη. Ταυτόχρονα, ωστόσο, και η αντιπολίτευση δείχνει να έχει χάσει σημαντικό έδαφος. Λαμβάνοντας υπόψη τη μειωμένη εμπιστοσύνη των ανθρώπων στους θεσμούς, οι θετικές ή αρνητικές συνέπειες των γεγονότων θα φανούν εν καιρώ.
Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1999, έχει καταγωγή από τον Τύρναβο και είναι φοιτήτρια της Νομικής Σχολής στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Αποτελεί ενεργό μέλος της AIESEC και έχει συμμετάσχει σε πληθώρα φοιτητικών προσομοιώσεων, συνεδρίων και σεμιναρίων, όπως το MRC 2018, το EuroPA.S 2019 και το 23ο Πανελλήνιο Κοινοβούλιο Νέων της SAFIA. Έχει ασχοληθεί με την ρητορική, έχει γίνει μέλος σε ομάδες, και έχει παρακολουθήσει ομιλίες ποικίλης θεματολογίας. Γνωρίζει την Αγγλική γλώσσα και έχει συμμετάσχει σε ένα πρόγραμμα Erasmus+ στο Τορίνο. Παίζει πιάνο και γενικότερα ασχολείται με την μουσική, λατρεύει τα ταξίδια και τις ταινίες. Έχει έντονο ενδιαφέρον για διεθνή, νομικά και κοινωνικά ζητήματα.
