Του Κωνσταντίνου-Ειρηναίου Σταμούλη,
Η εναρκτήρια σύνοδος του ΟΗΕ, ασχολήθηκε με την κλιματική αλλαγή και αποτέλεσε μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία να τεθούν επί τάπητος στον πολιτικό διάλογο, τόσο περιβαλλοντικά ζητήματα, τα οποία τείνουν να αποτελέσουν μια σύγχρονη περιβαλλοντική κρίση, όσο και οι πιθανοί τρόποι αντιμετώπισής τους. Στο πλαίσιο αυτού του Συνεδρίου, γνωρίσαμε ακόμη περισσότερο τη 16χρονη, Σουηδή ακτιβίστρια, Γκρέτα Τούνμπεργκ, η οποία με έναν αμφιλεγόμενο λόγο άνοιξε τις εργασίες του συνεδρίου.
Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή. Τον Αύγουστο του 2018 στο σουηδικό κοινοβούλιο, γνωρίζουμε για πρώτη φορά τη 15χρονη τότε Γκρέτα, η οποία διαδηλώνει, προκειμένου να ληφθούν μέτρα κατά της κλιματικής αλλαγής. Μέχρι και σήμερα, κάθε Παρασκευή το θρανίο της στη Στοκχόλμη της Σουηδίας παραμένει κενό, καθώς εξακολουθεί να διαδηλώνει. Στο ίδιο μέρος, με τον ίδιο σκοπό. Μόνο που αυτή τη φορά με πολύ περισσότερο κόσμο στο πλευρό της. Στο σήμερα, λοιπόν, η Γκρέτα βρίσκεται στις ΗΠΑ και με έναν φορτισμένο λόγο κατά την εκκίνηση των εργασιών του συνεδρίου για τη κλιματική αλλαγή, καταφέρνει να ακουστεί σε κάθε μήκος και πλάτος της γης. Φυσικά και αυτό έχει τις συνέπειές του, στην περίπτωσή μας την άσκηση κριτικής, καλοπροαίρετης και κακοπροαίρετης, η οποία ασκείται στο ενδιάμεσο των επαίνων και της συγκίνησης για την δράση της Γκρέτα.
Στο σημείο αυτό, να ξεκαθαρίσουμε ότι το παρόν άρθρο δε φιλοδοξεί να αποτελέσει έναν ύμνο στη Γκρέτα, αλλά να προβεί σε μια ευρύτερη αποτίμηση της προσπάθειάς της. Ας ξεκινήσουμε, λοιπόν, από τα βασικά. Κάθε κριτική, η οποία ασκείται με επιχειρήματα, βασίζεται στα λεγόμενα της Γκρέτα και στοχεύει στην εκδήλωση μιας άποψης αντίθετης με όσα η νεαρή έφηβη υποστήριξε στη Νέα Υόρκη, είναι φυσικά αποδεκτή και πρέπει να προβάλλεται, να έχει θέση στον δημόσιο διάλογο, προκειμένου και αυτή με τη σειρά της να κριθεί. Η πολυφωνία, άλλωστε, είναι ζητούμενο για τις σύγχρονες δημοκρατικές κοινωνίες. Προκειμένου να είμαστε όσο το δυνατόν πιο ακριβείς στα λεγόμενά μας, οφείλουμε να αποφύγουμε κάθε γενίκευση και να αναφέρουμε ότι φυσικά και ακούστηκαν απόψεις τεκμηριωμένες και βασισμένες στα λεγόμενα της Γκρέτα. Αυτό είναι θεμιτό. Συνεχίζοντας, τουλάχιστον πλήθος ερωτημάτων προκαλούν οι σφοδρές επιθέσεις προς την ίδια τη νεαρή έφηβη. Τόνοι μελανιού έχουν χυθεί σε ιστοσελίδες και άρθρα που επιχειρηματολογούν κατά της δράσης αυτής. Κατά μιας φωνής, η οποία εξέφρασε όσα όλοι μας φοβόμαστε να παραδεχτούμε. Επικαλούνται την προσωπική της ζωή και το γεγονός ότι έχει ένα αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης, ενώ πρόσφατα δημοσιεύματα δε δίστασαν να αναφερθούν ακόμα και στην οικογένειά της, προκειμένου να καλλιεργήσουν την εικόνα μιας κακομαθημένης έφηβης που αποζητά δημοσιότητα.
Στο άκουσμα των παραπάνω, κατανοεί κανείς εύκολα την επιχειρηματολογική ένδεια όσων στράφηκαν εναντίον της Γκρέτα. Στράφηκαν απέναντι στο πρόσωπο και όχι στις απόψεις της. Ακόμη, αρκετοί, οι οποίοι έκαναν ένα βήμα παραπέρα και εναντιώθηκαν στα λεγόμενά της, παρέλειψαν να εμβαθύνουν σε αυτά. Είδαν μονάχα το δέντρο κι έχασαν το δάσος. Γιατί παράλληλα με την κριτική που άσκησε, η Γκρέτα Τούνμπεργκ, υπογράμμισε με κάθε τρόπο την ανεπανόρθωτη περιβαλλοντική ζημία.
Πράγματι, η ομιλία της Γκρέτα είχε ορισμένα σημεία στα οποία μπορεί να σταθεί κανείς. Το φορτισμένο ύφος, το βαρύ συναισθηματικά λεξιλόγιο που χρησιμοποίησε και η γενικότερη επικριτική στάση της ίσως να μην ταίριαζαν στη συνολικότερη παρουσία της. Επεδίωξε φανερά την ευαισθητοποίηση και την ταύτιση, κάτι που ενδεχομένως να πετύχαινε σε μεγαλύτερο βαθμό με έναν πιο μεστό λόγο, βασισμένο στην επιχειρηματολογία και όχι στη συναισθηματική διέγερση.
Ζητούμενο από τα παραπάνω είναι η ουσιαστική κατανόηση της κατάστασης και του μεγέθους του προβλήματος. Σκοπός δεν είναι να σχολιαστεί η Γκρέτα, αλλά ο περιβαλλοντικός κίνδυνος για το οποίο έκανε λόγο. Στα αυτιά του κόσμου δεν πρέπει να φτάσουν κριτικές για το ύφος της νεαρής Σουηδής, αλλά προτάσεις για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, για μια βιώσιμη πράσινη ανάπτυξη. Προτάσεις για τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου, με γνώμονα την περιβαλλοντική προστασία σε τομείς, όπως η ενέργεια, τα ορυκτά καύσιμα οι μεταφορές, ή η διαχείριση των απορριμμάτων. Κι αν ποτέ δεν τη συμπαθήσετε, μην παλέψετε για τη Γκρέτα, παλέψτε, όμως, για τη γενιά της. Για τη γενιά που μεγαλώνει σε ένα κόσμο που μετρά αντίστροφα και που δείχνει διατεθειμένη να σταματήσει τους δείκτες της αντίστροφης αυτής μέτρησης. Για να έχει την ευκαιρία η κάθε «Γκρέτα» του μέλλοντος να μεγαλώσει σε έναν κόσμο ανθρωπιάς, υγείας και περιβαλλοντικού εναρμονισμού.
Γεννήθηκε στην Αθήνα το 2000. Σπουδάζει Πολιτική Επιστήμη και Διεθνείς Σχέσεις στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου. Ασχολείται ενεργά με το αντικείμενο των σπουδών του, αρθρογραφώντας και συμμετέχοντας σε συνέδρια και εκδηλώσεις σχετικά με την Πολιτική, τη Διεθνή διπλωματία και τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης.
