Του Μανώλη Ανδριγιαννάκη,
Μια από τις μεγαλύτερες αντιπαραθέσεις, σε επίπεδο οικονομικής και φορολογικής πολιτικής που παρατηρούμε, είναι αυτή για την ορθότερη, αποτελεσματικότερη, αλλά και δικαιότερη μέθοδο φορολόγησης. Στις περισσότερες χώρες έχει καθιερωθεί ένα σύστημα προοδευτικής φορολόγησης με κλιμακωτούς, αυξανόμενους συντελεστές, ανάλογα με το εισόδημα. Από την άλλη, σε αρκετές χώρες και κατά γενική ομολογία σε κάποιες πιο φιλελεύθερες οικονομίες, ή σε οικονομίες που στοχεύουν στην περαιτέρω φιλελευθεροποίηση και σε ισχυρή ανάπτυξη, εξίσου διαδεδομένος είναι και ο γραμμικός φόρος (flat tax).
Πρόκειται για ένα σύστημα προοδευτικής φορολόγησης και κατά τους υποστηρικτές του προσφέρει δικαιότερη κατανομή των φορολογικών βαρών στο κοινωνικό σύνολο. Η μεσαία τάξη και τα χαμηλά κοινωνικά στρώματα φορολογούνται με χαμηλότερους συντελεστές από ότι οι πλουσιότεροι, για κάθε ευρώ που κερδίζουν οι τελευταίοι παραπάνω. Αυτό χαρακτηρίζεται από τους σοσιαλίζοντες ως φορολογική δικαιοσύνη, αφού συγχρόνως συντελείται μια ήπια αναδιανομή πλούτου, αφού η επιβάρυνση είναι πολλαπλάσια για τα υψηλά εισοδήματα. Μια τέτοια άποψη, αν και θα έλεγε κανείς πως είναι προς όφελος του κοινωνικού συνόλου και ειδικά των ασθενέστερων, είναι ιδεολογικά και πρακτικά διάτρητη…
Με ποια λογική, αρχικά, αποτελεί δικαιοσύνη να φορολογείς με 22% εισοδήματα έως 10.000€ και με 45% επιτόκιο κάθε ευρώ πάνω από 40.000€ εισοδήματος; Μαζί με το κράτος δούλευε αυτός που έβγαλε πάνω από 40.000€ ή αποφάσισε το δημόσιο παίζει ρόλο «νταβατζή» στην ιδιωτική οικονομία; Με ποιο δικαίωμα το κράτος απομυζά το εισόδημα κάποιου που έχει δουλέψει σκληρά για να αυξήσει σημαντικά τον πλούτο του; Από πού κι ως πού, η δαιμονοποίηση της επιτυχίας και του πλούτου είναι δικαιοσύνη;
Αντιθέτως, πραγματική δικαιοσύνη προσφέρει ο γραμμικός φόρος. Έχεις εισόδημα 10.000€, με συντελεστή φόρου 10%, ο ακαθάριστος φόρος θα είναι 1.000€. Έχεις εισόδημα 100.000€, ακαθάριστος φόρος 10.000€. Αυτός είναι ο ορισμός ενός δίκαιου και αναλογικού φόρου, σύμφωνα με τον οποίο ο καθένας πληρώνει ίδιο μερίδιο του νόμιμου εισοδήματός του. Δεν είναι ίδια τα χίλια με τα δέκα χιλιάδες ευρώ φόρου, όπως δεν είναι και τα εισοδήματά τους. Δε σημαίνει, όμως, ότι επειδή κάποιος κερδίζει πολλά, πρέπει να αντιμετωπίζεται εκδικητικά από ένα κράτος που του ζητάει λύτρα, προς όφελος ενός μάλλον ασαφούς κοινωνικού συμφέροντος. Υπό αυτό το μοντέλο, δηλαδή, διατρανώνεται η ισότιμη φορολογική αντιμετώπιση όλων των εργαζομένων ανάλογα με την προσπάθεια που κατέβαλαν και συνακόλουθα τις αμοιβές τους. Θα δημιουργούσε, μάλιστα, στο κοινωνικό σύνολο και μια εικόνα δικαιοσύνης και ίσης μεταχείρισης. Θα έπαυε να νιώθει ο φορολογούμενος πως το κράτος τον κλέβει. Αυτό θα είχε συνδυαστικά οφέλη για την οικονομία και την πίστη προς τους θεσμούς, ενώ και η φοροδιαφυγή πιθανότατα θα οδηγείτο σε μείωση.
Προφανώς, δεν υποστηρίζω ότι οι φτωχότεροι συμπολίτες μας δε δικαιούνται μια ευνοϊκή μεταχείριση, ώστε να μπορούν να επιβιώσουν. Είναι χρέος κάθε κράτους να το διασφαλίζει αυτό. Πρέπει να υπάρχει, δηλαδή, ένα ελάχιστο δίχτυ προστασίας, αυτό από αποκαλούμε κράτος πρόνοιας. Άλλωστε, ένας φιλελεύθερος στην οικονομία πιστεύει σε χαμηλούς φόρους σε όλες τις βαθμίδες εισοδήματος. Αυτό, όμως, δε θα έπρεπε να γίνεται εις βάρος της υπόλοιπης κοινωνίας κι ειδικά όσων έχουν μοχθήσει και επιτύχει.
Δεν χρειάζεται καν να αναλύσω, τις αντι-αναπτυξιακές συνέπειες της υπερφορολόγησης των υψηλών κλιμακίων εισοδήματος, μέσω ενός βίαια κλιμακωτού συστήματος φορολογίας εισοδήματος… Όπως έχω σημειώσει και σε προηγούμενο άρθρο, η υψηλή φορολόγηση έναντι όσων έχουν τη δυνατότητα να επιχειρήσουν, μειώνει τις επενδύσεις και την καινοτομία. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, η οικονομία μένει στάσιμη. Ο κοινωνικός πλουτισμός περιορίζεται, αφού περιορίζεται και η ίδια η δυνατότητα διάχυσης των κερδών μιας παραγωγής προς τους συντελεστές της ομαλά. Το μόνο που επιτυγχάνεται έτσι είναι η αναδιανομή της φτώχειας και της μιζέριας.
Αυτό που κανείς μπορεί να αντιτάξει στην επιβολής ενός γραμμικού φόρου, είναι η σημαντική μείωση δημοσίων εσόδων που αυτή συνεπάγεται. Είναι αλήθεια ότι το δημοσιονομικό ισοζύγιο μιας τέτοιας ενέργειας είναι ξεκάθαρα αρνητικό σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα. Ωστόσο, σταδιακά και λαμβάνοντας υπόψη την υπεραπόδοση της οικονομίας από την απελευθέρωση κεφαλαίων στην αγορά, καθώς και την εκτιμώμενη μείωση της φοροδιαφυγής, το ισοζύγιο κινείται προς την αντίθετη κατεύθυνση. Μακροπρόθεσμα, δηλαδή, η απώλεια εσόδων μειώνεται και εν τέλει παύει να υφίσταται ή και αντιστρέφεται.
Σε μια χώρα που διακατέχεται από πολλές αντι-φιλελεύθερες ιδεοληψίες στην οικονομία, καθώς και από τη λογική του κράτους- πατερούλη που πρέπει να επιβάλει την «κοινωνική δικαιοσύνη», είναι εμφανής η δυσκολία καθιέρωσης ενός flat tax. Με αυτό τον τρόπο, όμως, συνεχίζουμε να πυροβολούμε τα πόδια της εγχώριας παραγωγής και ανάπτυξης. Η Ρουμανία, ας πούμε, είναι πιο έξυπνη που κατάφερε, θεσπίζοντας γραμμικό φόρο εισοδήματος και επιχειρήσεων, να τετραπλασιάσει το ΑΕΠ της σε μια εικοσαετία; Πλέον, μας έχει αφήσει χιλιόμετρα πίσω. Ίσως, βέβαια, κάποια στιγμή καταλάβουμε κι εμείς…
Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1999 και είναι προπτυχιακός φοιτητής στο τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής του ΟΠΑ. Παρακολουθεί σεμινάρια και ημερίδες πολιτικής, οικονομίας, γεωπολιτικής και τεχνολογίας, ενώ συμμετέχει σε συνέδρια και προγράμματα προσομοίωσης πολιτικών θεσμών (Europa.S, ΠΠΔΣ, ΜΒΕ, MEUS). Στις δημοτικές εκλογές του 2019 ήταν υποψήφιος Δημοτικός Σύμβουλος στο Δήμο Βύρωνα, στην Αθήνα. Στο OffLine Post έφερε την ιδιότητα του Αρχισυντάκτη Οικονομικών κατά το διάστημα Ιούνιος 2019-Ιούνιος 2020.
