Του Οδυσσέα Γραμματικάκη,
Το 1971, ο Χιλιανός τραγουδοποιός Βίκτορ Χάρα, τραγουδούσε για το «δικαίωμα να ζεις σε ειρήνη» («el derecho de vivir en paz»). Δύο χρόνια μετά θα βασανιζόταν και θα δολοφονούταν από πραξικοπηματίες που δρούσαν υπό τις οδηγίες του Στρατηγού Αγκούστο Πινοσέτ, ο οποίος στις 11 Σεπτεμβρίου του 1973 θα ανέτρεπε τον δημοκρατικά εκλεγμένο Πρόεδρο της Χιλής, Σαλβαδόρ Αλιέντε. Η Χιλή από το 1973 μέχρι το 1990, θα ζούσε 17 χρόνια βίας, διώξεων, δολοφονιών και συλλήψεων. Ο Πινοσέτ κατάφερε εκτός του να εξαφανίσει κάθε πολιτικό του αντίπαλο, να κάνει τη Χιλή το πρώτο «πειραματόζωο» των νεοφιλελεύθερων πολιτικών. Επτά χρόνια πριν ανέβει η Μάργκαρετ Θάτσερ στον πρωθυπουργικό θώκο της Μεγάλης Βρετανίας και πριν ο Ρίγκαν αναλάβει τα ηνία του Πρόεδρου των ΗΠΑ, ο Πινοσέτ ακολούθησε κατά λέξη τις θεωρίες του οικονομολόγου Μίλτον Φρίντμαν και κατάφερε να κάνει τη Χιλή την πρώτη χώρα, στην οποία ο νεοφιλελευθερισμός υλοποιήθηκε. Αυτό μας φτάνει στο σήμερα, 29 χρόνια από την πτώση του καθεστώτος του Πινοσέτ, με τη Χιλή ακόμη να μετράει τις πληγές της.
Από το 1981, η Χιλή είναι η μόνη χώρα στον κόσμο που η διαχείριση του νερού γίνεται από ιδιωτικές εταιρείες, δημιουργώντας προβλήματα όχι μόνο στους πολίτες αλλά και στο περιβάλλον. Κατά τη δικτατορία του Πινοσέτ, θεσπίστηκε και ένα συνταξιοδοτικό πρόγραμμα, το οποίο θα έφερνε ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες να διαχειρίζονται τις συντάξεις των πολιτών. Στην ουσία, το κράτος ή ο εργοδότης απέχει από τις εισφορές των εργαζομένων και οι ασφαλιστικές εταιρείες παρακρατούν ένα 10% του μισθού των εργαζομένων, αλλά και μια προμήθεια της τάξεως του 1.2%. Η σύνταξη του εργαζομένου διαμορφώνεται από το ποσό που έχει συνεισφέρει στην ασφαλιστική. Η μέση σύνταξη στην Χιλή αυτήν τη στιγμή βρίσκεται στα 300 δολάρια και ο κατώτατος μισθός 400 δολάρια με τον μέσο μισθό να είναι στα 700, όταν το εισόδημα του πλουσιότερου τμήματος του πληθυσμού είναι 39,1 φορές υψηλότερο από το εισόδημα του φτωχότερου τμήματος, σύμφωνα με έρευνα του υπουργείου Κοινωνικής Ανάπτυξης. Κι όλα αυτά τα στατιστικά στοιχεία, η δικτατορία του Πινοσέτ καθώς και ο παράγοντας Βίκτορ Χάρα πού καταλήγουν, θα αναρωτηθεί κάποιος.
Εδώ και μια εβδομάδα, η Χιλή μαστίζεται από τη μεγαλύτερη κοινωνική κρίση της από την πτώση της δικτατορίας. Ο λόγος; Αρχικά, ήταν η απόφαση της συντηρητικής κυβέρνησης του Σεμπαστιάν Πινιέρα να αυξήσει το εισιτήριο στο μετρό του Σαντιάγο (της πρωτεύουσας της χώρας από 800 πέσος σε 830 (1€ ισούται με 808 πέσος). Αυτό έφερε μεγάλες κινητοποιήσεις από νέους, ειδικά μαθητές και φοιτητές, που απέκλεισαν σταθμούς μετρό και κάλεσαν τους πολίτες σε μεγάλες διαδηλώσεις στο Σαντιάγκο. Με τις μέρες να περνούν, το κίνημα αυτό μεγάλωνε και εξαπλώθηκε και σε άλλες πόλεις της Χιλής. Άνθρωποι από διαφορετικά υπόβαθρα ενώθηκαν για να εναντιωθούν σε αυτό το μέτρο που δημιουργεί μια περαιτέρω οικονομική ασφυξία, λόγω του υψηλού κόστους ζωής αλλά των πολύ χαμηλών μισθών και συντάξεων. Η κινητοποίηση για το εισιτήριο μετατράπηκε σε εξέγερση. Ο στρατός κατέβηκε στους δρόμους για πρώτη φορά από τη δικτατορία του Πινοσέτ και από τότε μετράμε νεκρούς διαδηλωτές. Μέχρι στιγμής οι νεκροί είναι 12, στην πλειοψηφία τους φοιτητές, οι συλλήψεις ξεπερνούν τις 2000 και οι τραυματισμοί είναι άνω των 100, με 8 ανθρώπους σε κρίσιμη κατάσταση. Ο Πρόεδρος της χώρας δήλωσε ότι η χώρα βρίσκεται σε πόλεμο, γεγονός στο οποίο φαίνεται ότι συμφωνούν και οι πολίτες, καθώς η «εξέγερση του εισιτηρίου» μετατράπηκε σε μια εξέγερση «για τα χρόνια καταπίεσης που έπληξαν κυρίως τους φτωχότερους», όπως δηλώνουν οι διαδηλωτές.
Η Χιλή, την οποία, διεθνείς οργανισμοί όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο θεωρούσαν χώρα-πρότυπο, λόγω της συνεχούς αύξησης του ΑΕΠ της, καθώς και της σταθερότητας της σε μια περιοχή αρκετά ασταθή, «πνίγεται» από τους κολασμένους της, οι οποίοι θεωρούν τη χώρα-πρότυπο μια οφθαλμαπάτη, με χαμηλούς μισθούς, έλλειψη υγειονομικής περίθαλψης και χαμηλές συντάξεις. Η χώρα-υπόδειγμα δοκιμάζεται από μια εξέγερση, που αυτήν τη στιγμή δε λέει να κοπάσει, παρά τους νεκρούς, τον στρατό στον δρόμο, την απαγόρευση κυκλοφορίας σε 7 πόλεις, τις φυλακίσεις και τους τραυματίες. Ο Πινιέρα προσπαθεί να εκτονώσει την κατάσταση και να προσφέρει ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο στον λαό, μαζί με τους άλλους πολιτικούς αρχηγούς, αλλά σχεδόν 30 χρόνια μετά την πτώση της δικτατορίας, τα «κοινωνικά συμβόλαια» των πολιτικών στη Χιλή, ίσως να μην «περνούν» πια, καθώς όλοι οι Πρόεδροι που υπηρέτησαν μετά τον Πινοσέτ δεν «ξήλωσαν» την παρακαταθήκη του, αντιθέτως, τη συνέχισαν με αποκορύφωμα το σήμερα, τον Οκτώβριο του 2019. Η Χιλή, γίνεται άλλη μια χώρα που θα γευτεί τη γεύση της εξέγερσης, μαζί με το Λίβανο, το Χόνγκ Κονγκ, την επαρχία της Καταλονίας στην Ισπανία και το Εκουαδόρ.
Όταν ο Βίκτορ Χάρα έγραφε για το δικαίωμα του να ζεις στην ειρήνη, ήξερε ότι, για να κερδίσεις την ειρήνη και την ελευθερία, πρέπει να είσαι έτοιμος να παλέψεις για αυτές, γιατί το να ζεις ειρηνικά, προϋποθέτει να ζεις καλά, όχι στην ανέχεια και στη φτώχεια, αλλά να ζεις κυριολεκτικά και όχι απλώς να επιβιώνεις. Η εξέγερση του εισιτηρίου, μετατράπηκε σε εξέγερση για ειρήνη. Σε εξέγερση για ένα καλύτερο αύριο. Καθώς, όπως είχε πει ο Σαλβαδόρ Αλιέντε, στο τελευταίο του μήνυμα προς τον λαό της Χιλής πριν δολοφονηθεί από τους άνδρες του Πινοσέτ: «ούτε το έγκλημα, ούτε η βία μπορούν να διακόψουν την κοινωνική εξέλιξη. Η ιστορία είναι δική μας, η ιστορία γράφεται από τους λαούς».
Διαμένει στην Αθήνα και βρίσκεται στο 4ο έτος των σπουδών του στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σπουδών (Κόρινθος) του Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου. Έχει παρακολουθήσει αρκετά συνέδρια τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, καθώς έχει βοηθήσει και στην δημιουργία κάποιων από αυτών. Ασχολείται με την αρθρογραφία από τον χειμώνα του 2017. Αυτήν την περίοδο τον εντοπίζουμε στην Πράγα, όπου κάνει πρακτική στο Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων της Τσεχίας. Τα ενδιαφέροντα του είναι η διεθνής πολιτική, τα ανθρώπινα δικαιώματα, η συγκριτική πολιτική, οι Ευρωπαϊκές και οι Λατινοαμερικάνικες σπουδές.
