Της Μαριλένας Γιαννίκα,
Τον τελευταίο καιρό, η ανθρωπότητα έχει γίνει μάρτυρας ακραίων περιβαλλοντικών καταστροφών, συνεπειών της κλιματικής αλλαγής· από τις βιβλικές πλημμύρες σε εγχώριο και όχι μόνο επίπεδο, μέχρι τα θλιβερά περιστατικά των θανατηφόρων πυρκαγιών σε Σιβηρία και Αμαζόνιο, που στιγμάτισαν το καλοκαίρι του 2019. Και ενώ υφίστανται οι φωνές που εξακολουθούν να εθελοτυφλούν και να αρνούνται την ύπαρξη της κλιματικής αλλαγής, παρά την καύση των πνευμόνων της γης επί 3 εβδομάδες, όλο και περισσότερα πρόσωπα και οργανώσεις κάνουν την εμφάνισή τους, προσπαθώντας να επαγρυπνήσουν την υφήλιο για την κατασπατάληση των φυσικών πόρων και τα αναπότρεπτα αποτελέσματα που θα επιφέρει αυτή η συμπεριφορά. Ωστόσο, ίσως αυτή η ξαφνική στροφή συνειδήσεως να μην οφείλεται κάποιες φορές στην αγάπη για τον πλανήτη, αλλά στο «greenwashing» που κατακλύζει όλο και πιο έντονα την καθημερινή ζωή.
Το «greenwashing» ή αλλιώς «green sheen» δεν είναι τίποτα άλλο από την οικολογική εξαπάτηση των καταναλωτών. Είναι η τεχνική μάρκετινγκ που στοχεύει στην προσπάθεια αύξησης των πωλήσεων ή τη βελτίωση της εικόνας μιας επιχείρησης, μέσω της παραπλανητικής προβολής, με δήθεν οικολογικά χαρακτηριστικά. Κάτω από βέλο της προώθησης ενός προϊόντος ως «περιβαλλοντικά φιλικού», δικαιολογώντας έτσι την καλύτερη ποιότητα ή αυξημένη τιμή του σε σχέση με ομοειδή προϊόντα, κρύβεται μία ολόκληρη βιομηχανία που εκμεταλλεύεται την προσπάθεια των καταναλωτών να προστατεύσουν το περιβάλλον. Πλέον, το «greenwashing» έχει επεκταθεί και σε τακτική συγκάλυψης πολυεθνικών εταιριών παραγωγής ενέργειας ως φιλικές προς το περιβάλλον ή στον χαρακτηρισμό προϊόντων που περιέχουν επικίνδυνες χημικές ουσίες ως οικολογικά.
Τα ποσά που δαπανώνται μόνο από τις αυτοκινητοβιομηχανίες και τις αερομεταφορές είναι χαρακτηριστικά της έκτασης που έχει λάβει η πρακτική, καθώς αγγίζουν τα 10 δις δολάρια ανά έτος, ενώ τα ποσά που δαπανώνται με σκοπό την έρευνα για καταπολέμηση της ρύπανσης δεν πλησιάζουν ούτε στο ένα όγδοο του ποσού αυτού. Μία ακόμα απόδειξη της απάτης που αποτελεί το «greenwashing» είναι η έρευνα που διεξάχθηκε το 2010 από την εταιρία UL Environment, που εξειδικεύεται σε ζητήματα πράσινης ανάπτυξης. Σύμφωνα με την έρευνα αυτή, από τα 4.744 προϊόντα που αναγνωρίζονταν ως «πράσινα» και υποβλήθηκαν σε έλεγχο, αποδείχθηκε πως μόνο το 4.5% πραγματικά ανταποκρινόταν στα πρότυπα αυτά.
Ως ένα από τα πιο εκδηλωμένα παραδείγματα «greenwashing» είναι και η start-up εταιρία «We don’t have time» που ευθύνεται, ανάμεσα σε πολλά άλλα, και για τη ραγδαία αναγνωρισιμότητα και εξέλιξη της Greta Thunberg. Μεγαλομέτοχοι της εταιρίας είναι 2 από τις ισχυρότερες οικογένειες της Σουηδίας που ασχολούνται με τα χρηματοοικονομικά και είναι μεγαλοεπενδυτές. Η αποκάλυψη αυτή, αποτελεί και το κυριότερο αίτιο της δριμείας κριτικής που έχει δεχθεί η νεαρή ακτιβίστρια, μιας και το πάθος της για τη σωτηρία του πλανήτη, συχνά εκφραζόμενο μέσω της καταστροφολογίας, χρησιμοποιείται ως δίαυλος επηρεασμού των μαζών προς ενίσχυση της περιβαλλοντικής τους συνείδησης, με απώτερο σκοπό να γίνουν ολοένα και πιο επιρρεπείς στο «greenwashing».
Εντούτοις, είναι προφανές πως δεν πρέπει να καταδικάζεται η προσπάθεια ενημέρωσης και επαγρύπνησης του κοινού για την περιβαλλοντική κρίση υπό τον φόβο του ενδεχόμενου «greenwashing». Από την άλλη πλευρά, όμως, αποτελεί καθήκον δικό μας ως καταναλωτές να αναγνωρίζουμε τα σημάδια προσπαθειών αποπροσανατολισμού και εκμετάλλευσης, μεριμνώντας παράλληλα για το ενεργειακό μας αποτύπωμα και τη δυνατότητα προστασίας του περιβάλλοντος.
Γεννημένη το 2000 στην Αθήνα και απόφοιτος του Πειραματικό Λύκειο Πανεπιστημίου Πατρών. Πλέον σπουδάζει στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, στο τμήμα Νομικής. Διαθέτει αρκετές εμπειρίες σε ρητορικούς διαγωνισμούς, legal clinics και συνέδρια προσομοίωσης, με συμμετοχή σε προσομοιώσεις των Ηνωμένων Εθνών, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της UNESCO, τόσο στην Ελλάδα όσο και το εξωτερικό. Μιλάει άριστα αγγλικά και γερμανικά.
