Της Βαλεντίας Γιαννακοπούλου,
Κάθε μέρα γνωρίζεις αρκετούς ανθρώπους, εκ τους οποίους κάποιοι θα μείνουν απλά γνωστοί σου, κάποιους μπορεί να μην τους ξαναδείς ποτέ και κάποιοι άλλοι μπορεί να γίνουν ζωτικά κομμάτια της ζωής σου, να γίνουν επιστήθιοι φίλοι ή σύντροφοι ζωής. Κάθε φορά, λοιπόν, ξεκινάς με μια χειραψία, λέγοντας το όνομά σου, το επάγγελμά σου, τον τόπο καταγωγής σου, τον τόπο διαμονής, τη μουσική που σου αρέσει, τα φαγητά που λατρεύεις και άλλα ενδιαφέροντα και προτιμήσεις που γεμίζουν την καθημερινότητά σου και έχουν διαμορφώσει την προσωπικότητά σου. Με άλλα λόγια να παρουσιάσεις στον άλλο το ποιος είσαι· τι άνθρωπος είσαι.
Όμως στην πραγματικότητα… τι άνθρωπος είσαι;
Σε μια επικείμενη στιγμή, αν κάποιος σου έπαιρνε όλα αυτά· το όνομά σου, τη δουλειά σου, τους φίλους, το σπίτι και το τόπο σου, οτιδήποτε έως τώρα έχεις και προσδιορίζει το ποιος είσαι. Αλήθεια ποιος θα απαντούσες πως θα ήσουν τότε;
Τι θα έμενε πέρα από όλα αυτά, τα φθαρτά και πεπερασμένα που θα μπορούσαν να συνθέσουν την εικόνα του ατόμου σου και να ένιωθες πως είσαι πραγματικά ο εαυτός σου; Πολλοί μεγάλοι διανοητές προσπάθησαν να βρουν αυτό τον ακρογωνιαίο λίθο της ανθρώπινης ζωής και του κόσμου. Ένα εγχείρημα τόσο υψηλό και αναγκαίο· ένα ταξίδι προς τα μέσα, ιχνηλατώντας τα εντός σύνορα, εκείνα του εαυτού και της ψυχής.
Αυτή η πρωταρχική σπίθα που δημιούργησε και κράτησε την ανθρώπινη ζωή, εξατομικεύοντας την ως ένα υπέροχο και μοναδικό κομμάτι του πρωταρχικού και ύστατου όλου, αποκαλύφθηκε με πολλά ονόματα και θεωρίες στην ανθρώπινη διάνοια. Αναγνωρίστηκε ως αρετή και ιδέα, ως ένας τέλειος απώτατος σκοπός που εδρεύει εντός των πάντων· ή ως εκείνη τη διαδικασία του «σκέπτεσθαι» που αυτοεπιβεβαιώνει αυτή του την ιδιότητα ή ακόμα ως πράγματα «καθ΄ εαυτά», για τα οποία δεν μπορούμε να έχουμε καμία έγκυρη γνώση, αλλά μια σταθερή πεποίθηση ότι υπάρχουν λογικές αρχές που μας διέπουν αλλά και μας υπερβαίνουν.
Μέσα από τη ματιά τώρα ενός αθέατου παρατηρητή της ιστορίας της ανθρωπότητας, μπροστά στους μεγάλους πολέμους που στιγμάτισαν την ανθρωπότητα, τις θηριωδίες που διαπράχθηκαν από άνθρωπο σε άνθρωπο και τις ολικές καταστροφές που γνώρισαν λαοί σε υλικό και ιδεολογικό κομμάτι της ζωής τους, ατομικά και συλλογικά, το ερώτημα μας μπορεί να διαμορφωθεί ως εξής: τί είναι εκείνη η δύναμη που όρθωσε και πάλι τα έθνη και τους λαούς, το κάθε άνθρωπο ξεχωριστά, ώστε να καταφέρει να ανταπεξέλθει σε αυτές τις δύσκολες καταστάσεις και στιγμές της ζωής του, να διατηρήσει τον εαυτό του και να βρει την δύναμη και να τον υπερβεί ακόμα, να αναπτερώσει το ηθικό και την ελπίδα του ξανά και ξανά, δημιουργώντας από τις στάχτες.
Στα πλαίσια, λοιπόν, μιας τέτοιας αφαιρετικής διαδικασίας, τι είναι αυτό που μένει; Τι είναι αυτό που δεν μπορεί να αφαιρεθεί; Αυτή είναι και η μέγιστη αξία της ζωής. Ίσως κρύβεται στη στιγμή και τη διαδικασία που το άτομο πραγματώνει την εσώτερη βούλησή του. Σε στιγμές ύστατων δοκιμασιών και δυσκολιών, όταν χρειαστεί να βαδίσει οριακά και σύμφωνα με την καζατζάκειο ρήση να ταχθεί και να συμπράξει με έναν ρυθμό ανώτερό του ή κατώτερό του, να βρει αν ανήκει στο πνεύμα ή την ύλη ή διαφορετικά να αποφασίσει τι αξίζει η ζωή του και να το πράξει.
Υπάρχουν άνθρωποι που διέρρηξαν τους φυσικούς νόμους και πέρασαν στην αθανασία του Πνεύματος γιατί πίστεψαν πως είναι Πνεύμα. Έτσι αφιέρωσαν τη σάρκα στην υπηρεσία των Ιδεών, έγιναν ιδέες και έμειναν αθάνατοι όπως κι αυτές μέσα από την Τέχνη τους, τη σκέψη τους, τις πράξεις τους. Πολλές φορές, η ίδια η ζωή μας δείχνει πως δε συμβαδίζει με την ύλη. Είναι πολλές φορές που όταν τα σώματα λυγίζουν, η ψυχή βρίσκει χώρο και ορθώνεται και γιγαντεύει, και τότε κανείς δεν μπορεί να παρέμβει σε αυτό, είναι ένας θησαυρός εσωτερικός και παράλληλα φανερός που δεν μπορεί να κλαπεί, να αφαιρεθεί. Έτσι αυτοπροσδιορίζεσαι και αυτό αναφέρεσαι, ακόμα κι όταν σου αφαιρέσουν οτιδήποτε άλλο εξωτερικό έχεις και σε προσδιορίζει.
Στη σημερινή κοινωνία, όπου τα πάντα θυσιάζονται στο βωμό του χρήματος και του κέρδους, η ανθρώπινη ζωή έχει υποβιβαστεί και κηλιδωθεί. Ο άνθρωπος οδηγείται μακριά από τον εαυτό του, την ψυχή του και το δυναμικό του, ορίζοντας την αξία του από τις υλικές κατακτήσεις του και την αναγνώριση αυτών από τους άλλους. Προσπαθούμε να μείνουμε μακριά από ιδέες που καθορίζουν τη ζωή, φοβισμένοι για το βάρος που χρειάζεται να αναλάβουμε για να τις προστατεύσουμε και να τις δοκιμάσουμε. Έτσι δημιουργούμε μια ζωή που εξαρτάται από εξωτερικές κατακτήσεις και ανα πάσα στιγμή κινδυνεύει από τη φυσική φθορά.
Είμαστε ύλη που φιλοξενεί εντός τις ιδέες που τις δοκιμάζουμε και μας δοκιμάζουν, και την αξία των ιδεών αυτών παίρνει και η ζωή μας. Αν αναλογιστούμε τη ζωή ως ένα δώρο, οφείλουμε να μην το αφήσουμε αναξιοποίητο, αλλά να το δεχτούμε και να το χρησιμοποιήσουμε με τον καλύτερο τρόπο, δίνοντας του αξία και νόημα μεγαλύτερο από εμάς. Και έτσι, μέσα από τα δικά μου και τα δικά σου χέρια, η ζωή παίρνει και από ένα διαφορετικό χρώμα, γεύση και οσμή, πλαταίνει και ανυψώνεται συμπαρασύροντας κι άλλους. Κι έτσι η ζωή μπορεί και αναδυκνυεί την ανεκτίμητη αξία της σε πείσμα των μεσαιωνικών καιρών που ήρθαν και έπονται, όπου η ανθρώπινη ζωή επιχειρήθηκε να γίνει εμπόριο και τόπος κυριαρχίας.
Η αξία της ανθρώπινης ζωής δε λογαριάζεται με ύλη, αλλά με πάθος, θάρρος, επιμονή και ελπίδα πως και στους πιο δύσκολους καιρούς, τα όνειρα και οι ιδέες θα βρουν τόπο να ανθίσουν.
Είναι τελειόφοιτη σπουδάστρια στο τμήμα Φιλοσοφικών και Κοινωνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κρήτης. Δραστηριοποιείται σε πολιτιστικές, κοινωνικές και εθελοντικές ομάδες, ενώ επίσης παρακολουθεί συνέδρια και συμμετέχει σε ακαδημαϊκά σεμινάρια. Στον ελεύθερο της χρόνο απολαμβάνει την ανάγνωση εγχειριδίων περί τεχνών και φιλοσοφίας.
