Της Μαρίας Κουτσανδριά,
«Ύστερα απ’ όλα όσα θα σου κάνουμε, θα είσαι μια πραγματική γυναίκα και ποτέ δεν πρόκειται να ενεργήσεις έτσι ξανά». Αυτά ήταν και τα τελευταία λόγια που καταγράφηκαν στη μνήμη της Mvuleni Fana από τους βιαστές της λίγο πριν λιποθυμήσει. Όλα συνέβησαν όταν η 16χρονη πρώην αθλήτρια ποδοσφαίρου, επιστρέφοντας από προπόνηση σε περιοχή κοντά στο Γιοχάνεσμπουργκ, δέχτηκε επίθεση από τέσσερις άνδρες, οι οποίοι της υποσχέθηκαν να τη «διορθώσουν», να τη θεραπεύσουν από την «αρρώστια» της ομοφυλοφιλίας. Όταν η Mvuleni συνήλθε βρισκόταν σε κατάσταση σοκ, αιμορραγούσε, είχε κακοποιηθεί!
O διορθωτικός βιασμός (corrective rape), ως όρος, χρησιμοποιήθηκε αρχικά για να περιγράψει τη σεξουαλική κακοποίηση που συντελείται από άνδρες ή ομάδες ανδρών σε βάρος λεσβιών, σε μια σοκαριστική απόπειρα «ίασης» των σεξουαλικών τους προτιμήσεων. Πρόκειται για μία εγκληματική πρακτική, η οποία επινοήθηκε και εξακολουθεί να λαμβάνει χώρα στη Νότια Αφρική, γεγονός που προκαλεί εντύπωση αν αναλογιστούμε πως αναφερόμαστε στο πρώτο κράτος παγκοσμίως,το σύνταγμα του οποίου κατέστησε παράνομες τις διακρίσεις που βασίζονταν στο σεξουαλικό προσανατολισμό των ατόμων, αλλά και στο μοναδικό στη Μαύρη Ήπειρο που νομιμοποίησε το γάμο μεταξύ ομόφυλων ζευγαριών. Επίσης είναι το πρώτο δημοκρατικό κράτος που εξασφάλισε ίσα δικαιώματα σε πολίτες ΛΟΑΤ (Λεσβία, Ομοφυλόφιλος, Αμφιφυλόφιλος, Τρανς).
Αυτός και μόνο ο λόγος συνηγορεί υπέρ του ότι από τις 57 χώρες της Αφρικής, η Νότια Αφρική θα έπρεπε να είναι λιγότερο πιθανό να υποφέρει από ομοφοβικά εγκλήματα μίσους. Κι όμως η ειρωνεία είναι εκπληκτική. Αν και το νέο Σύνταγμα της χώρας (του 1996), δεσμεύθηκε να εξασφαλίσει ισότητα για ολόκληρο το έθνος, δεν θα μπορούσε να σβήσει βαθιά προκατειλημμένες συμπεριφορές και μάλιστα μίσους. Η επέκταση των επίσημων νομικών προστασιών κατάφερε τελικά να επιδεινώσει τις χειρότερες ομοφοβικές κλίσεις κάποιων ανθρώπων και μάλιστα σε μία χώρα που βίωσε στο πετσί της το Απαρτχάιντ, τον ρατσισμό που έγινε νόμος.
Στη Νότια Αφρική κανένας δε σου εγγυάται ότι είσαι ασφαλής, αν και για πόσο θα παραμείνεις ζωντανός, ειδικά αν είσαι γυναίκα και δη λεσβία. Κάθε χρόνο πραγματοποιούνται χιλιάδες βιασμοί, δολοφονίες και επιθέσεις εναντίον τους, ενώ οι δράστες σπάνια φτάνουν μέχρι το δικαστήριο κι ακόμα σπανιότερα καταδικάζονται. Κάπως έτσι αναδύεται και η παθογένεια του δικαστικού της συστήματος, που συνδυαστικά με τις κρατικές και τις αστυνομικές αρχές, άλλοτε αδιαφορεί και άλλοτε συγκαλύπτει.Μάλιστα τα εγκλήματα μίσους (ο διορθωτικός βιασμός είναι ένα από αυτά) είναι πολύ περισσότερα απ’ όσα καταγράφονται, αφού όπως και στην υπό εξέταση περίπτωση δεν υπάρχει ξεχωριστή ρύθμιση στο νόμο με αποτέλεσμα να δημιουργείται «κενό».
Ο όρος «διορθωτικός βιασμός» χρησιμοποιείται πλέον ευρύτερα για να συμπεριλάβει κι άλλες περιπτώσεις απόπειρας των θεραπόντων δραστών να συνετίσουν οποιοδήποτε μέλος μιας ομάδας, αρνείται να ακολουθήσει τους κανόνες της παραδοσιακής παρουσίασης των φύλων.Το δήθεν αυτό μέσο σεξουαλικής συμμόρφωσης που τόσο νοσηρά έχει εξαπλωθεί και σε άλλες χώρες, δεν αφορά μόνο γυναίκες.
Εκείνο που δεν πέρασε απαρατήρητο από την επικριτική ματιά της διεθνούς κοινότητας ήταν η υπόθεση ενός γκέι αγοριού από την Ινδία, το οποίο βιάστηκε από τη μητέρα του σε μία προσπάθεια επαναπροσδιορισμού του σεξουαλικού του προσανατολισμού. Το φρικιαστικό αυτό έγκλημα έγινε ευρέως γνωστό από οργάνωση ακτιβιστών με απώτερο στόχο την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης, κάτι που ωστόσο δε φαντάζει άμεσα πραγματοποιήσιμο αν σκεφτούμε ότι το Ανώτατο Δικαστήριο της Ινδίας αποφάσισε να ποινικοποιήσει εκ νέου το σεξ μεταξύ ομοφύλων. Ειδικότερα, όπως ορίζεται στο άρθρο 377 του Ινδικού Ποινικού Κώδικα, απαγορεύεται «η σαρκική συνεύρεση ενάντια στη φύση με οποιονδήποτε άνδρα, γυναίκα ή ζώο» και τιμωρείται με κάθειρξη έως και 10 έτη, όπου ως σαρκική συνεύρεση νοείται σε ευρεία κλίμακα το ομοφυλοφιλικό σεξ. Φυσικά και δεν προκαλεί εντύπωση η αντίδραση του ΟΗΕ, όπως και άλλων οργανώσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων, στην επαναφορά του ως άνω Βικτοριανού νόμου.
Στο φως της δημοσιότητας ανήλθε κατά καιρούς σωρεία επιπλέον περιστατικών βίας, κατευθυνόμενων στην επέλευση της πολυπόθητης «μετατροπής». Τη βαναυσότητα σε όλο της το μεγαλείο μπορεί εύκολα να διαπιστώσει κανείς ρίχνοντας μια γρήγορα ματιά στη σειρά φωτογραφιών με τίτλο «Μέχρι να αλλάξεις» της Paola Paredes, η οποία αναπαριστά αυτήν την πανδημία βίας που λαμβάνει χώρα, εν προκειμένω στο Εκουαδόρ, υπό τον μανδύα κλινικών θεραπείας αλκοολικών και τοξικομανών, αλλά και γενικότερα στο Μεξικό, την Κολομβία, την Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Αν εξαιρέσουμε τον διορθωτικό βιασμό, η λιμοκτονία, η εξαντλητική και πολύωρη εργασία, ο ξυλοδαρμός, όπως και άλλα φυσικά αλλά και συναισθηματικά βασανιστήρια, συνιστούν ένα πολύ μικρό δείγμα των αποτρόπαιων πρακτικών που λαμβάνουν χώρα στις προαναφερθείσες θεραπευτικές κλινικές.
Εξαιρετικό ενδιαφέρον θα λέγαμε ότι παρουσιάζει η περίπτωση των Ηνωμένων Πολιτειών, όπου συχνά οι πραγματικές αιτίες του διορθωτικού βιασμού αγνοούνται, διαιωνίζοντας έτσι τα ποσοστά της σεξουαλικής βίας. Η σεξουαλική βία χαρακτηρίζεται συχνά από την άποψη της προσωπικής δυναμικής μιας σχέσης και όχι από ένα πρόβλημα που έχει βαθιές ρίζες στα παραδοσιακά πρότυπα για το φύλο και το σεξουαλικό προσανατολισμό. Οι Αμερικανοί φαίνεται να έχουν μια παραμορφωμένη, απο-πολιτικοποιημένη αντίληψη του βιασμού, που δεν συμπεριλαμβάνει κανέναν, αλλά ετεροφυλόφιλες γυναίκες. Ωστόσο, ο διορθωτικός βιασμός είναι πολιτική, συστημική και ομαδική βία, οριζόμενος από την κατανομή της εξουσίας στην κοινωνία και όχι από την εξατομικευμένη δυναμική των σχέσεων ή τον προσωπικό ανταγωνισμό μεταξύ του βιαστή και του θύματος.
Τέτοιου είδους συμπεριφορές προσβάλλουν αδιαμφισβήτητα την αξιοπρέπεια του θύματος και θέτουν υπό αμφισβήτηση θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα, τα οποία προασπίζονται πληθώρα συμβάσεων και διεθνών οργανισμών. Είναι ευθύνη των κρατών να λάβουν μέτρα πρόληψης για την αντιμετώπιση κάθε μορφής διάκρισης και μισαλλοδοξίας, όπως και η λήψη σχετικής εκπαίδευσης των αστυνομικών οργάνων, εισαγγελέων και δικαστών, με την παροχή ειδικών κατευθυντήριων γραμμών.
