Του Θεοφάνη Τζεβελέκου,
Ο εορτασμός των εθνικών επετείων αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της πολιτικής ζωής των σύγχρονων Εθνών–Κρατών, όπως τα ξέρουμε μέχρι και σήμερα. Θα λέγαμε πως ο εορτασμός είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με την ιστορία του κάθε Κράτους, αποτελώντας ένα μόνιμο σημείο αναφοράς, όπου συναντώνται το παρελθόν, το παρόν, αλλά και το μέλλον της εθνικής ταυτότητας των πολιτών. Επιπλέον, μέσα από τον εορτασμό ανανεώνεται η ιστορική μνήμη, σημασιοδοτείται η εθνική συνείδηση, καθώς και η σχέση της Κοινωνίας των Πολιτών με το ίδιο το Κράτος. Ακόμα, μέσα από τις στρατιωτικές παρελάσεις που τελούνται στις εθνικές επετείους, παρουσιάζεται στους πολίτες ένα δείγμα της στρατιωτικής ισχύος που διαθέτουν τα Κράτη.
Ο σκοπός του εορτασμού εθνικών επετείων ξεκινά να εμπεδώνεται ήδη από πολύ νωρίς μέσα από το σχολείο στις μικρές ηλικίες, καθώς κάθε εθνικό σύστημα Παιδείας αποτελεί βασικό μηχανισμό θεμελίωσης της εθνικής ταυτότητας ενός λαού, ενώ παράλληλα συμβάλλει καθοριστικά στη διατήρηση της υπόστασης και της συνοχής του ίδιου του Έθνους-Κράτους. Οι μαθητές παραδοσιακά συμμετέχουν σε παρελάσεις, σε ενδοσχολικές ή άλλου τύπου γιορτές προς τιμήν γεγονότων ή προσώπων που διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στην εθνική ιστορία της πατρίδας τους.
Επί προσθέτως, σε αυτή την τόσο κομβική περίοδο της ζωής ενός ανθρώπου, διαμορφώνεται και η συναισθηματική πρόσδεση σε σημαντικές έννοιες, όπως είναι το έθνος και η εθνική ταυτότητα.
Σε αυτό το σημείο, μελετώντας την περίπτωση της Ελλάδας, πρόσφατα, στις 12 Οκτωβρίου, είχαμε τη χαρά να γίνουμε μάρτυρες της εκδήλωσης για τα εβδομήντα πέντε χρόνια (75) χρόνια από την Απελευθέρωση της Αθήνας από τις ναζιστικές δυνάμεις Κατοχής. Είναι πραγματικά αξιοπερίεργο το γεγονός πως η συγκεκριμένη εθνική επέτειος στερείται απήχησης συγκριτικά με τον εορτασμό του «ΟΧΙ», που τιμάται τον ίδιο μήνα, στις 28 Οκτωβρίου. Η επέτειος του «ΟΧΙ» φανερώνει τη ρητή αντίθεσή μας προς την παραβίαση της εθνικής μας κυριαρχίας από τα ιταλικά φασιστικά στρατεύματα, καθώς και την εμπλοκή μας στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Χρειάζεται επίσης να σημειωθεί πως η ταύτιση του λαού μας με τα υψηλά ιδανικά της ελευθερίας και της δημοκρατίας είναι αναμφισβήτητη, γεγονός που διαφαίνεται και από τον Εθνικό μας Ύμνο, ο οποίος είναι «Ύμνος στην Ελευθερία».
Αξίζει, επιπλέον, ν’ αναφερθούμε και στην πολύ σημαντική εθνική επέτειο της 25ης Μαρτίου του 1821, κατά την οποία τιμάται το ξέσπασμα της Ελληνικής Επανάστασης εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και όλων των ηρωικών προσωπικοτήτων που συνέβαλαν σε αυτήν. Δεν πρέπει να λησμονούμε ότι μέσα από τη συγκεκριμένη εθνική επέτειο, τονίζεται και η επίσημη θρησκευτική ταυτότητα των Ελλήνων και κατ’ επέκταση η παρουσία της Εκκλησίας κατά τον εθνικοαπελευθερωτικό Αγώνα του Λαού μας.
Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, η θρησκευτική ταυτότητα των Ελλήνων αποτέλεσε κατά κάποιο τρόπο εθνική ταυτότητα, καθώς ελλείψει ενιαίου πολιτικού φορέα -δηλαδή ενός Έθνους–Κράτους- μέσα από την πίστη στον Ορθόδοξο Χριστιανισμό, διατηρήθηκε ο εθνικός αυτοπροσδιορισμός. Θα λέγαμε πως προηγείται χρονικά η εμπέδωση της ιδιότητας του πιστού, της εμπέδωσης της ιδιότητας του πολίτη όπως την αποδεχόμαστε σήμερα.
Ειδικότερα, σχετικά με τις μαθητικές παρελάσεις, το Υπουργείο Παιδείας προχωρά στην επαναφορά του κανόνα που θέτει σημαιοφόρους των σχολικών παρελάσεων, όσους/-ες μαθητές/-τριες έχουν σημειώσει άριστη επίδοση στα μαθήματά τους. Η γνωστοποίηση έγινε με σχετικές εγκυκλίους που απεστάλησαν πρόσφατα στα σχολεία της χώρας. Μένει, όμως, να δούμε αν θα υπάρξουν αντιδράσεις από μερίδα πολιτών, αν κάποιος/-α άριστος–η μαθητής/-τρια επιλεχθεί ως σημαιοφόρος και δεν κατάγεται από την Ελλάδα. Με όρους πολιτικών ιδεολογιών, θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για μια πιθανή σύγκρουση του Πολιτισμικού Εθνικισμού (Cultural Nationalism) με τον Πολιτικό/Συνταγματικό Εθνικισμό (Political/Constitutional Nationalism). H πρώτη εκδοχή εθνικισμού απηχεί σε μια συντηρητική προσέγγιση της πολιτικής ταυτότητας, ενώ η δεύτερη συνδέεται με μια φιλελεύθερη προσέγγιση της πολιτικής ταυτότητας κάποιου ατόμου.
Σε περίπου ενάμιση (1.5) χρόνο θα συμπληρωθούν διακόσια (200) χρόνια από το ξέσπασμα της Ελληνικής Επαναστάσεως (1821-2021) και μένει να δούμε τη σειρά εκδηλώσεων ιστορικής μνήμης που θα έχουν προγραμματιστεί από την Κυβέρνηση, για τον εορτασμό αυτής της τόσο σημαντικής εθνικής επετείου. Ίσως η συγκεκριμένη χρονική συγκυρία αποτελέσει ευκαιρία αξιοποίησης και των αθλητικών εγκαταστάσεων, που δημιουργήθηκαν για τη διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004.
Ίσως θεωρηθεί μια στιγμή εθνικής αποτίμησης για τα ιστορικά πεπραγμένα, αλλά και μια νέα αφετηρία, θέτοντας νέους στόχους για το μέλλον των Ελλήνων για τα επόμενα 200 χρόνια. «National Do’s and Don’ts».
Γεννήθηκε στο Μαρούσι, Αττικής το 1993 και κατοικεί στην Αθήνα. Είναι απόφοιτος του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης & Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Έχει απασχοληθεί στον Τομέα Διεθνούς Συνεργασίας του Ινστιτούτου Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλής καταγράφοντας και αναλύοντας τις πολιτικές εξελίξεις στη Νοτιοανατολική Ασία. Είναι Συνεργαζόμενος Ερευνητής του Κέντρου Ελληνικής και Διεθνούς Ιστορίας (ΚΕΔΙΣ). Τρέφει ακόρεστη αγάπη για την τέχνη και ιδιαίτερα για τη μουσική.
