Της Αθηνάς Μηνά,
Αδιαμφισβήτητη πραγματικότητα αποτελεί το γεγονός ότι η τεχνολογία τα τελευταία χρόνια έχει εισβάλει στη ζωή μας, πόσο μάλλον στην καθημερινότητά μας, κατά έναν τρόπο καθοριστικό και ανεπανόρθωτο. Εν έτει 2019, δεν αποτελεί απλώς ένα μέρος της καθημερινότητάς μας. Αντ’ αυτού τη διαμορφώνει, την καθορίζει και είναι κυρίαρχος αυτής, έχοντας τον έλεγχο σε όλους τους τομείς. Θα ήταν ψέμα και κοροϊδία του εαυτού μας αν ισχυριζόμασταν ότι μπορούμε να μείνουμε μακριά από αυτή. Τα τελευταία 15 χρόνια, λοιπόν, αυτή η ραγδαία και εντυπωσιακή διείσδυση του διαδικτύου, σύμφωνα με επίσημα στατιστικά πάντα, μας έχει εφοπλίσει με τεράστιες δυνατότητες σε κάθε τομέα της ανθρώπινης δραστηριότητας, από την άντληση πληροφοριών και γνώσης, μέχρι τις αγορές αγαθών, τη διασκέδαση και τις τραπεζικές συναλλαγές. Ωστόσο, μήπως πρέπει να διερωτηθούμε στο σημείο αυτό, αν υπάρχει κάποιο κόστος για όλες αυτές τις προσφορές και τις διευκολύνσεις;
Σε έναν κόσμο που τρέχει τόσο γρήγορα δεν υπάρχει πλέον χρόνος να νιώσουμε αυθεντικά συναισθήματα, να χαρούμε, να λυπηθούμε, να πενθήσουμε. Όλα γίνονται με ιλιγγιώδη ταχύτητα. Πολλές φορές αναρτούνται στα social media και μετά χάνονται. Χάνεται η αξία τους. Παραμένουν μόνο στον προσωπικό μας λογαριασμό, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Έχοντας δει πριν μερικά λεπτά στα κοινωνικά δίκτυα ιστορίες ή φωτογραφίες φίλων, γνωστών και αγνώστων να διασκεδάζουν, να ταξιδεύουν, να ψωνίζουν, να απολαμβάνουν ένα εντυπωσιακό γεύμα, αυτόματα και ασυνείδητα εμφανίζεται η ανάγκη να δείξουμε ότι και εμείς περνάμε καλά ανεβάζοντας μια φωτογραφία με πολλά χρώματα, με εντυπωσιακά φίλτρα και σε μια ωραία τοποθεσία. Παραμελώντας έτσι τους ανθρώπους που έχουμε δίπλα μας εκείνη τη στιγμή που έχουμε βγει για καφέ, που έχουμε πάει σινεμά, που είμαστε μαζεμένοι σε ένα σπίτι με φίλους, που δουλεύουμε ή που παρακολουθούμε κάποιο μάθημα στη σχολή. Νιώθουμε ότι δεν κάνουμε τίποτα σημαντικό αν δεν το «βλέπουν κι άλλοι». Συνεπώς, αφήνουμε τις στιγμές και γενικότερα τη ζωή να τρέχει δίχως να δίνουμε ζωή και ένταση σε αυτές, δίχως να παίρνουμε και να δίνουμε από αυτές, παρά μόνο τις αφήνουμε να περνάνε χωρίς να το συνειδητοποιούμε.
Σε αυτό το σημείο, είμαστε σε θέση να διακρίνουμε και να σημειώσουμε με τόνο υπερβολικό, συνάμα όμως γεμάτο αλήθεια, ότι ο εικονικός κόσμος μας «στέρησε» την ίδια τη ζωή, αφού τι νόημα έχει να ζεις αν δεν απολαμβάνεις τις στιγμές για τον ίδιο σου τον εαυτό; Εδώ έρχεται να σταθεί μια πικρή αλήθεια, ότι μακάρι να προσέχαμε τις ζωές μας όπως προσέχουμε τα προφίλ μας στα κοινωνικά δίκτυα. Και όλα αυτά μας οδηγούν να εξάγουμε το εξής συμπέρασμα: Η ανθρώπινη επικοινωνία με τη γνήσια μορφή της έχει χαθεί. Η ενασχόληση με τις οθόνες επενεργεί ως αναπλήρωση της ανύπαρκτης ανθρώπινης επαφής, δημιουργώντας την ψευδαίσθηση της ύπαρξης κοινωνικών σχέσεων και δραστηριότητας. Οι πιο ανυποψίαστοι είναι, μάλιστα, οι άνθρωποι των αστικών πόλεων, όπου ο ελεύθερος χρόνος τις περισσότερες φορές κατανέμεται ανάμεσα στη χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή και προγράμματος της τηλεόρασης. Η επικοινωνία έχει «πληγεί» ανεπανόρθωτα! Οι νέες δυνατότητες επικοινωνίας, η ηλεκτρονική, δηλαδή, αποτελεί μια «μεταλλαγμένη μορφή επικοινωνίας» με στοιχεία απρόσωπα, ψυχρά, κίβδηλα και ευτελή. Για παράδειγμα, είναι πολύ εύκολο να πληκτρολογήσουμε ένα ενθουσιώδες μήνυμα συνοδεύοντάς το με τα περίφημα emojis, ενώ στην πραγματικότητα πίσω από τη μάσκα που προβάλλουμε, πίσω από την οθόνη, δηλαδή, δεν αχνοφαίνεται ούτε ένα μειδίαμα.
Το χειρότερο, όμως, είναι πως το ρήγμα που έχει υποστεί η επικοινωνία δεν περιορίζεται μόνο στις οθόνες, στα likes, στα reactions και στα μηνύματα, αλλά επεκτείνεται και στην πρόσωπο με πρόσωπο επικοινωνία. Είναι πραγματικά απογοητευτικό το ότι ο μέσος άνθρωπος δε βρίσκει πλέον ενδιαφέρον στον άνθρωπο που έχει δίπλα του ή απέναντί του. Έχει χαθεί η αμεσότητα, η οποία έχει αντικατασταθεί απ’ την αμηχανία και την ψυχρότητα στις διαπροσωπικές σχέσεις. Η αποφυγή της άμεσης επικοινωνίας γίνεται σκόπιμα λόγω αμηχανίας. Η «εύκολη» λύση είναι να κοιτάζει κάποιος το κινητό και να προσποιηθεί ότι δεν είδε κάποιον στον δρόμο, να κοιτάζει όλη την ώρα το κινητό για να αποφύγει τα αμήχανα βλέμματα στο λεωφορείο ή ακόμα να ασχολείται με το κινητό του την ώρα που έχει βγει για καφέ, αφού δεν έχει τίποτα να πει εξαιτίας μιας τρομερής αμηχανίας που κυριαρχεί στην ατμόσφαιρα.
Αυτό που έχει συμβεί, με λίγα λόγια, στην ανθρώπινη επικοινωνία τα τελευταία χρόνια, λόγω του τρόπου που χειριζόμαστε την τεχνολογία, είναι ότι η εξωστρέφεια, η αμεσότητα, η κοινωνικότητα, η επιθυμία για επαφή και συναναστροφή, τα οποία συνιστούν τους πρόποδες της αληθινής και υγιούς επικοινωνίας, έχουν αντικατασταθεί απ’ την εσωστρέφεια, τη μοναξιά και τη ματαιότητα. Και αυτό γιατί η επικοινωνία είναι τόσο «εύκολη» σήμερα με τόσα μέσα που διαθέτουμε, ώστε να τη θεωρούμε δεδομένη και να μην προσπαθούμε στο ελάχιστο για αυτήν, με αναπόφευκτη συνέπεια να αποξενωνόμαστε από τον ίδιο μας τον εαυτό, να απομακρυνόμαστε από τους πιο οικείους μας ανθρώπους και γενικότερα να οδηγούμαστε στην αλλοτρίωση, που είναι κύριο στοιχείο των καιρών μας…
Γεννήθηκε τον Σεπτέμβριο του 1999 στην Αθήνα. Από το 2017 σπουδάζει στο τμήμα Ψυχολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Παράλληλα, παρακολουθεί διάφορα σεμινάρια ψυχολογίας και ψυχικής υγείας. Στα ενδιαφέροντά της επίσης συγκαταλέγονται η μουσική και ο αθλητισμός.
