Εκλογές για την ηγεσία του SPD: Προοπτική για το μέλλον;

Του Κωνσταντίνου Λίκα,

Το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Γερμανίας (Sozialdemokratische Partei Deutschlands –SPD) είναι το πιο ιστορικό από όλα τα κόμματα της Γερμανίας και με ιστορία που ξεκινάει από ένα κίνημα εργατών το 1863, καθιστώντας το ως το κόμμα στη Γερμανία με τη μακρύτερη ιστορία και συνεχή λειτουργία. Επιβίωσε δύο παγκόσμιους πολέμους, τη διαίρεση και την επανένωση της Γερμανίας και μεταπολεμικά έχει κυβερνήσει τη Γερμανία με καγκελάριους, όπως ο Helmut Schmidt, ο Willy Brandt και ο Gerhardt Schröder. Με 430.000 μέλη, συνιστά το πιο μεγάλο κόμμα της Γερμανίας από άποψη αριθμού μελών και πέραν της ομοσπονδιακής κυβέρνησης, συμμετέχει ως κυβέρνηση σε 11 κρατίδια, στα 7 από τα οποία ούσα πλειοψηφική δύναμη. Παρ’ όλα αυτά, το κόμμα βιώνει μία από τις πλέον σκοτεινές περιόδους στην ιστορία του. Με την παραίτηση της Andrea Nahles τον Ιούλιο του 2019, η παρούσα δομή της ηγεσίας του SPD προς το παρόν βασίζεται σε μια επίπεδη ιεραρχία στην κορυφή, με 3 προέδρους και 3 αντιπροέδρους να αποφασίζουν από κοινού.

Παρόλο που 6 αρχηγοί και υπαρχηγοί είναι τώρα υπεύθυνοι για τη λήψη αποφάσεων (πράγμα που δεν ενδείκνυται στη βιβλιογραφία του management ως ορθός τρόπος διοίκησης και ως εκ τούτου συνιστά παγκόσμια πρωτοτυπία), η προεδρία του SPD διεκδικείται κυρίως από ζευγάρια, το κάθε ένα από μία γυναίκα και έναν άντρα, καθώς η προεδρία αναμένεται να είναι διπρόσωπη. Παρόλο που αυτό δεν προβλέπεται κανονικά από το καταστατικό της SPD, η διττή προεδρία έχει ως γνώμονα την ισότητα των φύλων. Στη διαδικασία υποψηφιότητας, βέβαια, ήταν επιτρεπτή και η ατομική υποψηφιότητα, αλλά εν τέλει επελέγησαν προς ψηφοφορία έξι ζευγάρια. Η πρώτη ψηφοφορία έλαβε χώρα από την 14^η έως και την 25^η Οκτώβριου 2019. Τα μέλη του SPD καλούνταν να ψηφίσουν με επιστολική ψήφο ή ηλεκτρονικά.

Τα ζευγάρια που εν τέλει ετέθησαν προς ψηφοφορία (ή/και δεν αποσύρθηκαν αργότερα από τη διαδικασία, όπως ο Karl-Heinz Brunner και τα ζεύγη Hilde Mattheis/Dierk Hirschel και Simone Lange/Alexander Ahrens) από τα μέλη του SPD, είναι:

• Christina Kampmann (Πρώην Υπουργός και Βουλευτής του κρατιδίου της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας και Μέλος του Bundestag) και Michael Roth (Νυν Υπουργός Ευρώπης, Μέλος του Bundestag και μέλος της προεδρίας του SPD).
• Nina Scheer (Μέλος του Bundestag, πολιτικός περιβάλλοντος και ενέργειας και μέλος του ΔΣ του ιδρύματος Hermann Scheer) και Karl Lauterbach (Αντιπρόεδρος του SPD και μέλος του Bundestag).
• Gesine Schwan (Πρόεδρος της Επιτροπής Βασικών Αξιών SPD, υποψήφια του SPD για την Προεδρία της Δημοκρατίας το 2004 και το 2009) και Ralf Stegner (Αντιπρόεδρος του SPD, πρόεδρος της SPD-Fraktion στο Κοινοβούλιο του Schleswig-Holstein, όπως και Υπουργός Οικονομικών (2003–2005) και Εσωτερικών (2005–2008) του κρατιδίου Schleswig-Holstein).
• Petra Köpping (Υπουργός Ισότητας και Ενσωμάτωσης στη Σαξονία, Μέλος του Σαξονικού Κοινοβουλίου και αντιπρόεδρος της SPD Σαξονίας) και Boris Pistorius (Τέως δήμαρχος του Osnabrück, Υπουργός Εσωτερικών και Αθλητισμού της Κάτω Σαξονίας, Μέλος του Κοινοβουλίου της Κάτω Σαξονίας και μέλος της προεδρίας του SPD).
• Saskia Esken (Μέλος του Bundestag) και Norbert Walter–Borjans (Πρώην Υπουργός Οικονομικών της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας).
• Klara Geywitz (Μέλος του Κοινοβουλίου του Βρανδεμβούργου, Γενική Γραμματέας του SPD Βρανδεμβούργου, μέλος της προεδρίας του SPD) και Olaf Scholz (Αντιπρόεδρος και Υπουργός Οικονομικών της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης, τέως δήμαρχος του Αμβούργου, τέως Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων και αντιπρόεδρος του SPD).

Πριν από τη δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων, σύμφωνα με το ίδρυμα κοινωνικής στατιστικής έρευνας Forsa, ανάμεσα σε δείγμα 1.042 μελών τον Αύγουστο 2019, το ζεύγος Scholz/Geywitz προηγούταν με 26% των ψήφων. Ακολουθείτο από το ζεύγος Lauterbach/Scheer με 14%, Schwan/Stegner με 13%, Köpping/Pistorius με 12%, και τα ζεύγη Lange/Ahrens και Kampmann/Roth με 7% έκαστο. Τα ζεύγη, Mattheis/Hirschel και Esken/W.-Borjans, όπως και οι λοιποί υποψήφιοι, έλαβαν ποσοστό απήχησης μικρότερο ή ίσο του 1%.

Στις 26 Οκτωβρίου 2019 δημοσιεύτηκαν τα αποτελέσματα. Το ζεύγος Klara Geywitz & Olaf Scholz προηγήθηκε με 48.473 ψήφους (22,6% του συνόλου). Ακολούθησαν τα ζεύγη Saskia Esken & Norbert Walter-Borjans με 44.967 ψήφους (21%), Petra Köpping & Boris Pistorius με 31.230 ψήφους (14,61%), Gesine Schwan & Ralf Stegner με 20.583 ψήφους (9,63%), Christina Kampmann  & Michael Roth με 34.700 ψήφους (16,3%) και Nina Scheer & Karl Lauterbach με 31.200 ψήφους (14,6%). Η συμμετοχή στις εκλογές ανήλθε στο 53% των μελών του SPD, με 226.775 κατατεθέντες ψήφους (εκ των οποίων έγκυρες ήταν 213.693 ψήφοι) από δύναμη 430.000 ψηφοφόρων.

Για να κριθεί ένας/μία υποψήφιος ή ένα ζεύγος υποψηφίων ως νικητής στις εκλογές, απαιτείται απόλυτη πλειοψηφία άνω του 50% των ψήφων, πράγμα που κανένας δεν πέτυχε στην παρούσα περίπτωση ούτε κατά διάνοια. Τουτέστιν, τα μέλη του SPD καλούνται να ψηφίσουν μεταξύ των δύο κορυφαίων υποψηφίων, ήτοι τα ζεύγη Scholz/Geywitz και Esken/Borjans, σε επαναληπτικές εκλογές από τις 19 έως και τις 29 Νοεμβρίου 2019.

Το ζεύγος που θα νικήσει στις εκλογές εκείνες, θα κληθεί μετά να λάβει μία απόλυτη πλειοψηφία σε τελικές εκλογές της SPD στην ημέρα του κόμματος από τις 6 έως και 8 Δεκεμβρίου 2019, προκειμένου να επιβεβαιωθεί η επιλογή τους για την ηγεσία του SPD –ψήφος που θα ισχύσει, ωστόσο, μόνο εάν η προσέλευση στις εκλογές υπερβεί κατ’ ελάχιστον το 20% των εγγεγραμμένων μελών.

Τι μέλλει γενέσθαι για το SPD;

Οι εκλογές της προεδρίας αποδεικνύουν τις εσωτερικές διαμάχες, τριβές, όπως και την ασυνέπεια της ιδεολογίας του κόμματος. Η αδυναμία του SPD να ανταποκριθεί στις προκλήσεις της Γερμανίας του σήμερα, να βρει μία ιδεολογική γραμμή που να την κάνει να ξεχωρίσει από τις άλλες αριστερές παρατάξεις, η πτώση της απήχησης του ιδεώδους της σοσιαλδημοκρατίας σε πολλούς νέους Γερμανούς (και η «αντικατάστασή» της με οικολογικά, πράσινα ιδεώδη), όπως επίσης και τα λάθη του SPD στην GroKo, έχουν οδηγήσει την πιο παλιά πολιτική παράταξη της Γερμανίας σε μία ιδεολογική κρίση.

Αυτό φαίνεται από το γεγονός ότι δεν υπάρχει και κανένας υποψήφιος που να χαίρει καθολικής εκτίμησης –εάν μη τι άλλο, τα ζεύγη Scholz/Geywitz και Esken/Borjans μαζί τους δεν αθροίζουν καν το 50% των ψήφων (αλλά το 44% αυτών). Συναρτήσει του γεγονότος ότι η αποχή ήταν στο 47%, καθίσταται σαφές ότι η απήχηση των τελικών υποψηφίων ενδεχομένως να είναι περιορισμένης εμβέλειας μέσα στο κόμμα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το μέλλον του.

Μετά από όλη αυτή τη διαδικασία, δεν υπάρχει ουδεμία εγγύηση ότι οι σοσιαλδημοκράτες θα αναχαιτίσουν την πτώση τους. Η κρίση ηγεσίας του SPD, για την ακρίβεια, δεν εξηγεί πλήρως την ελεύθερη πτώση του όσον αφορά τα ποσοστά του και την απήχησή του στη γερμανική κοινωνία, αλλά συνιστά μονάχα ένα σύμπτωμα. Η πτώση του SPD έχει πολλά περισσότερα και δη συσσωρευμένα και μακροχρόνιας εμβέλειας αίτια, τα οποία απωθούν σοσιαλδημοκράτες ψηφοφόρους, αλλά και άτομα σε κοινωνικές προκλήσεις, από την εκλογική βάση του κόμματος.

Εν κατακλείδι, μπορεί να ειπωθεί ότι το SPD απειλείται με αποδυνάμωση και υποβιβασμό του από ναυαρχίδα της αριστεράς σε είδος απειλούμενο από εξαφάνιση στη χειρότερη, περιορισμένης πολιτικής σημασίας στην καλύτερη περίσταση. Οι λόγοι είναι κυρίως τα λάθη του παρελθόντος. Η επίλυση της κρίσης ηγεσίας του SPD, επομένως, δεν είναι η μαγική συνταγή ανάστασης ενός ιστορικού κόμματος, αλλά οφείλει να θεωρηθεί ως το τέλος της αρχής της ανασυγκρότησης του δυναμικού που υπάρχει. Αυτό, βέβαια, εάν το SPD όντως θέλει να εκμεταλλευτεί το δυναμικό του και να προσαρμόσει την ιδεολογία του, για να αντικατοπτρίσει τις ανάγκες των ψηφοφόρων του (αλλά και της Γερμανίας και της Ευρώπης γενικότερα) και να παραμείνει σχετικό στον 21^ο αιώνα. Ειδάλλως δε, ας μη λησμονείται ότι υπάρχουν και οι Πράσινοι. Το εάν οι Grüne θα γίνουν η νέα SPD, βέβαια, μένει να φανεί.

Κωνσταντίνος Λίκας

Γεννήθηκε το 1995 στον Πειραιά. Είναι απόφοιτος του τμήματος Ναυτιλιακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς και μεταπτυχιακός φοιτητής στο ΠΜΣ Εφαρμοσμένα Οικονομικά και Χρηματοοικονομικά του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και στο Master of Finance της Frankfurt School of Finance and Management. Ενδιαφέρεται κυρίως για διεθνή χρηματοοικονομικά, τραπεζικά, φορολογικά και εμπορικά ζητήματα, όπως και για γερμανικά, αλβανικά, ιαπωνικά και διεθνή πολιτικά ζητήματα. Ενδιαφέρεται επίσης για ζητήματα άμυνας και ασφάλειας. Είναι υπότροφος της διεθνούς ακαδημαϊκής υποτροφίας (IPS) του Γερμανικού Κοινοβουλίου και της DAAD. Μιλάει αγγλικά, γερμανικά, γαλλικά, τουρκικά, αλβανικά και ελληνικά.