Της Ελένης Σιαπικούδη,
Το προηγούμενο Σαββατοκύριακο στην Αθήνα βρέθηκε ο Αμερικανός Υπουργός Εξωτερικών και πρώην Διευθυντής της CIA, Μάικ Πομπέο. Κατά την παραμονή του στην Ελλάδα, πραγματοποίησε συναντήσεις με τον Πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη, τον Υπουργό Εξωτερικών, Νίκο Δένδια και τον Υπουργό Άμυνας, Νίκο Παναγιωτόπουλο. Σκοπός της εν λόγω επίσκεψης ήταν η υπογραφή της διμερούς Συμφωνίας Αμυντικής Συνεργασίας (Mutual Defense Cooperation Agreement – MDCA) ανάμεσα σε Ελλάδα και ΗΠΑ. Ωστόσο, ο ερχομός του Αμερικανού Υπουργού Εξωτερικών πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο μια σειράς συναντήσεων που έλαβαν χώρα στην περιοχή των Βαλκανίων το προηγούμενο διάστημα. Ξεκινώντας το ταξίδι του από την Ιταλία και το Βατικανό, κατευθύνθηκε προς τα Δυτικά Βαλκάνια, το Μαυροβούνιο και τη Βόρεια Μακεδονία, καταλήγοντας τελικά στην Ελλάδα. Όπως ανέφερε και ο ίδιος ο Πομπέο, μέσω αυτών των ενεργειών σηματοδοτείται η είσοδος σε μια «νέα εποχή».
Η πρώτη συνάντηση με τον Έλληνα Πρωθυπουργό κινήθηκε σε τόνους που αφορούσαν τα καίρια γεωπολιτικά ζητήματα της περιοχής. Πιο συγκεκριμένα, αναφέρθηκε στην κατάσταση της ελληνικής οικονομίας, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στη θετική οπτική, με την οποία αντιμετωπίζει το μέλλον. Στη συνέχεια, σε ζητήματα εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας που απασχολούν το ελληνικό κράτος. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στη λεγόμενη «τουρκική προκλητικότητα», όχι μόνο στο Αιγαίο αλλά και στην Ανατολική Μεσόγειο συνολικά. Παράλληλα, ο Πομπέο μετέβη στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, όπου συναντήθηκε με τον Υπουργό, Νίκο Παναγιωτόπουλο. Σύμφωνα με την ανακοίνωση που ακολούθησε τη συνάντηση, επιβεβαιώθηκε η βούληση της Ελλάδας και των ΗΠΑ για περαιτέρω ανάπτυξη της στρατηγικής τους συνεργασίας στον τομέα της Άμυνας και της Ασφάλειας, η οποία συνεισφέρει σημαντικά στην ασφάλεια των δύο χωρών. Τέλος, τονίστηκε η ανάγκη για πιο εντατική συνεργασία και αποτελεσματική αντιμετώπιση κοινών προκλήσεων και απειλών στην ευρύτερη περιοχή.
Ακολούθως, πραγματοποιήθηκε η υπογραφή της Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συμμαχίας υπό τους Μάικ Πομπέο και Νίκο Δένδια στο ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών. Ο «Στρατηγικός Διάλογος», όπως παρουσιάστηκε από τους δυο Υπουργούς, περιελάμβανε ζητήματα περιφερειακής συνεργασίας, άμυνας και ασφάλειας, εμπορίου και επενδύσεων, ενέργειας και πολιτισμού.
Περιφερειακή Συνεργασία
Όσον αφορά την περιφερειακή συνεργασία, τονίστηκαν εκατέρωθεν οι αμοιβαίες αντιλήψεις περί της ανάγκης συνεργασίας, ειρήνης και ασφάλειας στις περιοχές των Βαλκανίων, της Μαύρης Θάλασσας και της Ανατολικής Μεσογείου. Η προώθηση της ευρωπαϊκής ένταξης μέσω της εθνικής συμφιλίωσης και των συμβιβασμών, έλαβε ιδιαίτερη μνεία, με αναφορά στην πρόσφατη Συμφωνία των Πρεσπών. Επιπροσθέτως, η περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου θεωρείται ιδιαίτερα σημαντική και για τις δυο χώρες, αν κρίνει κανείς την καίρια θέση που κατέχει γεωπολιτικά. Στο πλαίσιο αυτό, πρότειναν την περαιτέρω προώθηση των πρωτοβουλιών τύπου 3+1 (Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ και ΗΠΑ), δίνοντας έμφαση στην ειρήνη, τη σταθερότητα, την ασφάλεια και την ευημερία της Ανατολικής Μεσογείου.
Άμυνα και Ασφάλεια
Ο δεύτερος κλάδος συζήτησης ήταν αυτός της άμυνας και ασφάλειας. Ειδικότερα, η βελτίωση της συνεργασίας της στρατηγικής άμυνας και ασφάλειας αποτελεί κοινό σημείο των δυο κρατών. Ουσιαστικά, για να επιτευχθεί αυτό, στοχεύουν στη διατήρηση ισχυρής, ικανής και εξοπλισμένης στρατιωτικής δύναμης. Τέλος, τονίστηκε η επιτυχημένη συνεργασία των προηγούμενων χρόνων για την ενδυνάμωση του νόμου και της αντιτρομοκρατίας.
Εμπόριο και Επενδύσεις
Στον τομέα του εμπορίου και των επενδύσεων, οι ΗΠΑ χαιρέτησαν τα πρόσφατα θετικά βήματα της ελληνικής οικονομίας, με έμφαση στη βιώσιμη και σταδιακή ανάπτυξη. Από την άλλη, η ελληνική πλευρά υποδέχθηκε τα οικονομικά ενδιαφέροντα και τις επενδύσεις των αμερικανικών επιχειρήσεων στη χώρα. Έγινε αναφορά σε συγκεκριμένους τομείς, ενώ παράλληλα αναφέρθηκε και η προσπάθεια της Ελλάδας για την ενδυνάμωση της προστασίας των προσωπικών δεδομένων και την επιβολή του νόμου. Η βελτίωση των υποδομών, της γυναικείας οικονομικής ενδυνάμωσης και του τουρισμού είναι κάποιοι βασικοί τομείς που προσφέρονται για συνεργασία.
Ενέργεια
Βασικό σημείο αναφοράς στον τομέα της ενέργειας θεωρήθηκε η πρώτη εισαγωγή Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου (ΥΦΑ) από τις ΗΠΑ στην Ελλάδα, ενώ εκφράστηκε η ετοιμότητα τους για υποστήριξη μελλοντικών ενεργειακών σχεδίων. Παραδείγματα αποτέλεσαν ο αγωγός αερίου EastMed, η πρόοδος του TAP και του Διασυνδετήριου Αγωγού Φυσικού Αερίου Ελλάδας–Βουλγαρίας (IGB). Τέλος, υπήρξε και αναφορά στην προσπάθεια εκμετάλλευσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και στη στροφή προς ένα πιο «πράσινο» μέλλον στον τομέα της ενέργειας.
Πολιτισμικοί Δεσμοί
Οι δυο Υπουργοί αναφέρθηκαν ενδελεχώς στην ανάγκη για πιο ουσιαστική συνεργασία πολιτισμικά. Η αμοιβαία κατανόηση και η εκπαιδευτική και ακαδημαϊκή συνδιαλλαγή θα προσφέρει μια νέα πιο καίρια βάση για συνεργασία. Μάλιστα, οι ΗΠΑ θα προωθήσουν έναν προγραμματισμό, για να βοηθήσουν τις δράσεις για τον εορτασμό της δισεκατονταετηρίδας της Ελληνικής Επανάστασης το 2021, ενώ θα είναι και η τιμώμενη χώρα στο Διεθνές Φεστιβάλ Βιβλίου στη Θεσσαλονίκη τον ίδιο χρόνο. Τέλος, γίνεται αναφορά στη συνεισφορά της Ελλάδας, με αρχειακό υλικό στο αμερικανικό μουσείο Ολοκαυτώματος.
Αξίζει στο σημείο αυτό, όμως, να τονιστεί το γενικότερο σκηνικό που επικρατεί στο διεθνές περιβάλλον παράλληλα με την επίσκεψη του Πομπέο στην Ελλάδα. Τι συμβαίνει σε Τουρκία και Συρία; Ποιες είναι οι κινήσεις της διεθνούς κοινότητας και ποιες οι απαντήσεις του Αμερικανού προέδρου στην κινητοποίηση Ερντογάν εναντίον των Κούρδων; Οι εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο είναι τόσο άμεσες , ώστε να επιζητούν την άμεση πολιτική ανταπόκριση και απάντηση κάθε χώρας. Θα μπορούσαμε, λοιπόν, να πούμε ότι μετά την αποτυχία του Συμβουλίου Ασφαλείας να επέλθει μια συμφωνία για τις επιχειρήσεις της Τουρκίας στη Συρία και μετά το βέτο που άσκησαν οι ΗΠΑ και η Ρωσία, το διεθνές σκηνικό καθίσταται αμφίβολο για άλλη μια φορά.
Πιο συγκεκριμένα, ο πρόεδρος Τραμπ σε δήλωσή του ανέφερε ότι αν χρειαστεί θα «τσακίσει» την τουρκική οικονομία, όπως έκανε και στο παρελθόν, χωρίς όμως να χρησιμοποιεί την προκειμένη στιγμή την ισχύ του για να καταδικάσει στις κινήσεις του Τούρκου προέδρου. Από την άλλη πλευρά, ωστόσο, ο Ερντογάν φαίνεται να δρα ανενόχλητος, απειλώντας μάλιστα και με την απελευθέρωση των προσφυγικών ροών προς την Ευρώπη. Εν κατακλείδι, η επίσκεψη Πομπέο στο συγκεκριμένο πολιτικό πλαίσιο μας κάνει να αναρωτιόμαστε κατά πόσο τα συμφωνηθέντα είναι εφικτό να γίνουν τελικά πραγματικότητα και ποιες είναι οι πιθανότητες για να περιβάλλον ασφάλειας και συνεργασίας στην Ανατολική Ευρώπη.
Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1996. Είναι απόφοιτη του τμήματος Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών και μεταπτυχιακή φοιτήτρια στο αγγλόφωνο πρόγραμμα Politics and Economics of Contemporary Eastern and Southeastern Europe του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Έχει συμμετάσχει σε επιστημονικά συνέδρια πολιτικής, ιστορίας και διεθνών σχέσεων.
