Της Κατερίνας Δεσλή,
Την τρέχουσα χρονική περίοδο, εκατομμύρια πρόσφυγες και μετανάστες από την Ανατολή βρίσκονται συγκεντρωμένοι στα παράλια της Μικράς Ασίας και αναμένουν την κατάλληλη ευκαιρία, για να περάσουν το Αιγαίο και να διασκορπιστούν στην Ευρώπη. Αμέσως η απορία που γεννάται είναι γιατί στην Ευρώπη; Ποιες είναι αυτές οι προσφυγικές ροές; Γιατί έχει δημιουργηθεί ένας τέτοιος όγκος ανθρώπων; Η Συρία, το Αφγανιστάν, το Ιράν και η Λιβύη είναι οι τέσσερις χώρες με τις περισσότερες ροές εκτός χώρας και τις περισσότερες αιτήσεις ασύλου προς Ευρωπαϊκές χώρες. Σαφέστερα βέβαια η σύνθεση των μεταναστών που προέρχονται από τη Λιβύη διαφοροποιείται λόγω ύπαρξης διαφορετικών γεωγραφικών παραμέτρων. Γιατί όμως επιλέγουν την Ευρώπη;
Για να μπορέσουμε να απαντήσουμε στην ερώτηση αυτή δεν αρκούν μονοετείς ερμηνείες. Αντιθέτως, θα πρέπει να συντεθεί ένα πολυετές σύνολο ερμηνειών προκειμένου να υπάρξει μια καθαρή εικόνα καθώς δεν είναι πιστευτό ότι ένα σύνολο εκατομμυρίων ανθρώπων μπορεί να έχει τα ίδια κίνητρα μετακίνησης. Πρώτον, για να μετακινηθούν οι άνθρωποι συνεπάγεται ότι έχουν μια εικόνα για τον τόπο προορισμού. Δεύτερον για να μετακινηθούν της κάποια πλευρά έχουν λάβει πληροφόρηση ότι υπάρχουν δίοδοι, δεσμοί, επαφές. Για την ακρίβεια, υπήρχε βέβαια και υπάρχει η απελπισία ως της την Ευρώπη που θα συναντήσουν οι πρόσφυγες και αν πράγματι η οικονομική ευρωστία που απολαμβάνει η Ευρώπη είναι αληθής. Ιδιαίτερα όταν κάνουμε λόγο για Άραβες η ερώτηση που προκύπτει είναι γιατί δεν μετακινούνται σε μέρη όπως για παράδειγμα η Σαουδική Αραβία και η Τουρκία;
Σαφέστατα, η ασφάλεια είναι ένα βασικό στοιχείο, όπως και η εύρεση εργασίας αλλά φυσικά όχι για το έτος 2015 ή και νωρίτερα όπου ο στόχος ήταν η επιβίωση. Η προϊστορία της, με την ύπαρξη αυτοκρατορικών δυνάμεων της χώρες της Ασίας και η σύνδεση της με την Μεσόγειο καθιστά γνώριμο το περιβάλλον της Ευρώπης, καθώς είναι γνώριμη έστω και σαν μια ιδεατή εικόνα για το της τα που κατευθύνονται. Δεν πρέπει να ξεχνιέται και το γεγονός ότι οι αποικίες της Δύσης στη περιοχή της εγγύς Ανατολής είναι γνωστές στην ιστορία. Η εικόνα λοιπόν ότι η Ευρώπη όχι μόνο ευημερεί αλλά έχει άμεση ανάγκη από εργατικό δυναμικό προσδίδει μια λογική χροιά προς στις προσφυγικές ροές ακριβώς γιατί από τη μία πλευρά ήταν ευπρόσδεκτες, λαμβάνοντας υπόψιν ότι και η Ευρώπη είναι μια ήπειρος που γηράσκει, και από την άλλη, την αναπόφευκτη ανάγκη των ανθρώπων αυτών να ζήσουν σε μια χώρα με καλύτερες συνθήκες ζωής αν όχι ποιότητα ζωής.
Η οικονομική δυστοκία των χωρών της Ασίας και των κοινωνικών στρωμάτων που μετακινούνται της την Ευρώπη, η πολιτική αστάθεια αλλά και κατά τρίτον η αλλαγή των κλιματολογικών συνθηκών, που ακόμη δεν είναι τόσο εμφανής στην Ασία όσο στην Υποσαχάρια περιοχή, που παίζουν χαρακτηριστικά το ρόλο τους. Τα λεγόμενα ‘’Failed states’’, αποτυχημένα καθεστώτα δηλαδή, είναι κράτη που έχουν παραλύσει και έχουν αδυναμία στο να δημιουργήσουν ένα ασφαλές καθεστώς διακυβέρνησης, καθώς η έννοια του κράτους δεν αποτελεί κάτι δεδομένο για αυτές της χώρες και αυτόματα τα κράτη αυτά καθίστανται ευάλωτα, τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν, η εισβολή των Αμερικανών στο Ιράκ, η αποτυχία του καθεστώτος των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν, η Αραβική άνοιξη του 2010 στη Συρία και μαζί όλα αυτά τα σαθρά καθεστώτα υπό την επιρροή της Δύσης που επηρέασαν και την οικονομία και την πολιτική κατάσταση δημιουργώντας στο τέλος μια εικόνα ξεσηκωμού όπου το παλιό καθεστώς πέθαινε, αλλά κατ’ ουσίαν δεν είχε πεθάνει ακόμη και το νέο δεν είχε γεννηθεί. Έτσι η παρέμβαση είτε της Δύσης, και της Σοβιετικής Ένωσης παλαιότερα, είτε των ΗΠΑ ή της Ρωσίας σήμερα, ήταν και είναι αναπόφευκτη αποτελώντας για τους ανθρώπους που μέλλουν να χαρακτηριστούν πρόσφυγες μια λύση.
Οι παραπάνω λόγοι δημιουργούν πιέσεις, μετακινήσεις πληθυσμών οι οποίοι εγκαθίστανται σε νέες περιοχές, με αποτέλεσμα οι μετανάστες/πρόσφυγες να έρχονται σε σύγκρουση με της τοπικούς πληθυσμούς, έχοντας σε πολλές περιπτώσεις ολέθριες συνέπειες. Ένας κύριος λόγος μετακίνησης αυτών προς τη Δύση είναι και η γειτνίαση της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής με την Ευρώπη. Βέβαια αξίζει να σημειωθεί, πως οι χώρες της Ευρώπης δεν είναι το ίδιο εύρωστες, καθώς για παράδειγμα η Ελλάδα, η Πορτογαλία και η Γερμανία δεν είναι το ίδιο πράγμα. Μολαταύτα, οι χώρες αυτές αποτελούν ένα καλό πάτημα για να εγκατασταθούν οι πρόσφυγες μετέπειτα σε κάποια άλλη χώρα λαμβάνοντας υπόψη τις πολιτικές καταστάσεις και τις καταστάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που επικρατούν στο εκάστοτε κράτος που επιθυμούν να εγκατασταθούν.
Τέλος, αξίζει ακόμη να υπογραμμιστεί το γεγονός ότι το προφίλ της Ευρώπης είναι πολυπολιτισμικό με ανοχή στη διαφορετικότητα. Θα μπορούσε να ειπωθεί μάλιστα, χωρίς να φανεί κάτι από τα λεγόμενα του εν λόγω κειμένου προκλητικό, ότι το Ισλάμ τείνει να γίνει άλλη μια θρησκεία της Ευρώπης. Αυτό συμβαίνει καθώς υπάρχουν διάφορα κύματα και προσπάθειες πάνω σε αυτό το θέμα, όπως για παράδειγμα το σύνθημα ‘’European Islam’’. Μέσω αυτού, οι ακόλουθοι αυτού του συνθήματος προσπαθούν να αποψιλώσουν τη θρησκεία αυτή από τα φολκλορικά στοιχεία της Ανατολής ή της Μέσης Ανατολής για να μπορέσουν να λειτουργήσουν στην Ευρώπη. Φυσικά, η Ευρώπη μόνο άσχετη δεν είναι με το Ισλάμ. Η Αλβανία, η Βοσνία και Ερζεγοβίνη και το Μαυροβούνιο είναι χώρες που μέρος του πληθυσμού τους ασπάζεται το Ισλάμ. Ακόμη, η Αυστρία από την αρχή του 20ου αιώνα, έχει σχολή που παράγει μουφτήδες, κληρικούς, και ισλαμιστές ιερωμένους. Επομένως, τα προσφυγικά ρεύματα έχουν λόγο να απευθυνθούν σε μια χώρα σαν την Αυστρία, που είναι εξίσου Ευρωπαϊκή. Το 1908 με την προσάρτηση της Βοσνίας Ερζεγοβίνη στην Αυστρία, ή καλύτερα στην τότε Αυστρο-ουγγρική αυτοκρατορία, γεννήθηκε η ανάγκη ενσωμάτωσης του Ισλάμ στην τότε ακόμη μη-πλήρως διαμορφωμένη Ευρώπη.
Εν κατακλείδι, η σύνθεση της Ευρώπης, η εικόνα της, η παράδοση των πολιτικών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των ελευθεριών αλλά και της οικονομικής ευρωστίας, κάνει την Ευρώπη έναν ελκυστικό προορισμό. Γίνεται λοιπόν κατανοητό μέσα από όλα αυτά, ότι τα πιόνια είναι πολλά και οι λόγοι να μεταναστεύσει κανείς στη Ευρώπη είναι και θα είναι διαχρονικά, ένα θέμα συζήτησης.
Μόλις 23ων ετών, απόφοιτη του τμήματος Ξένων Γλωσσών Μετάφρασης και Διερμηνείας και κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος στη Διεθνή Δημόσια Διοίκηση και πιστοποίηση στην Ευρωπαϊκή Διαχείριση του Μεταναστευτικού. Εργάζεται στον ιδιωτικό τομέα στην θέση του Project Manager ενώ έχει εμπειρία στην επιμέλεια, διόρθωση και μετάφραση κειμένων στην Ελληνική Πρεσβεία του Βερολίνου και άλλες ερευνητικές μονάδες. Ασχολείται με την έρευνα και τις καινοτομίες στο Δημόσιο Τομέα, ενώ δείχνει ζήλο για την διεθνή και εγχώρια σκηνή.
