Του Μανώλη Ανδριγιαννάκη,
Στο πλαίσιο των δράσεων για την αντιμετώπιση της «κλιματικής αλλαγής», γίνεται ολοένα και περισσότερος λόγος για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ). Οι ΑΠΕ αποτελούν μορφές εκμεταλλεύσιμης ενέργειας που προέρχονται από διάφορες φυσικές διαδικασίες, όπως η ηλιακή ακτινοβολία, ο άνεμος, η γεωθερμία και η κυκλοφορία του νερού (υδροηλεκτρικά). Ταυτόχρονα, η ευρύτερη προοδευτική ανάγκη για απεξάρτηση από τα πεπερασμένα ορυκτά καύσιμα, έχει οδηγήσει εδώ και καιρό την παγκόσμια οικονομία σε πορεία αλλαγής του ενεργειακού μίγματος. Με πρόταγμα, όμως, την υπερθέρμανση του πλανήτη, οι κυβερνήσεις του κόσμου δείχνουν να προωθούν την επιτάχυνση της επένδυσης στις ΑΠΕ. Αυτή η προσπάθεια μετασχηματισμού, ωστόσο, αποτελεί μια πρωτοφανή πρόκληση για την παγκόσμια οικονομία.
Σύμφωνα με τους στόχους που έχουν τεθεί από τη Συμφωνία του Παρισιού, αλλά και από τη Διεθνή Κοινότητα, προκειμένου να συγκρατηθεί η άνοδος της παγκόσμιας θερμοκρασίας, πρέπει να προχωρήσουμε σε απεξάρτηση, κατά ένα μεγάλο ποσοστό, από τα ορυκτά καύσιμα και σε σημαντική μείωση των εκπομπών CO2 στην ατμόσφαιρα έως το 2050. Ουσιαστικά, αυτό που συζητάμε είναι η ολοκληρωτική αλλαγή του ενεργειακού μίγματος του πλανήτη, όπως αυτή έχει διαμορφωθεί μετά τη Βιομηχανική επανάσταση, τα τελευταία 250-300 χρόνια! Πρέπει αυτό να γίνει ξεκάθαρο.
Είναι ανάγκη, λοιπόν, να μελετήσουμε αν είναι εφικτό οι ολοένα αυξανόμενες ενεργειακές ανάγκες του ανθρώπου, στο πλαίσιο της σημερινής παγκόσμιας παραγωγής, αγοράς και οικονομίας, να καλυφθούν άμεσα και σχεδόν αποκλειστικά από τις ΑΠΕ, βάσει των παραπάνω στόχων. Είναι πραγματοποιήσιμο αυτό που δεσμεύονται δημόσια να πετύχουν οι κυβερνήσεις;
Αρχικά, προκειμένου να αξιοποιήσουμε τις ΑΠΕ ως τη βασική πηγή ενέργειας για τις ανάγκες της ανθρωπότητας, πρέπει να αντιμετωπίσουμε, σε πρώτο στάδιο, δύο βασικά ζητήματα. Αυτά σχετίζονται με την ίδια τη φύση τους, αλλά και τη χρήση και αποθήκευση της παραγόμενης ενέργειας από τα υφιστάμενα δίκτυα παροχής ρεύματος.
Πρώτον, οι πιο διαδεδομένες ΑΠΕ χαρακτηρίζονται ως αδύναμες μορφές ενέργειας, αφού δεν παρέχουν συγκεντρωμένη ενέργεια και συνεπώς χρειάζεται σημαντική και δαπανηρή επεξεργασία, ώστε να μετατραπούν σε αξιοποιήσιμη ενέργεια. Ως αποτέλεσμα, έρχεται και ο χαμηλός συντελεστής απόδοσης της τάξης του 30% ή και χαμηλότερα. Αυτό τις καθιστά εξαιρετικά κοστοβόρες σε σχέση με τα ορυκτά καύσιμα, ειδικά για την κάλυψη μεγάλων περιοχών.
Δεύτερον, κανείς δε μας λέει τι θα συμβαίνει όταν δε φυσάει ή όταν δεν έχει ήλιο, οπότε ανεμογεννήτριες και φωτοβολταϊκά δε θα δύνανται να παράγουν την αναγκαία ποσότητα ενέργειας. Αυτό θα μπορούσε να ρυθμιστεί από την αποθήκευση της ενέργειας. Όμως, ταυτόχρονα, δεν είναι επιστημονικά εφικτή η αποθήκευση μεγάλων ποσοτήτων από ανανεώσιμες πηγές. Μάλιστα, ακόμα και στην περίπτωση που καταστεί δυνατόν αυτό στο άμεσο μέλλον, πάλι θα απαιτείται κατανάλωση συμβατικής ενέργειας, δηλαδή ορυκτών καυσίμων.
Αναγνωρίζοντας, επίσης, πως τα υπάρχοντα δίκτυα ρεύματος χρειάζονται συνεχή τάση και συγκεκριμένη ποσότητα ρεύματος, καταλήγουμε πως δεν έχει αποσαφηνιστεί πώς οι ΑΠΕ θα παρέχουν σταθερής τάσης ρεύμα. Για αυτό το λόγο και πάντα χρησιμοποιούνταν ως βοηθητική πηγή ενέργειας και ποτέ ως η βασική.
Τα ερωτηματικά που αφορούν τη μαζική χρήση τους είναι σημαντικά. Καθίσταται πλέον σαφές ότι η βίαιη διαφοροποίηση του παγκόσμιου μίγματος ενέργειας ενδέχεται να απειλήσει την παγκόσμια παραγωγή, οδηγώντας την ανθρωπότητα ξανά στον… Μεσαίωνα. Είναι προαπαιτούμενο να βρούμε ασφαλή τρόπο ενεργειακής αναβάθμισης, προτού προχωρήσουμε σε τόσο φιλόδοξα πλάνα. Εκτός κι αν έχουμε αυτοκαταστροφικές τάσεις… Αυτή τη στιγμή, λοιπόν, είμαστε έτοιμοι να παρατήσουμε την πλέον χρήσιμη και αποδοτική για αιώνες πηγή ενέργειας, τα ορυκτά καύσιμα, χάρη στα οποία καταφέραμε να φτάσουμε στα σημερινά επίπεδα προόδου και ευημερίας; Είμαστε έτοιμοι να παρατήσουμε μια φθηνή πηγή ενέργειας και να πραγματοποιήσουμε ριζικές αλλαγές στα θεμέλια του σύγχρονου κόσμου, λόγω του φαντάσματος, της καταστροφής της γης από την κλιματική αλλαγή, λόγω των εκπομπών άνθρακα; Πρέπει, τουλάχιστον, πριν αποφασίσουμε, να λάβουμε υπόψη και τους κινδύνους.
Από την άλλη, η μοναδική βιώσιμη εναλλακτική λύση που διαφαίνεται είναι μέσω της αποδοτικότατης, αλλά και ενδεχομένως επικίνδυνης για πολλούς, πυρηνικής ενέργειας. Βέβαια, η πυρηνική ενέργεια απορρίπτεται από το σύνολο των περιβαλλοντικών ακτιβιστών που επιδιώκουν και την απομάκρυνση από τα ορυκτά καύσιμα… Είναι, ωστόσο, θέμα επιστήμης αυτό και μόνο. Όσο ωραία κι αν ακούγεται η αποκλειστική χρήση καθαρής και ανανεώσιμης ενέργειας για την προστασία του κλίματος, αυτή τη στιγμή, αλλά και στο άμεσο μέλλον, είναι πρακτικά ΑΔΥΝΑΤΗ.
Κανείς, βέβαια, δεν ισχυρίζεται πως δεν πρέπει να μετακινηθούμε προς τις Ανανεώσιμες Πηγές, δεδομένου και του πεπερασμένου των ορυκτών καυσίμων, αλλά αυτό πρέπει να γίνει σταδιακά και βαθμιαία, ανάλογα και με την πρόοδο της επιστήμης και της τεχνολογίας. Μόνο δια αυτού του τρόπου δε θα τραυματίσουμε την παγκόσμια οικονομία και την πρόοδο της ανθρωπότητας. Πρέπει να προχωρήσουμε με σχέδιο και όχι με πανικό. Οφείλουμε απλά, όπως κάνουμε πάντα, να προσαρμοζόμαστε στις διαρκώς μεταβαλλόμενες συνθήκες. Η προσαρμοστικότητα, άλλωστε, είναι από τις ισχυρότερες ικανότητες του είδους μας.
Σε κάθε περίπτωση, πάντως, ένα κλίμα παραπληροφόρησης και τρομοκράτησης των μαζών, μόνο σε νηφάλιες και αποτελεσματικές λύσεις δεν πρόκειται να οδηγήσει. Ας αφήσουμε τα της επιστήμης στους… επιστήμονες και όχι σε αμαθείς και αγνώμονες ανήλικους ή σε στρατευμένους δημοσιολογούντες και περιβαλλοντικούς ακτιβιστές, που εξυπηρετούν τα δικά τους συμφέροντα. Υπέρτατο συμφέρον αποτελεί το συμφέρον της ανθρωπότητας και όλοι μαζί θα το διαφυλάξουμε με… ψυχραιμία.
Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1999 και είναι προπτυχιακός φοιτητής στο τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής του ΟΠΑ. Παρακολουθεί σεμινάρια και ημερίδες πολιτικής, οικονομίας, γεωπολιτικής και τεχνολογίας, ενώ συμμετέχει σε συνέδρια και προγράμματα προσομοίωσης πολιτικών θεσμών (Europa.S, ΠΠΔΣ, ΜΒΕ, MEUS). Στις δημοτικές εκλογές του 2019 ήταν υποψήφιος Δημοτικός Σύμβουλος στο Δήμο Βύρωνα, στην Αθήνα. Στο OffLine Post έφερε την ιδιότητα του Αρχισυντάκτη Οικονομικών κατά το διάστημα Ιούνιος 2019-Ιούνιος 2020.
