Της Κατερίνας Μαργαριτίδου,
Το Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, σε συνεργασία με το Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα «Β. Παπαντωνίου», διοργανώνουν την έκθεση «Ελληνική Μόδα – 100 χρόνια έμπνευσης και δημιουργίας» από τις 30 Οκτωβρίου στον εκθεσιακό χώρο του Κέντρου Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος». Μέσα από περίπου 140 ενδύματα βλέπουμε πώς οι δημιουργοί των περασμένων δεκαετιών εμπνεύστηκαν και επηρεάστηκαν από όλες τις ιστορικές περιόδους της πορείας του ελληνικού έθνους και του πολιτισμού σε όλες τις μορφές της τέχνης και της χειροτεχνίας. Ο επιμελητής της έκθεσης και ενδυματολόγος Νίκος Σαριδάκης μας ξεναγεί μέσα από τις ιστορίες των φορεμάτων στον κόσμο μίας έκθεσης που στόχος του, δεν είναι η εξέλιξη της ελληνικής μόδας τα τελευταία 100 χρόνια, αλλά κυρίως η επιρροή που είχαν οι ιστορικές περίοδοι και ο ελληνικός πολιτισμός σε ανώνυμους και επώνυμους δημιουργούς την περίοδο 1920 – 2020.
Ας κάνουμε λοιπόν μια μικρή αναδρομή ανά δεκαετίες με αφορμή την έκθεση αυτή στις σημαντικότερες περιόδους που στιγμάτισαν την ελληνική αλλά και παγκόσμια μόδα.
1920: Η δεκαετία της απελευθέρωσης και της επανάστασης στην γυναικεία ενδυμασία. Με την νέα αυτή εποχή ένα καινούριο στυλ έκανε την παρουσία του, το οποίο είναι πιο ελεύθερο και διαφορετικό από όλα τα προηγούμενα. Τα φορέματα δεν ήταν πλέον πολύ συντηρητικά, αφού άφηναν γυμνά τα πόδια και τους ώμους ενώ τα περισσότερα ήταν σε ίσια γραμμή. Μόδα έγιναν τα πιο αέρινα φορέματα που ήταν συνήθως διαφανή με κρόσσια ή και πλεκτά ενώ ήρθαν οι αμάνικες μπλούζες, τα βαθιά ντεκολτέ και τα πρώτα πουλόβερ. Οι φούστες είχαν πιέτες και ήταν διακοσμημένες με φιόγκους και χάντρες. Επίσης, τάση της εποχής ήταν τα κοντά μαλλιά με αφέλειες ή κυματιστά και το έντονο μακιγιάζ σε σκούρες αποχρώσεις.
1930: Οι σημαντικές αλλαγές, οι καινοτομίες που χαρακτηρίζουν την εποχή αυτή, αφορούν και τα υλικά. Λόγω της κρίσης το μετάξι έδωσε τη θέση του στο νάιλον, το μεταλλικό λαμέ ύφασμα για τις βραδινές εμφανίσεις, το φερμουάρ έγινε γνωστό ευρύτερα και τα φορέματα απέκτησαν πιο θηλυκές γραμμές, κόψιμο V στο λαιμό με μεγαλύτερη εφαρμογή στο πάνω μέρος του σώματος και πιο ανοιχτά προς τα κάτω. Τα χρώματα της εποχής είναι κυρίως το κόκκινο, το ναυτικό μπλε, το λευκό και το μαύρο φόρεμα. Το μήκος της φούστας βρίσκεται στα 20 εκατοστά από το έδαφος για τη μέρα και φυσικά μέχρι τον αστράγαλο για τις βραδινές εμφανίσεις.
1940: O Β’ Παγκόσμιος πόλεμος βάζει την μόδα σε δεύτερη μοίρα καθώς οι συνθήκες δεν άφηναν περιθώρια εξέλιξης της μόδας. Οι πρώτες ύλες είναι δυσεύρετες, αφού αξιοποιούνται για τον εξοπλισμό πολέμου, ενώ το κόστος των υφασμάτων αυξάνεται κατακόρυφα. Έτσι πολλοί ήταν αναγκασμένοι να κάνουν συνεχώς μεταποιήσεις στα ρούχα τους ενώ οι ίδιες οι γυναίκες διακοσμούσαν τα παπούτσια τους με διάφορα ήδη οικιακής χρήσης όπως σελοφάν και σωλήνες. Οι μεγάλοι σχεδιαστές αναγκάστηκαν να χρησιμοποιήσουν νέα υλικά για τις δημιουργίες τους κι έτσι βλέπουμε να φτιάχνουν παπούτσια από ξύλο ή φελλό, αφού δέρμα δεν υπήρχε. Επιπλέον το Παρίσι έχασε τον ηγετικό ρόλο που είχε στην μόδα λόγω της συμμετοχής της χώρας στον πόλεμο και οι μεγάλοι οίκοι μόδας υπέστησαν μεγάλο πλήγμα.
1950: Από άποψη μόδας, αυτή ήταν η άνοδος του φαινομένου «ready to wear». Πλέον τα ενδύματα κατασκευάζονταν μαζικά και με πολύ βελτιωμένα πρότυπα στην κατασκευή και την ποιότητα των υφασμάτων. Τώρα ήταν διαθέσιμη η ποικιλία και οι εισαγωγές άρχισαν να επιστρέφουν, ειδικότερα από το Παρίσι. Το ύφος και το στυλ επανήλθε, ειρωνικά από εκεί που σταμάτησε πριν τον πόλεμο. Ο Dior δημιούργησε μια διαδοχή από γραμμές που βασίστηκαν σε σχήματα γραμμάτων –η γραμμή Α είναι μια γραμμή που προέρχεται από μια διεύρυνση προς το τελείωμα και ακολούθησε γρήγορα η γραμμή Y, που δημιουργήθηκε από φαρδιά μανίκια που κατέληγαν σε μια στενή φούστα
1960: Στη δεκαετία του ’60 η μόδα αντλεί έμπνευση με έναν τρόπο προφανώς αναρχικό από προτάσεις και τόπους διαφορετικούς. Χαρακτηριστικό της μόδας ήταν η απελευθέρωση από υποχρεώσεις και ταμπού. Η Αμερική βρίσκει τη μούσα της στο πρόσωπο της Jackie Kennedy και επιβάλλει ένα στυλ κλασσικής κομψότητας, με φορέματα ως το γόνατο, σε γραμμή Α με γεωμετρικά σχέδια. Η Audrey Heyburn, όμως είναι αυτή που θα κάνει μύθο το μικρό μαύρο φόρεμα μέσω της συμμετοχής της στην ταινία Breakfast at Tiffany’s. Οι πιο σημαντικές καινοτομίες στη γυναικεία μόδα τη δεκαετία αυτή, ήταν η εμφάνιση της μίνι φούστας και η καθιέρωση του γυναικείου παντελονιού.
1970: Μια δεκαετία επηρεασμένη από τη μουσική και τα κινήματα της νεολαίας που αφήνει χώρο στη μόδα να υιοθετήσει πολλές και διαφορετικές επιλογές. Το φολκλόρ μπερδεύεται με το ρετρό, το κιτς, το γκλίτερ και το πανκ. Τα φορέματα είναι φαρδιά, με ψυχεδελικά εμπριμέ αλλά και floral prints. Τσιγγάνικες φούστες, χαμηλόμεσες, πολύ κοντές ή πολύ μακριές. Πολύ κοντά σορτς αλλά και παντελόνια που φαρδαίνουν από το γόνατο και κάτω, το λεγόμενο παντελόνι καμπάνα. Το πέτο στα πουκάμισα είναι μεγάλο, άλλοτε στρογγυλό και άλλοτε μυτερό. Τζιν και t-shirts, τοπ που δένουν στο λαιμό, ολόσωμες φόρμες, στράπλες φορέματα σε ίσια γραμμή-σωλήνα
1980: Η εμμονή για γυμναστική και αψεγάδιαστες σιλουέτες είναι έντονη. Μίνι φούστες, κολάν σε μεταλλικές αποχρώσεις, αθλητικά ρούχα και φαρδιές παντελόνες. Μαλλιά με όγκο και έντονες φράντζες ή αφέλειες. Η χρήση προϊόντων για μαλλιά όπως είναι η λακ είναι έντονη. Κάνουν την εμφάνισή τους οι κοντές φούστες που φοριούνται πάνω από κολάν, οι στηθόδεσμοι που φοριούνται ως εξωτερικά ενδύματα, τα ακατάστατα μαλλιά , τα κοσμήματα σταυρός, και τα γάντια. Επίσης στην μόδα ήταν τα ρούχα unisex, δηλαδή ρούχα που φοριούνταν και από τις γυναίκες και από τους άντρες
1990: Πάνινα παπούτσια, φουσκωτά μπουφάν, jean παντελόνια, κοντά tops, δεν λείπουν από καμία γυναίκα. Το 90′ έγινε η αρχή της υιοθέτησης των τατουάζ και του body piercing. Αυτό ξεκίνησε την αδιάφορη, αντι-κομφορμιστική προσέγγιση για τη μόδα που ήταν δημοφιλής σε όλη τη δεκαετία του 1990, με αποτέλεσμα την εκλαΐκευση του casual chic look, συμπεριλαμβανομένων των T-shirts, τζιν, hoodies και των αθλητικών παπουτσιών.
Γεννήθηκε το 1999 στην Αθήνα. Είναι φοιτήτρια στο τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Διαχείρισης Πολιτισμικών Αγαθών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και παράλληλα σπουδάστρια στην ιδιωτική σχολή δημοσιογραφίας του Αnt1MediaLab. Στον ελεύθερο της χρόνο ασχολείται με την έρευνα πάνω στο τομέα της ιστορίας και με την συγγραφή κειμένων.
