Του Γιώργου Μπακάλη,
Όλα τα μάτια βρίσκονται πλέον στραμμένα πάνω στις τελευταίες αποφάσεις της ΕΚΤ με σκοπό την αποτροπή περαιτέρω κινδύνου προς τις ευρωπαϊκές οικονομίες και την τόνωση της ανάπτυξης και του πληθωρισμού. Βρισκόμαστε, άλλωστε, μέσα σε ένα κλίμα παγκόσμιας οικονομικής αβεβαιότητας και αστάθειας από τον εμπορικό πόλεμο ανάμεσα σε Ηνωμένες Πολιτείες και Κίνα, τον εκτεταμένο προστατευτισμό, αλλά και άλλες απειλές που φαίνονται στον ορίζοντα. Οι βασικοί πυλώνες των εξαγγελιών είναι τρεις.
Κυριότερο μέτρο αποτελεί η απόφαση για μείωση του επιτοκίου διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων κατά 10 μονάδες βάσης, στο -0.5%. Αυτό σημαίνει ότι οι τράπεζες θα πρέπει στο εξής να πληρώνουν για την πλεονάζουσα ρευστότητά τους. Με αυτό το μέτρο, ο Μάριο Ντράγκι, πρόεδρος της ΕΚΤ, προσπαθεί να δώσει κίνητρο στις τράπεζες να δανείσουν σε ιδιώτες και επιχειρήσεις, παρά να διατηρούν τη ρευστότητά τους στην ΕΚΤ.
Αποφασίστηκε, επίσης, η θέσπιση ενός συστήματος δύο βαθμίδων εκτοκισμού των αποθεματικών, βάσει του οποίου ένα μέρος της υπερβάλλουσας ρευστότητας θα εξαιρείται από το αρνητικό επιτόκιο. Το επίπεδο που διαχωρίζει τις δύο κατηγορίες ορίζεται με βάση την απαίτηση σε ελάχιστα αποθεματικά ανά τράπεζα και έναν σταθερό πολλαπλασιαστή που είναι κοινός για όλες τις τράπεζες. Κατά την έβδομη περίοδο τήρησης, από τις 30 Οκτωβρίου και εξής, ο πολλαπλασιαστής αυτός ορίζεται σε 6.
Στο πνεύμα του διευκολυντικού χαρακτήρα του νέου αυτού προγράμματος, η ΕΚΤ ανακοίνωσε την επανεκκίνηση των αγορών στο πλαίσιο του APP (Asset Purchase Program) με έναρξη την 1η Νοεμβρίου και μηνιαίο ρυθμό τα 20 δισ. ευρώ σε καθαρές αγορές ομολόγων. Παράλληλα, η ΕΚΤ θα προχωρήσει σε επανεπένδυση των ομολόγων που ήδη έχει στη διάθεσή της και λήγουν. Το πρόγραμμα δεν έχει αυστηρά ορισμένο ορίζοντα και θα συνεχιστεί έως ότου φανούν τα επιθυμητά αποτελέσματα, οπότε και η ΕΚΤ θα αρχίσει να ανεβάζει τα επιτόκιά της.
Ο τρίτος πυλώνας αφορά το νέο γύρο τριμηνιαίων στοχευμένων πράξεων πιο μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης (ΣΠΠΜΑ ΙΙΙ), με σκοπό η νομισματική πολιτική να μεταδοθεί με ομαλότητα προς την προβλεπόμενη κατεύθυνση. Το επιτόκιο για κάθε πράξη θα τεθεί στο επίπεδο του μέσου επιτοκίου που εφαρμόζεται στις κύριες πράξεις αναχρηματοδότησης του Ευρωσυστήματος, στη διάρκεια ζωής της εκάστοτε σειράς ΣΠΠΜΑ. Για τράπεζες των οποίων ο καθαρός δανεισμός υπερβαίνει ένα σημείο αναφοράς, το επιτόκιο που θα εφαρμόζεται στις πράξεις ΣΠΠΜΑ ΙΙΙ θα είναι χαμηλότερο. Μπορεί να είναι έως και εξίσου χαμηλό με το μέσο επιτόκιο της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων της πράξης αυτής. Το τελευταίο αυτό μέτρο αποσκοπεί, επιπλέον, στην καθοδήγηση του πληθωρισμού προς το στόχο της ΕΚΤ.
Ανησυχία προκαλεί η αντίδραση συναδέλφων του κ. Ντράγκι, Φρανσουά Βιλερουά ντε Γκαλό (Γαλλία), Κλάας Κνοτ (Ολλανδία) και Γενς Βάιντμαν (Γερμανία), οι οποίοι, όπως αναφέρει η Bloomberg: «[…] αντιπροσωπεύουν σχεδόν το μισό της ζώνης του ευρώ σε όρους οικονομικής παραγωγής και πληθυσμού». Αυτό μπορεί να συνδεθεί με την έκθεση της S&P Global Ratings, η οποία επισημαίνει την αναγκαιότητα και, μάλλον, μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα που θα είχαν ενδεχόμενα μέτρα δημοσιονομικής πολιτικής, έναντι μιας αμιγώς νομισματικής.
Την ίδια στιγμή, το ευρώ υποτιμάται έναντι του δολαρίου σημειώνοντας πτώση μεγαλύτερη του 0.5%, συνοδευόμενο από πτώση των αποδόσεων των ομολόγων της Ευρωζώνης. Ο Ντόναλντ Τραμπ, σε ανάρτησή του στο Twitter, αναφέρει: «Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, ενεργώντας γρήγορα, κόβει τα επιτόκια κατά 10 Μονάδες Βάσης. Προσπαθούν και καταφέρνουν να υποτιμήσουν το ευρώ έναντι του ΠΟΛΥ ισχυρού δολαρίου, πλήττοντας τις αμερικανικές εξαγωγές… Και η Fed κάθεται και περιμένει, περιμένει, περιμένει. Πληρώνονται για να δανείζονται χρήμα, ενώ εμείς πληρώνουμε τόκο!», με τον κ. Ντράγκι να απαντά σε δηλώσεις του: «Η ΕΚΤ ακολουθεί την εντολή της που είναι η διατήρηση της σταθερότητας. Η ΕΚΤ δε στοχεύει σε συναλλαγματικές ισοτιμίες. Τελεία και παύλα».
Την ημέρα των εξαγγελιών, στις 12 Σεπτεμβρίου, ο δείκτης STOXX 600 έχει επιδοθεί σε ένα roller coaster σκαμπανεβασμάτων, ενώ την 13η ανεβαίνει με σχετική σταθερότητα. Είναι ακόμη νωρίς για να δείξουμε είτε αισιοδοξία, είτε το ακριβώς αντίθετο, αφού οποιεσδήποτε κινήσεις στο χρηματιστήριο παγκοσμίως επηρεάζονται ταυτόχρονα από τα σημάδια εξομάλυνσης στις σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας. Προσωπικά, πάντως, μπορώ να πω με μεγάλη βεβαιότητα ότι είναι πολύ πιο επικίνδυνο να δούμε με καλό μάτι τις τόσο πρώιμες αλλαγές στα οικονομικά μεγέθη, παρά να παρακολουθήσουμε προσεκτικά και υπομονετικά πώς θα κυλήσουν τα πράγματα τις επόμενες εβδομάδες, για αρχή.
Γεννηθείς το 1999 στη Ρόδο, είναι φοιτητής του τμήματος Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Έχει διατελέσει IT Manager σε Οργανισμό για τη στήριξη της γυναικείας επιχειρηματικότητας και βουλευτής στην ΚΑ’ Σύνοδο της Βουλής των Εφήβων, έχει συμμετάσχει και τιμηθεί σε προσομοιώσεις πολιτικών θεσμών, ενώ έχει κερδίσει με την ομάδα του τον Εθνικό Τελικό του Παγκόσμιου Φοιτητικού Διαγωνισμού Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας «Hult Prize». Είναι, επίσης, πιανίστας και συνθέτης μινιμαλιστικής μουσικής.
