Της Αφροδίτης Μανιάτη,
Διανύοντας τον 21ο αιώνα, αυτό που γίνεται έντονα αντιληπτό είναι ότι τα φαινόμενα της κοινωνικής νοσηρότητας είναι περισσότερα από εκείνα του προηγούμενου αιώνα. Η επιθετικότητα, η βία και η εγκληματικότητα, αποτελούν ακριβώς τις τρεις λέξεις που προσεγγίζουν τον όρο της κοινωνικής παθογένειας, ο οποίος είναι αρκετά συχνός στις μέρες μας, με αποτέλεσμα η κοινωνική σταθερότητα να διασαλεύεται όλο και περισσότερο. Ιδιαίτερη αναφορά, όμως, χρειάζεται να δοθεί στη νεανική-παιδική παραβατικότητα και εγκληματικότητα, καθώς η ραγδαία αύξηση της βίαιης συμπεριφοράς των ανηλίκων τις δύο τελευταίες δεκαετίες, έχει θορυβήσει και απασχολήσει όλο το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο.
Οι οργανωμένες παραβατικές ομάδες, οι βιαιοπραγίες, οι βανδαλισμοί, η χρήση ναρκωτικών ουσιών, η αναρχίζουσα συμπεριφορά και η επιθετική στάση απέναντι στο σχολικό, φιλικό και οικογενειακό περιβάλλον, είναι κάποια από τα φαινόμενα που αποδεικνύουν τη σοβαρότητα της κατάστασης. Δεν είναι σπάνιες οι φορές που ο καθένας από εμάς έχει βρεθεί μπροστά από μια ομάδα νέων -η ακόμη χειρότερα παιδιών στην προ εφηβεία – οι οποίοι λογομαχούν μεταξύ τους ή στην πιο έσχατη περίπτωση ασκούν βία σε κάποιο άλλο παιδί, συνήθως πιο αδύναμο. Δεν είναι σπάνιες οι φορές που βρισκόμαστε αντιμέτωποι με παιδιά τα οποία βανδαλίζουν δημόσιους χώρους, ληστεύουν καταστήματα, αυτοκίνητα ή ανήμπορα άτομα, εκφράζουν χουλιγκανιστική τάση ή αντικοινωνική συμπεριφορά και εκδηλώνουν σχολικό εκφοβισμό σε συμμαθητές τους.
Αρκετοί είναι εκείνοι, οι οποίοι θεωρούν ότι για την έξαρση της βίας στη νεανική κοινότητα, ευθύνεται ο ίδιος ο νέος, το ίδιο το παιδί που χαρακτηρίζεται από επαναστατικότητα, παρορμητικότητα και αντίδραση στο κατεστημένο. Κάτι τέτοιο, ωστόσο, δεν ισχύει. Μολονότι, αυτά τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα υπάρχουν και δεν αμφισβητούνται, είναι απαραίτητο να αναρωτηθούμε εάν όντως, μόνο αυτά επαρκούν για την εκδήλωση μίας βίαιης συμπεριφοράς. Έτσι καταλήγουμε στο συμπέρασμα, πως η έξαρση της νεανικής βίας πυροδοτείτε από πάρα πολλούς παράγοντες και όχι μόνο από έναν, διότι σπάνια ένας νέος παρεκτρέπεται ξαφνικά και δίχως να υπάρχει κάποιο αίτιο.
Η εσφαλμένη διαπαιδαγώγηση, το οικογενειακό περιβάλλον και τα πρότυπα της εποχής, συμπεριλαμβάνονται στους παράγοντες που θεωρούνται υπαίτιοι για τις αντικοινωνικές συμπεριφορές των ανηλίκων. Το σχολείο, μεριμνά αποκλειστικά για τη διεύρυνση των πνευματικών οριζόντων και αδιαφορεί για τη διάπλαση του ηθικού χαρακτήρα των μαθητών. Εκπαιδεύει αλλά δεν παιδεύει, δεν μορφώνει πολύπλευρα το παιδί, με αποτέλεσμα να μην διδάσκεται το σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα. Επομένως, μπορούμε να πούμε ότι η βία των νέων απορρέει και από την αδιαφορία των εκπαιδευτικών που δεν αναλαμβάνουν το ρόλο του παιδαγωγού. Η οικογένεια -η οποία είναι ο σημαντικότερος φορέας αγωγής ενός νέου, εφόσον συνδέεται άρρηκτα με αυτήν- υπολειτουργεί. Όταν οι ίδιοι οι γονείς αποτελούν πρότυπα βίαιης συμπεριφοράς, τα παιδιά ασυνείδητα αντιγράφουν και μιμούνται αυτήν την επιθετικότητα και την εκφράζουν στους γύρω τους. Όταν οι ίδιοι οι γονείς έχουν υιοθετήσει τον άκρατο φιλελευθερισμό, αδιαφορούν και δεν ασκούν έλεγχο στα παιδιά τους, όταν οι ίδιοι θεωρούν την επιθετική συμπεριφορά των παιδιών τους «μαγκιά» ή «αντριλίκι», τα ωθούν να είναι περισσότερο ευάλωτα στη βία. Όταν, τα Μ.Μ.Ε. δε μεταδίδουν κοινωνικά μηνύματα, προβάλλουν αρνητικά πρότυπα, αποθεώνουν τη βία μέσα από τα τηλεοπτικά προγράμματα, ηρωοποιούν αντικοινωνικές συμπεριφορές και επιτρέπουν τα βίαια παιχνίδια, οι νέοι ενστερνίζονται τα πρότυπα αυτά της εποχής.
Αν και η νεανική παραβατικότητα, θεωρείται δυσεπίλυτο κοινωνικό πρόβλημα, μπορεί να αντιμετωπιστεί, αρκεί να συντελεσθούν κάποιες σημαντικές ενέργειες. Το σχολείο, για παράδειγμα, να έχει ως πρωταρχικό στόχο τη διαμόρφωση ολοκληρωμένων προσωπικοτήτων και την καλλιέργεια ηθικών ατόμων. Οι γονείς να καθοδηγούν τους εύπλαστους νέους, να εκφράζουν κατανόηση στα προβλήματά τους και να προσφέρουν στήριξη και συμπαράσταση στο παιδί που το χρειάζεται, προκειμένου να μην ξεσπά αλλού για κάτι που τον ταλανίζει. Επίσης, να προβάλλονται υγιή πρότυπα και να παρουσιάζεται η ρεαλιστική πραγματικότητα από τα Μ.Μ.Ε. Συνεπώς, αυτό που γίνεται έντονα αντιληπτό είναι ότι κανένα παιδί δεν γεννιέται με φυσικό προορισμό να είναι βίαιο και επιθετικό «ουδείς εκών κακός», όπως έλεγε και ο Σωκράτης. Αντίθετα, η παραβατική δράση των νέων είναι αποτέλεσμα της ανεπαρκούς αγωγής όλων των φορέων κοινωνικοποίησης των ανήλικων.
Η Αφροδίτη Μανιάτη γεννήθηκε και ζει στην Αθήνα. Είναι τριτοετής φοιτήτρια του τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου και έχει επιλέξει την κατεύθυνση της πολιτικής επιστήμης. Έχει συμμετάσχει σε προσομοιώσεις και έχει παρακολουθήσει συνέδρια, ημερίδες και σεμινάρια ποικίλης θεματολογίας. Την απασχολούν ιδιαίτερα η διεθνής πολιτική, η κοινωνική πολιτική και οι διεθνείς οργανισμοί. Λατρεύει τον εθελοντισμό.
