Της Μαρίας-Ελένης Γιαννίκα,
Στις 29 Οκτωβρίου 2019, έπειτα από 13 ημέρες μαζικών πρωτοφανών διαδηλώσεων ο λιβανικός λαός πανηγυρίζει την παραίτηση του πρωθυπουργού Σαάντ Χαρίρι, γεγονός που εισάγει τον Λίβανο σε μία νέα εποχή αβεβαιότητας, αν μπορεί βεβαίως να θεωρηθεί πως είχε βγει ποτέ από το μονοπάτι αυτό.
Η 2η αυτή παραίτηση του αμφιλεγόμενου πρωθυπουργού από τον Ιούνιο 2009 που ανέλαβε για πρώτη φορά την εξουσία, επιβεβαιώνει τον μεγάλο βαθμό πόλωσης που επικρατεί στο πολιτικό σκηνικό και θέτει το ερώτημα των εξελίξεων της επόμενης μέρας. Από τη μία πλευρά, ο αγανακτισμένος λιβανικός λαός δεν είναι ικανοποιημένος μόνο από την παραίτηση Χαρίρι και απαιτεί εκ θεμελίων αλλαγή του διεφθαρμένου πολιτικού συστήματος, ενώ, από την άλλη πλευρά, ο κλοιός των εξωτερικών δυνάμεων, με τις ΗΠΑ να πρωτοστατούν, αρχίζει και σφίγγει, ζητώντας τον άμεσο σχηματισμό καινούργιας κυβέρνησης.
Το κατά πόσο ένα τέτοιο αίτημα είναι δυνατό να ικανοποιηθεί, είναι εξαιρετικά αμφισβητήσιμο, ιδιαίτερα αν αναλογιστεί κανείς πως ο σχηματισμός της απελθούσας κυβέρνησης διήρκεσε συνολικά 8 μήνες. Παράλληλα, ακόμα μία σημαντική συνιστώσα στη λιβανική σκηνή είναι η παρουσία της Σιιτικής στρατιωτικής και πολιτικής οργάνωσης Χεζμπολάχ στο κοινοβούλιο με κατοχή των 12 εκ των 128 εδρών, η οποία έχει κατηγοριοποιηθεί ως τρομοκρατική από τις ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο, Ολλανδία, Ισραήλ, Αυστραλία και Καναδά.
Κύριο αίτιο αποτυχίας κατευνασμού των πολιτικών παθών και συγχρόνως άλλος ένας βασικός παράγοντας αποσταθεροποίησης του Λιβάνου είναι η άθλια οικονομική κατάσταση της χώρας. Όντας η 3η χώρα παγκοσμίως με τη μεγαλύτερη αναλογία χρέους-ΑΕΠ, φλερτάρει σε μεγάλο βαθμό με τη χρεοκοπία. Οι ευθύνες για την κατάσταση αυτή επιρρίπτονται στις δεκαετίες κακοδιαχείρησης, στις κοστοβόρες συγκρούσεις με την Συρία, την διαφθορά, την έλλειψη μεταρρυθμίσεων στην οικονομία όσο και στη μείωση των επενδύσεων από άλλες χώρες του Κόλπου. Το αποτέλεσμα; Η αποπληρωμή των τόκων των δανείων καταλαμβάνει περίπου το μισό των εσόδων της χώρας, περιορισμοί στην κίνηση κεφαλαίων στο εξωτερικό από τις τράπεζες και το 25% του λαού κάτω από το όριο της φτώχειας.
Επιστέγασμα της βαθιάς κρίσης και παράλληλα απότοκο της πολιτικό-οικονομικής κατάστασης αποτελεί και η ανθρωπιστική κρίση που επικρατεί. Ζωτικές δομές του κράτους όπως τα δίκτυα μεταφορών, ηλεκτροδότησης και υδροδότησης βρίσκονται υπό κατάρρευση, ο πληθωρισμός παρουσιάζει ανοδική τάση και οι δημόσιες υπηρεσίες αδυνατούν να ανταποκριθούν στις τρέχουσες ανάγκες. Ταυτόχρονα, ο Λίβανος αποτελεί κράτος φιλοξενίας συνολικά 1,5 εκατομμυρίων προσφύγων, γεγονός που κατατάσσει την χώρα στην κορυφή της λίστας με την υψηλότερη κατά κεφαλήν συγκέντρωση προσφύγων στον κόσμο.
Τα ερωτήματα που ανακύπτουν από την τρέχουσα κατάσταση είναι πολλά, όμως καμία από τις λύσεις που προτείνονται δε φαίνεται να ικανοποιεί το λιβανικό λαό. Το μοντέλο της ίσης εκπροσώπησης όλων των θρησκευτικών ομάδων τόσο στο Κοινοβούλιο όσο και σε θέσεις-κλειδιά, κεκτημένο του Εμφυλίου, παρουσιάζει δυσχέρειες και δεν αποδίδει τους καρπούς που αναμενόταν, οπότε το ενδεχόμενο σχηματισμού υπηρεσιακής κυβέρνησης τεχνοκρατών είναι το πιθανότερο, ώστε η χώρα να μην παραδοθεί στην αναρχία. Ακόμη, τραπεζικές πηγές αναφέρουν πως η μεταφορά κεφαλαίων στο εξωτερικό πλέον θα πραγματοποιείται μόνο για την πληρωμή δανείων, διδάκτρων και ιατρικών εξόδων, για την οικονομική στήριξη των οικογενειών ή για την κάλυψη εμπορικών δεσμεύσεων, γεγονός που προσιδιάζει σε άτυπα capital controls.
Εν κατακλείδι, ο χρόνος πλέον θα δείξει εάν οι λαϊκές κινητοποιήσεις και η ανατροπή της κυβέρνησης αποτελούν κάποιο κεκτημένο που θα σημάνει την αρχή της αλλαγής για την χώρα, ή αν η κατεύθυνση δεν είναι δυνατό να αλλάξει και ο Λίβανος θα παραμείνει έρμαιο των εσωτερικών του προβλημάτων και των εξωτερικών επιρροών.
Γεννημένη το 2000 στην Αθήνα και απόφοιτος του Πειραματικό Λύκειο Πανεπιστημίου Πατρών. Πλέον σπουδάζει στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, στο τμήμα Νομικής. Διαθέτει αρκετές εμπειρίες σε ρητορικούς διαγωνισμούς, legal clinics και συνέδρια προσομοίωσης, με συμμετοχή σε προσομοιώσεις των Ηνωμένων Εθνών, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της UNESCO, τόσο στην Ελλάδα όσο και το εξωτερικό. Μιλάει άριστα αγγλικά και γερμανικά.
