Του Γιώργου Κίτη,
ΠτΔ: Ο ρόλος
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι ο ανώτατος άρχοντας στην ελληνική Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία. Σύμφωνα με το άρθρο 30 του Συντάγματος, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας (εφεξής ΠτΔ) είναι ο ρυθμιστής του πολιτεύματος, σύμφωνα δε με το άρθρο 50, έχει μόνο όσες αρμοδιότητες του αναθέτουν ρητά το Σύνταγμα και οι νόμοι που είναι σύμφωνοι με αυτό. Αρχικά, ο ΠτΔ διαδράματιζε ενεργό ρόλο στην πολιτική ζωή της χώρας, με τη συνταγματική αναθεώρηση, όμως, του 1986 οι αρμοδιότητές του περιορίστηκαν αισθητά. Σήμερα ο θεσμός έχει εθιμοτυπικό -κυρίως- και συμβολικό χαρακτήρα, χωρίς να υπάρχουν περιθώρια άσκησης πολιτικής, ενώ ο ΠτΔ δε λαμβάνει θέση σε ιδεολογικό επίπεδο, αφού οφείλει να είναι αμερόληπτος και να επιδιώκει την ομόνοια.
Το πλαίσιο…
Η θητεία είναι 5ετής, ενώ μπορεί να υπάρξει μόνο μία επανεκλογή. Συνεπώς, ο σημερινός ΠτΔ, Προκόπης Παυλόπουλος, δύναται να εκλεγεί για μία ακόμη φορά. Για να εκλεγεί, απαιτούνται τουλάχιστον 180 από τις 300 ψήφους του Ελληνικού Κοινοβουλίου. Κατά το ισχύον Σύνταγμα, αν δε συγκεντρωθεί αυτός ο αριθμός, πηγαίνουμε σε εθνικές εκλογές. Έτσι έγινε και στα τέλη του 2014, όταν ο ΣΥΡΙΖΑ δε συνέπραξε στην εκλογή κι οδηγηθήκαμε στις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου. Συνεπώς, η μη επίτευξη εκλογής Προέδρου έχει τεράστιο κόστος για την εκάστοτε κυβέρνηση. ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ συγκέντρωσαν πριν τις φετινές εκλογές τις 180 ψήφους που χρειάζονται, για να αλλάξει το άρθρο του Συντάγματος, που προβλέπει αυξημένη πλειοψηφία για την εκλογή ΠτΔ. Έτσι, τώρα αρκούν 151 (τις οποίες έχει η Νέα Δημοκρατία) ψήφοι, για να αλλάξει η διάταξη και να αποσυνδεθεί η εκλογή του ΠτΔ από τη διάλυση της Βουλής. Η κυβέρνηση θα μπορεί να εκλέγει μόνη της. Φαίνεται, λοιπόν, να χάνεται η συναίνεση που αναγκαστικά προϋποτίθετο, για να συγκεντρωθεί η αυξημένη πλειοψηφία. Παραδοσιακά Πρόεδρος εκλεγόταν ένα πρόσωπο κοινής αποδοχής της κυβέρνησης κι ενός τουλάχιστον κόμματος την αντιπολίτευσης. Επί παραδείγματι, ο Χρήστος Σαρτζετάκης στηρίχθηκε το 1985 από το ΠΑΣΟΚ και το ΚΚΕ, ενώ ο Κωστής Στεφανόπουλος το 2000 από το ΠΑΣΟΚ και τη ΝΔ. Κάτι τέτοιο δεν είναι πλέον απαραίτητο, υπάρχει όμως πολιτειακή ανάγκη, κατά τη γνώμη του γράφοντος, το επιλεγέν πρόσωπο να χαίρει ευρύτερης εκτίμησης και εγνωσμένου κύρους.
Σήμερα…
Ο ΣΥΡΙΖΑ και ο Αλέξης Τσίπρας υποστηρίζουν τον προερχόμενο από τη ΝΔ και σημερινό ΠτΔ, Προκόπη Παυλόπουλο, λύση την οποία δε φαίνεται να εκτιμά ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ο οποίος ήταν ο μόνος βουλευτής του κεντροδεξιού κόμματος που δεν υπερψήφισε το 2015 το νυν Πρόεδρο. Άλλη λύση που να ικανοποιεί, τόσο το κυβερνών κόμμα, όσο και την αξιωματική αντιπολίτευση, δύσκολα θα βρεθεί.
Στην πολιτική εξίσωση βρίσκεται και το Κίνημα Αλλαγής, το οποίο μετρά 22 βουλευτές στη σημερινή σύνθεση του Κοινοβουλίου. Από τα κομματικά επιτελεία της ΝΔ και του ΚΙΝΑΛ εξετάζονται οι προοπτικές συνεργασίας στην εκλογή ΠτΔ και στην ψήφιση εκλογικού νόμου. Σύμφωνα με το ισχύον καθεστώς, οι επόμενες εκλογές θα γίνουν με απλή αναλογική, εκτός αν η αλλαγή του εκλογικού νόμου ψηφιστεί από 200 βουλευτές, πλειοψηφία που φαντάζει δυσεπίτευκτη με τα σημερινά δεδομένα. Στην περίπτωση αυτή, ο νέος νόμος θα ισχύσει κατευθείαν από τις επόμενες εκλογές. Για να αλλάξει η διάταξη του Συντάγματος που ορίζει τα ως άνω, πρέπει να συγκεντρωθούν τουλάχιστον 180 βουλευτές, αφού από την προηγούμενη Βουλή η αλλαγή του επίμαχου άρθρου συγκέντρωσε μόνο 151 ψήφους. ΚΙΝΑΛ και ΝΔ διαθέτουν αθροιστικά 180 βουλευτές (158+22), κι έτσι μπορούν να συγκεντρώσουν την πλειοψηφία των 200 βουλευτών, που χρειάζεται για να ισχύει άμεσα ο εκλογικός νόμος που θα ψηφισθεί.
Για να συμπράξει το ΚΙΝΑΛ σε αυτή την αναθεώρηση, είναι πιθανόν να θέσει θέμα εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας από τον κεντροαριστερό χώρο. Μπορεί ο ΠτΔ να μην έχει πολλές αρμοδιότητες, παραμένει, όμως, σε κάθε περίπτωση ένα πρόσωπο υψηλού συμβολισμού. Σε περίπτωση που μια τέτοια πολιτική σύμπραξη πραγματοποιηθεί, ως επικρατέστεροι υποψήφιοι θεωρούνται ο ομότιμος καθηγητής της Νομικής του ΕΚΠΑ, Νίκος Αλιβιζάτος, αλλά και ο επίσης καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου, Ευάγγελος Βενιζέλος, που επιστρέφει στα έδρανα του ΑΠΘ. Πάντως, στο ρευστό παιχνίδι της πολιτικής, καμία εξέλιξη δεν πρέπει να μας εκπλήξει…
Γεννήθηκε το 1999 στην Αθήνα. Από το 2017 σπουδάζει στη Νομική Σχολή Αθηνών, παρακολουθώντας ταυτόχρονα εκδηλώσεις και συνέδρια του πολιτικού και νομικού χώρου. Συμμετέχει σε εκπαιδευτικές προσομοιώσεις ευρωπαϊκών και παγκόσμιων θεσμών και είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης Νέων Νομικών (ELSA). Από τον Απρίλιο του 2019 αποτελεί μέλος του τμήματος επικοινωνίας στο OffLine Post.
