Του Μανώλη Στυλιανάκη,
Η κυβέρνηση καυχιέται που επιτέλους κατάφερε να ξεκολλήσει την επένδυση στο ελληνικό και καλά κάνει, αν σκεφτεί κανείς την αδικαιολόγητη αργοπορία της απελθούσας, η οποία λόγω των ιδεοληψιών της έβαζε τεχνηέντως εμπόδια στη δρομολόγηση αυτού του μεγαλεπήβολου έργου και συνάμα μνημονιακού ορόσημου. Ωστόσο, ένας κούκος δεν φέρνει την άνοιξη, έτσι και η επένδυση στο ελληνικό -καίτοι νευραλγικής σημασίας για την σηματοδότηση μίας νέας απαρχής για την ελληνική οικονομία- από μόνης της δεν είναι κομβικής σημασίας για τον μετασχηματισμό του παραγωγικού μας μοντέλου, ούτε είναι ικανή να ανακόψει το brain drain επιστημόνων. Με άλλα λόγια, δεν είναι στρατηγικής σημασίας επένδυση.
Δεν υποτιμώ τη σημασία ή την πολιτική σπουδαιότητα με την οποία έχει περιενδυθεί το συγκεκριμένο εγχείρημα, ούτε την σημειολογία της, αναφορικά με το αν η Ελλάδα είναι ικανή στο να κυοφορήσει επιχειρηματικά projects, όμως, ο μεταρρυθμιστικός πρωταθλητισμός δεν σταματά στην υλοποίηση του ελληνικού. Χάρη στο ελληνικό θα ξεσκουριάσουν οι μπουλντόζες, θα κινηθεί χρήμα, εργατικά χέρια θα δουλέψουν, αλλά μέχρι εκεί. Πέραν του ότι οι περισσότεροι εργάτες που εργάζονται στην οικοδομή είναι αλλοδαποί, το ελληνικό δεν αφορά τον νέο που σπουδάζει Ιατρική, Οικονομικά ή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών. Καταλύτης για ταχείς ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης είναι ο τεταρτογενής τομέας παραγωγής, δηλαδή η ανάπτυξη και εξαγωγή διεθνώς εμπορεύσιμων καινοτόμων προϊόντων γνώσης στο οποίο η χώρα μας έχει κάποιο συγκριτικό πλεονέκτημα.
Ο πρωτογενής τομέας παραγωγής πνέει τα λοίσθια. Συντηρείται σε μία νεκροζώντανη κατάσταση χάρη στις παχυλές αγροτικές επιδοτήσεις και τον εν γένει προστατευτισμό της ΕΕ, αφού οι αγρότες μας δύσκολα ανταγωνίζονται τους ξένους εισαγωγείς. Όσον αφορά το δευτερογενή τομέα της βιομηχανίας, η Ελλάδα σίγουρα δεν μπορεί να ανταγωνιστεί γίγαντες όπως η Κίνα. Ύστερα, έχουμε τον τριτογενή τομέα ο οποίος όντως είναι η ατμομηχανή της ελληνικής οικονομίας και αφορά τον τομέα των υπηρεσιών και δη αυτόν του τουριστικού κλάδου. Ας ευχαριστούμε γι’ αυτό τον Θεό που μας χάρισε ένα χρυσοχώραφο στην εύκρατη ζώνη με τα υπέροχα ηλιόλουστα νησάκια, καθώς και τον Περικλή που μας κληροδότησε τον Παρθενώνα!
Και τέλος απομένει ο τεταρτογενής τομέας που αφορά την έρευνα και ανάπτυξη στο πλαίσιο μιας οικονομίας της γνώσης, η καρδιά της οποίας είναι οι σπανίζουσες εξειδικευμένες επιστημονικές δεξιότητες, δηλαδή το διανοητικό μας κεφάλαιο. Ο τεταρτογενής τομέας εγκολπώνει πεδία γνώσης όπως αυτά της ρομποτικής, της τεχνητής νοημοσύνης, της ανάπτυξης φαρμάκων, της βιοτεχνολογίας, της αγροτεχνολογίας (GMOs), της χρηματοοικονομικής μηχανικής κλπ. Η Ελλάδα είναι ουραγός σε όλα και γι’ αυτό παραμένει παγιδευμένη, παρ’ όλο που οι ελληνόπαιδες προσέρχονται μαζικά στα πανεπιστήμια για να σπουδάσουν σ’ αυτούς τους κλάδους και ν΄ ασχοληθούν μ’ αυτά τα αντικείμενα επαγγελματικά, αν είχαν έστω τη δυνατότητα να απορροφηθούν από την εγχώρια αγορά που μέχρι στιγμής απουσιάζει εντελώς από τον ελληνικό οικονομικό χάρτη. Κι έτσι φεύγουν στο εξωτερικό για να βρουν εκεί δουλειά στο αντικείμενο των σπουδών τους.
Για να σπάσει αυτό το απόστημα θα πρέπει να δρομολογηθούν αλλαγές που θα επιτρέπουν στο «μεγάλο κεφάλαιο» και τις πολυεθνικές να μπαίνουν στα πανεπιστήμια και να στήνουν περίπτερα στις σχολές, χωρίς να φοβούνται μη τυχόν και τα κάνουν λαμπόγυαλο οι αφιονισμένοι της ΚΝΕ και της ΕΑΑΚ. Φαντάζεστε τη Novartis να προσλαμβάνει τελειόφοιτους Φαρμακευτικής ή να χρηματοδοτεί μεταπτυχιακά στις σχολές Ιατρικής και Φαρμακευτικής της Ελλάδας; Μπορείτε να φανταστείτε εκπροσώπους της Monsanto να φτιάχνουν ένα ερευνητικό ινστιτούτο γενετικά ενισχυμένων αγροτικών προϊόντων που θα συνεργάζεται με τα τμήματα Βιοχημείας και Γεωπονίας του πανεπιστημίου Θεσσαλίας; Μπορεί να διανοηθείτε τις αντιδράσεις των αριστερών φοιτητικών παρατάξεων αν η Goldman Sachs, η Deutsche bank ή η Rothschild & Co ήταν παρούσες στο ΟΠΑ ή το ΠΑΜΑΚ για να επανδρώσουν στις τάξεις τους Έλληνες φοιτητές οικονομικών; Όχι, εντούτοις αυτά δημιουργούν καλές θέσεις απασχόλησης για τους πτυχιόφιλους νέους της χώρας μας. Δεν πειράζει, όμως, διότι αν δεν πάει ο Μωάμεθ στο βουνό πάει το βουνό στον Μωάμεθ, ένα γνωμικό που εγκιβωτίζει την έννοια του brain drain στην ολότητά του.
Χρειάζεται αλλαγή θεσμικού πλαισίου. Αν ήμουν υπουργός ανάπτυξης και επενδύσεων θα καθιστούσα τα πανεπιστήμια νησίδες επιχειρηματικότητας δημιουργώντας μία ελεύθερη οικονομική ζώνη εντός της οποίας τα πανεπιστήμια, όπως και τα συνεργαζόμενα μ’ αυτά νομικά πρόσωπα, θα απαλλάσσονταν από τη συμμόρφωση με τους υφιστάμενους ρυθμιστικούς κανονισμούς που δυστυχώς μαστίζουν τους υπόλοιπους τομείς της οικονομίας.
Μερικές προτάσεις που κινούνται προς αυτή την κατεύθυνση είναι οι εξής:
- Χορήγηση από τα αρμόδια υπουργεία φορολογικών και οικονομικών κινήτρων στις επιχειρήσεις και τις πολυεθνικές, προκειμένου αυτές να φτιάξουν θυγατρικές που θα απορροφήσουν το εκπαιδευμένο ανθρώπινο δυναμικό των πανεπιστημίων, να εμπιστευτούν τα projects τους στα χέρια των ντόπιων ερευνητικών μας υποδομών και να μεταλαμπαδεύσουν την τεχνογνωσία τους σ’ εμάς. Η Novartis επί παραδείγματι διατηρεί ερευνητικά κέντρα στην Καλιφόρνια, την Μασαχουσέτη και την Βασιλεία της Ελβετίας. Γιατί όχι και στην Ελλάδα;
- Ανακατανομή των πόρων των κοινοτικών κονδυλίων και του προϋπολογισμού από «δημόσια έργα» σε υποτροφίες αριστείας σε όσους κατατάσσονται στο top 10% του τμήματός τους, καθώς και για συγχρηματοδότηση των μεταπτυχιακών μαζί με τον ιδιωτικό τομέα.
- Ολική φοροαπαλλαγή για δαπάνες ιδιωτικών οντοτήτων σε R&D.
- Ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων για όσους θέλουν να συμβληθούν επαγγελματικά με τον ιδιωτικό τομέα που θα επενδύσει στην ανάπτυξη τέτοιων project. Η ελαστικοποίηση περιλαμβάνει απαλλαγή από κρατικές ασφαλιστικές κρατήσεις με παράλληλη χορήγηση της δυνατότητας σύναψης εξατομικευμένων επιχειρησιακών συμβάσεων εργασίας. To κίνητρο του κέρδους είναι απαραίτητο, προκειμένου όχι μόνο να αναχαιτίσουμε το Brain drain, αλλά και να προσελκύσουμε καταξιωμένο ανθρώπινο δυναμικό στην χώρα μας. Η απελευθέρωση του εργασιακού τοπίου από τις γνωστές αγκυλώσεις είναι προαπαιτούμενο για να χτίσουμε δεσμούς και διεπαφές μεταξύ του πανεπιστημίου και του ιδιωτικού τομέα. Οι φαρμακοβιομηχανίες φερ΄ειπείν πρέπει να μπορούν εύκολα να προσφέρουν ευκαιρίες για internships στους φοιτητές χωρίς να αγχώνονται για τη χαρτούρα και οι φοιτητές δεν πρέπει να αγχώνονται για φορολογικές δηλώσεις.
- Τα εισοδήματα των επιστημόνων που θα απασχοληθούν στον χώρο του R&D πρέπει να είναι tax free, αν θέλουμε οι δεύτεροι να μην φύγουν για έξω όπου θα βγάζουν περισσότερα.
- Χαλάρωση και απλοποίηση των διαδικασιών θεωρήσεων εισόδου για ξένους επιστήμονες ή υποψήφιους σπουδαστές που επιθυμούν να ενταχτούν στο δυναμικό της χώρας μας. Αν είναι να αντιστρέψουμε το Brain drain σε brain gain πρέπει να αφαιρέσουμε εμπόδια στην κινητικότητα των ταλαντούχων ανθρώπων.
Καλές οι εξαγωγές ελληνικής ντομάτας, καλές και οι μπουλντόζες, αλλά οι Έλληνες δεν έχουν καμία όρεξη να τρέχουν στα χωράφια ή να σκάβουν με φτυάρια. Οι χώρες που θα ενταχθούν στο club των πιο ισχυρών και πλούσιων κρατών του κόσμου, θα είναι αυτές που επενδύουν στο brain power. Ευχόμαστε η Ελλάδα να μην μείνει πίσω.
Γεννήθηκε στην Κρήτη και είναι τελειόφοιτος φοιτητής Φαρμακευτικής στο Πανεπιστήμιο Πατρών με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις πολιτικές υγείας και φαρμακευτικής περίθαλψης. Ακραιφνής Φιλελεύθερος και υπέρ της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Στον ελεύθερο χρόνο του ασχολείται με το Debate και το MUN, έχοντας συμμετάσχει σε σχετικούς διαγωνισμούς και προσομοιώσεις. Αγαπημένο ρητό: «Όσο αξίζει ένα άτομο, δεν αξίζει ο κόσμος όλος!»
