Της Ανδριάνας Γιαντούρη,
Εύκολα θα μπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει την καφεΐνη ως το πιο «εμπορικό ναρκωτικό» του σήμερα, αφού δίχως μια κούπα καφέ, η μέρα μοιάζει άθλος για τους περισσότερους ανθρώπους στον κόσμο!
Η καφεΐνη είναι μία ουσία που περιέχεται κυρίως στον καφέ, το τσάι και το κακάο, αλλά και σε πολλά ενεργειακά ποτά, ακόμη και σε αναλγητικά φάρμακα.
Ενδεικτικά, οι δοσολογίες που παρατηρούνται σε ροφήματα:
Η δόση για έναν υγιή ενήλικα χωρίς προβλήματα υγείας συνίσταται στα 300-400mg καφεΐνης ημερησίως, το οποίο ισοδυναμεί με:
- 5.2 φλιτζάνια του εσπρέσο
- 4 φλιτζάνια αρωματικό καφέ φίλτρου
- 150-230 ml ενεργειακό ποτό
- 355 ml αναψυκτικά με καφεΐνη
Η δράση του καφέ φθάνει τα μέγιστα επίπεδα 30 με 60 λεπτά αφού καταναλωθεί, ενώ ο χρόνος ημίσιας ζωής της (χρόνος που απαιτείται, ώστε να πέσει στο μισό η ποσότητα της στον οργανισμό) είναι 5 ώρες. Οπότε, αν θέλουμε να κοιμηθούμε το βράδυ, η κατανάλωση καφέ θα πρέπει να έχει προηγηθεί τουλάχιστον 5 ώρες. Βέβαια, όταν η κατανάλωση καφέ γίνεται συνήθεια, αυτό παύει να ισχύει, καθώς αποκτούμε ανοχή.
ΔΡΑΣΗ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ
Είναι γνωστή σε όλους μας η διεγερτική δράση που ασκεί στο κεντρικό νευρικό σύστημα, το οποίο μας επιτρέπει να εκτελούμε εργασίες (π.χ. διάβασμα), στις οποίες δε θα μπορούσαμε να αποδώσουμε το ίδιο αν ήμασταν κουρασμένοι και υποτονικοί. Εντούτοις, οι δράσεις της καφεΐνης δεν περιορίζονται σε ένα απλό διεγερτικό!
ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ
Η καφεΐνη δρα ανταγωνιστικά προς την αδενοσίνη, μία ουσία που προκαλεί υπνηλία, επιβράδυνση των εγκεφαλικών δραστηριοτήτων και διαστολή στα αιμοφόρα αγγεία του εγκεφάλου (προκειμένου να παρέχει οξυγόνο κατά τον ύπνο). Πιο συγκεκριμένα, η καφεΐνη δεσμεύει τους υποδοχείς της αδενοσίνης, προάγοντας την απελευθέρωση ουσιών όπως νοραδρεναλίνη, που θέτει τον οργανισμό σε εγρήγορση. Δεν είναι τυχαίο ότι η καφεΐνη περιέχεται και σε πολλά αναλγητικά φάρμακα που χρησιμοποιούνται για πονοκεφάλους και ημικρανίες, λόγω της αγγειοσυστολής που διενεργεί στον εγκέφαλο. Ευθύνεται ακόμη και για το αίσθημα της ευχαρίστησης και καλής διάθεσης, καθώς διεγείρει την έκκριση ντοπαμίνης.
Αξιοσημείωτα θεωρούνται τα αποτελέσματα έρευνας που δημοσιεύθηκε στο THE WORLD JOURNAL OF BIOLOGICAL PSYCHIATRY και συσχετίζουν την κατανάλωση καφεΐνης με λιγότερα ποσοστά αυτοκτονιών!
ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΛΙΠΟΔΙΑΛΥΣΗ
Η καφεΐνη, μέσω της διέγερσης του κεντρικού νευρικού συστήματος, κινητοποιεί τα λιπαρά οξέα στον λιπώδη ιστό, τα οποία μεταφέρονται στην αιματική κυκλοφορία. Αυτό, βέβαια, δε συνεπάγεται με απώλεια λίπους, εκτός και αν συνδυαστεί με άσκηση ή λιγότερη κατανάλωση τροφής, όταν δηλαδή καις περισσότερες θερμίδες από όσες προσλαμβάνεις.
Σύμφωνα με έρευνες, η καφεΐνη αυξάνει τον μεταβολικό ρυθμό ηρεμίας κατά 3-11%. Μεταβολικός ρυθμός ηρεμίας (RMR) είναι η ελάχιστη ποσότητα θερμίδων που πρέπει να καταναλωθεί, ώστε το σώμα να διατηρήσει τις ζωτικές λειτουργίες του. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι η αύξηση του μεταβολισμού οφείλεται σε αύξηση της λιποδιάλυσης, με παράγοντες όπως το βάρος σώματος να παίζουν σημαντικό ρόλο στη διάσπαση του λίπους. Σύμφωνα με την AMERICAN PHYSIOLOGICAL SOCIETY, η επίδραση της καφεΐνης στην αύξηση της λιποδιάλυσης φτάνει το 29% σε άτομα με φυσιολογικό, ενώ μόλις το 10% σε άτομα με αυξημένο βάρος σώματος.
ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
Πολλοί από εμάς έχουμε παρατηρήσει πως η κατανάλωση καφέ συνοδεύεται από αυξημένο καρδιακό ρυθμό και μία αύξηση της αρτηριακής πίεσης. Ωστόσο, η κατάσταση αυτή είναι παροδική και η αύξηση των 2-4mmHg στην αρτηριακή πίεση αθώα, εφόσον πρόκειται για φυσιολογικές ποσότητες.
Έρευνα που δημοσιεύθηκε στο INTERNATIONAL JOURNAL OF Cardiology, εξήγαγε το συμπέρασμα ότι γυναίκες και άνδρες που καταναλώνουν από 1 έως 4 κούπες καφέ την ημέρα, μειώνουν από 16-18% τον κίνδυνο για εμφάνιση καρδιαγγειακής νόσου.
Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν και έρευνες που ισχυρίζονται το αντίθετο, κατηγορώντας μάλιστα την καφεΐνη ως αίτιο μείωσης της ελαστικότητας της αορτής, γεγονός που οδηγεί άμεσα σε καρδιαγγειακή νόσο. Αν και τέτοιες μελέτες ανήκουν στο παρελθόν, γίνονται ακόμα αποδεκτές από μία μικρή μερίδα επιστημόνων.
Πολλές έρευνες, επιπλέον, συσχετίζουν την κατανάλωση καφέ με μείωση του κινδύνου για εμφάνιση Διαβήτη Τύπου 2.
Η κατανάλωση καφεΐνης ενδέχεται να συνδέεται και με άλλα οφέλη στην υγεία, όπως:
- Καλύτερη λειτουργία των εντέρων – λόγω κινητοποίησης των ωφέλιμων μικροβίων του εντέρου
- Μείωση του κινδύνου για καρκίνο στο ήπαρ, δέρμα, παχύ έντερο
- Μείωση του κινδύνου για πρόωρο θάνατο
Ναι μεν, αλλά…
Η αλόγιστη, δίχως όρια κατανάλωση, εύκολα μπορεί να μεταμορφώσει την καφεΐνη από σύμμαχο σε εχθρό μας!
Η υπερβολική κατανάλωση καφέ σε καθημερινή βάση, μιλάμε για περισσότερο από 400mg/μέρα, που αντιστοιχεί σε 4 κούπες καφέ, οδηγεί σε συμπτώματα όπως:
- Άγχος
- Καρδιακές αρρυθμίες
- Ανεξέλεγκτες μυϊκές συσπάσεις
- Σύγχυση
- Πονοκέφαλο, ημικρανία
- Αϋπνία
- Αφυδάτωση – η καφεΐνη είναι διουρητική
Η ποσότητα καφεΐνης που είναι ικανή να προκαλέσει θάνατο από υπερδοσολογία, είναι 10.000mg (10 γραμμάρια).
Φυσικά, τα άτομα που είναι πιο ευαίσθητα στις επιδράσεις της καφεΐνης, μπορούν να εμφανίσουν συμπτώματα και με λιγότερες ποσότητες.
Ειδική κατηγορία αποτελούν οι έγκυες γυναίκες. Η καφεΐνη διαπερνά σχετικά εύκολα τον πλακούντα, αυξάνοντας τον κίνδυνο για αποβολή. Σύμφωνα με το AMERICAN COLLEGE OF OBSTETRICIANS AND Gynecologists, οι έγκυες γυναίκες οφείλουν να μειώσουν τη δόση σε 200mg/μέρα.
TAKEAWAY MESSAGE
Διαβάζοντας για όσα προσφέρει η καφεΐνη στον οργανισμό, αναζητάς ακόμη περισσότερο την απόλαυση μιας κούπας καφέ, αφού δεν είναι τόσο ανθυγιεινή, όσο πιθανόν πίστευες παλιότερα.
Ας μην αγνοούμε, όμως, τις συνέπειες της υπερβολικής δόσης καφεΐνης, που μας καλούν σε μία ελεγχόμενη και ισορροπημένη κατανάλωσή της!
Γεννήθηκε στις 16 Δεκεμβρίου '99 στην Κομοτηνή και σπουδάζει Ιατρική στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Μιλάει Αγγλικά και Γερμανικά ενώ λατρεύει τα ταξίδια, έχοντας εξερευνήσει 10 Ευρωπαϊκές χώρες μέχρι στιγμής. Συμμετείχε στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα «EUROSCOLA» στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο του Στρασβούργου. Ασχολείται με το τρέξιμο, το Taekwondo και διάφορες εκδηλώσεις ιατρικού περιεχομένου.
