Της Μαρίας Βλάχου,
Μεγάλη έκταση έλαβε -και δικαίως- το περιστατικό της κακοποίησης της τυφλής γάτας στη Φολέγανδρο. Δε θα αναλυθεί το αξιόποινο της πράξης στο παρόν άρθρο, για το οποίο αρμόδια είναι να αποφανθούν τα ελληνικά δικαστήρια, μιας και ασκήθηκε ποινική δίωξη κατά του δράστη. Χρειάζεται να εστιάσουμε την προσοχή μας σε ένα χαρακτηριστικό της γάτας αυτής: πρόκειται για ένα αδέσποτο ζώο. Αυτό σημαίνει ότι καλώς περιφερόταν μόνη της στο δρόμο;
Η ελληνική νομοθεσία για τα αδέσποτα κάνει την πρώτη της εμφάνιση το 1981 με το ν.1197/1981 (ΦΕΚ 240/Α/3-9-1981) και αποσκοπούσε στην προστασία των ζώων. Με την πάροδο των ετών, ακολούθησαν πολλά νομοθετήματα, τα οποία αποτέλεσαν τον απότοκο της ανάγκης για ενσωμάτωση του ενωσιακού δικαίου στην εθνική μας έννομη τάξη. Με τον ν.3170/2003 (ΦΕΚ 191/Α/29-7-2003) θεσπίστηκε για πρώτη φορά η υποχρέωση των Δήμων για περισυλλογή των αδέσποτων σκύλων, την εκπαίδευση αυτών, την προαγωγή της ζωοφιλίας και τις επακόλουθες ποινικές και διοικητικές κυρώσεις από τη μη τήρηση του νόμου.
Λίγα έτη αργότερα, ψηφίζεται ένας ιδιαίτερα σημαντικός νόμος για τα αδέσποτα ζώα: ο ν.4039/2012 (ΦΕΚ Α-15/02.02.2012), όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει μετά τον ν.4509/2017. Σύμφωνα με το άρθρο 2 του νόμου αυτού, «Αρμόδια Αρχή για την προστασία των ζώων και την τήρηση των κανόνων ευζωίας τους είναι η Γενική Διεύθυνση Κτηνιατρικής του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων». Ακολούθως, για την εφαρμογή των κανόνων περί προστασίας των ζώων, αρμόδιοι είναι «οι Διευθύνσεις Κτηνιατρικής της Γενικής Διεύθυνσης Περιφερειακής Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής των Περιφερειών, οι Διευθύνσεις Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής των Περιφερειακών Ενοτήτων της Χώρας και οι κτηνιατρικές υπηρεσίες των Δήμων και όπου αυτές δεν έχουν συσταθεί τα Γραφεία Γεωργικής Ανάπτυξης του οικείου Δήμου». Ταυτόχρονα, θεσπίζεται και η ανάγκη καταγραφής των ζώων συντροφιάς στην Διαδικτυακή Ηλεκτρονική Βάση και φορέας εκτέλεσης ορίζεται ο κτηνίατρος.
Καθίσταται φανερό πως ο ρόλος του Δήμου είναι θεμελιώδης. Προκειμένου να υλοποιήσει, λοιπόν την περισυλλογή των αδεσπότων, ορίζονται στο άρθρο 9 τα εξής: «Για τον παραπάνω σκοπό κάθε Δήμος ή όμοροι ή συνεργαζόμενοι Δήμοι ιδρύουν και λειτουργούν δημοτικά ή διαδημοτικά κτηνιατρεία και καταφύγια αδέσποτων ζώων συντροφιάς επιτρεπομένης της συνεργασίας με ενδιαφερόμενα φιλoζωικά σωματεία και ενώσεις ή και εθελοντές φιλόζωους σε ιδιόκτητους ή μισθωμένους ή παραχωρούμενους από το Δημόσιο, την Περιφέρεια ή από ιδιώτες χώρους. […] Υπό την εποπτεία των Δήμων, μπορούν να ιδρυθούν και να λειτουργούν καταφύγια ή και κτηνιατρεία αδέσποτων ζώων συντροφιάς και από φιλοζωικα σωματεία και ενώσεις». Επιπροσθέτως, συγκροτείται πενταμελής επιτροπή σε κάθε Δήμο με σκοπό την παρακολούθηση του προγράμματος διαχείρισης των αδέσποτων ζώων. Εθελοντές κτηνίατροι μπορούν να πραγματοποιούν στειρώσεις στα αδέσποτα ζώα σε όλη τη χώρα.
Όσον αφορά τις φιλοζωικές οργανώσεις και ενώσεις, ο εν λόγω νόμος προβλέπει πως «Οι Δήμοι υποχρεούνται να μεριμνούν για την περισυλλογή και τη διαχείριση των αδέσποτων ζώων συντροφιάς, σύμφωνα με το παρόν άρθρο. Η αρμοδιότητα αυτή μπορεί να ασκείται και από συνδέσμους Δήμων, καθώς και από φιλoζωικές ενώσεις και σωματεία, αφού προηγηθεί σχετική έγγραφη συμφωνία με τον αρμόδιο Δήμο, ο οποίος έχει τη συνολική εποπτεία των αδέσποτων ζώων συντροφιάς εντός των διοικητικών του ορίων. Οι κατά τα ως άνω φιλοζωικές ενώσεις και σωματεία που εγκρίνονται από τον αρμόδιο Δήμο οφείλουν να διαθέτουν υποδομή, συνιστάμενη στην ύπαρξη κατάλληλων σχετικών εγκαταστάσεων ή οχημάτων μεταφοράς ζώων και ανθρώπινο δυναμικό με εμπειρία στον χειρισμό των ζώων».
Ας έρθουμε λίγο στο σήμερα. Το Υπουργείο Ανάπτυξης, μετά την έντονη αντίδραση για το νομοσχέδιο που είχε κατατεθεί εν έτει 2018, ήθελε να επαναφέρει το 2019 μια συζήτηση για το νομικό πλαίσιο των αδέσποτων ζώων. Πρόκειται για ένα υπαρκτό πρόβλημα, το οποίο ως τώρα δεν έχει λυθεί. Η πραγματικότητα μπορεί να χαρακτηριστεί το λιγότερο τραγική. Τα κυνοκομεία των Δήμων είναι γεμάτα με αδέσποτα ζώα. Τα περισσότερα, μάλιστα, είναι μεγάλης ηλικίας, με αποτέλεσμα να μη δύναται ο Δήμος να φιλοξενήσει μικρόσωμα σκυλιά ή κουτάβια. Στο ίδιο μήκος κινούνται και πολλές φιλοζωικές, των οποίων τα μέλη φιλοξενούν τα αδέσποτα ζώα στην προσωπική τους κατοικία, γιατί δε χωράνε στις εγκαταστάσεις τους. Κάποιες εξ αυτών δεν αναφέρουν στους ιστοτόπους τους τη διεύθυνση των υποδομών τους, με αποτέλεσμα οι δημότες να θεωρούν πως δεν υφίστανται εγκαταστάσεις. Τα αδέσποτα ζώα όλο και πληθύνονται, καθώς γεννούν στο δρόμο ή κάποιοι παρατούν τα μωρά των ζώων τους σε κούτες μέσα σε κάδους σκουπιδιών.
Υπάρχουν, βέβαια, και περιστατικά που δίνουν την ελπίδα ότι τα αδέσποτα ζώα θα παύσουν να συγκαταλέγονται στην έννοια του «προβλήματος». Υπάρχουν κτηνίατροι, οι οποίο παρά το κόστος εμβολιάζουν δωρεάν αδέσποτα ζώα. Υπάρχουν Δήμοι που αναλαμβάνουν εξ ολοκλήρου τη στείρωση και τον εμβολιασμό των αδεσπότων. Υπάρχουν και φιλοζωικές, οι οποίες πασχίζουν παρά τον κορεσμό που βιώνουν με τα χιλιάδες αδέσποτα, προσπαθούν να κάνουν ευτυχισμένα και άλλα ζώα. Τέλος, υπάρχει ο κάθε πολίτης, ο οποίος επιλέγει αντί να αγοράσει ένα κουτάβι ή ένα γατάκι «ράτσας» να φιλοξενήσει ή/και να υιοθετήσει ένα αδέσποτο. Γιατί δεν είναι ανάγκη να είναι ένα ζώο «ράτσας» για να αγαπήσει και να αγαπηθεί.
Πηγές:
- https://www.e-nomothesia.gr/kat-zoa-suntrophias-prostasia-zoon/n-4039-2012.html
- https://www.lawspot.gr/nomikes-plirofories/nomothesia/n-4039-2012/arthro-9-nomos-4039-2012-perisyllogi-kai-diaheirisi
- http://www.odigostoupoliti.eu/nomos-42352014-zoa-sintrofias-ke-adespota/
- https://www.ypaithros.gr/elliniki-nomothesia-zoa-syntrofias-adespota-ellada/
Είναι φοιτήτρια στο τμήμα Νομικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Έχει λάβει μέρος τόσο σε προσομοιώσεις, όσο και σε σεμινάρια και ημερίδες σχετικά με το Δημόσιο, το Ποινικό Δίκαιο και ζητήματα της επικαιρότητας. Η αγάπη της για τα βιβλία την ώθησε στην αρθρογραφία. Στόχος της είναι η αυτοβελτίωση, καθώς πιστεύει ότι μόνο μέσα από την εσωτερική μας καλλιέργεια, μπορούμε να εξελίξουμε την κοινωνία στην οποία ζούμε.
