Της Κωνσταντίνας Γιαννηνάσιου,
Η πληγή του σεξισμού ταλανίζει, ακόμη και τον 21ο αιώνα, την παγκόσμια κοινότητα, σε βαθμό που δύσκολα μπορεί να δικαιολογηθεί, δεδομένης της υψηλής δυνατότητας ενημέρωσης και πληροφόρησης από δεκάδες φορείς και μέσα. Το όνειρο της ισότητας των δύο φύλων βάλλεται σταθερά και ανελλιπώς από στερεοτυπικά πυρά, που κατατρέχουν την κοινή γνώμη και νοοτροπία εκ βάθρων. Ο σεξισμός υπάρχει, ενδυναμώνεται και διαιωνίζεται στους κόλπους μιας κοινωνίας, στην οποία η έννοια του ανθρώπου δεν είναι ποτέ αρκετή, αλλά πάντα προσδιορίζεται από χρώματα, αριθμούς και κατατάξεις.
Ο σεξισμός ανέκαθεν είχε συχνότερα ως στόχο το γυναικείο φύλο. Η εικόνα της γυναίκας στα μάτια της κοινωνίας, στον τομέα της πολιτικής και στην αγορά εργασίας, είναι σε πολλές περιπτώσεις φιλτραρισμένη με αδυναμία, ανικανότητα και χλευασμό. Μια τέτοια αντιμετώπιση, βαθιά προβληματική και σαθρή, έχει ως στόχο την ικανοποίηση του αισθήματος ανωτερότητας και του εγωισμού εκείνων που την ασπάζονται. Αυτές οι συμπεριφορές εκπορεύονται από ένα κράμα παιδευτικών, θρησκευτικών και πολιτισμικών αδυναμιών, και τροφοδοτούν μια παρασιτική νοοτροπία εις βάρος των γυναικών.
Αυτό που συχνά λησμονείται, ωστόσο, είναι ότι ο σεξισμός είναι ένα φαινόμενο διττό. Ένα νόμισμα που διαθέτει και μια άλλη όψη. Δεν μονοπωλείται από το ανδρικό φύλο. Μένοντας άναυδοι μπροστά σε ακραίες μορφές σεξισμού που υφίστανται οι γυναίκες, αγνοείται –ίσως και ελαφρώς δικαιολογημένα- μια παρακαταθήκη προκαταλήψεων που στοιχειώνουν το ανδρικό φύλο και εντοπίζονται σε κάθε πτυχή της καθημερινότητας.
Ειδικότερα, την περίοδο της κρίσης αποδείχθηκε ότι η παγιωμένη αντίληψη της μονομερούς ευθύνης των ανδρών περί των οικονομικών δεδομένων μιας οικογένειας καλά κρατεί. Σύμφωνα με έρευνες της οργάνωσης «Domestic Violence in Europe», το ποσοστό των ανδρών που υπέστησαν ψυχολογική βία λόγω ανεργίας ή οικονομικής ανεπάρκειας ανήλθε στο 72%. Δεν είναι αμελητέο, επίσης, το γεγονός ότι ένας σημαντικός αριθμός ανθρώπων θεωρεί ότι ο άνδρας είναι υπεύθυνος για τα έξοδα του νοικοκυριού, ενώ τα έσοδα της γυναίκας απορροφώνται μόνο στις προσωπικές της ανάγκες.
Συνεχίζοντας στον επαγγελματικό τομέα, για το ανδρικό φύλο υπάρχουν οι αντίστοιχοι «γυναικοκρατούμενοι» χώροι. Ένας άνδρας που αποφασίζει να ασχοληθεί με κλάδους οι οποίοι αφορούν τη μόδα, την εξωτερική εμφάνιση και την περιποίησή της, βρίσκεται συχνά στο στόχαστρο γυναικείας και, κυρίως, ανδρικής κριτικής, η οποία συνοδεύεται από σχόλια περιπαιχτικά, ειρωνικά και ρατσιστικά. Αμφισβητείται αυτομάτως η ανδρική του φύση ή υποβαθμίζονται οι επαγγελματικές του ικανότητες ως «ξένο» σώμα για το χώρο. Από την άλλη, όταν ένας άνδρας επιλέγει τον επαγγελματικό αθλητισμό και τον πρωταθλητισμό, επικρατεί η προκατάληψη ότι συνοδεύεται από ένα χαμηλό μορφωτικό επίπεδο, έλλειψη παιδείας και ρηχότητα.
Στον κοινωνικό τομέα, τα νέα πρότυπα και είδωλα οριοθετούν ένα συγκεκριμένο καλούπι στο οποίο και κάθε άνδρας «οφείλει» να χωρέσει, προκειμένου να θεωρηθεί «επιτυχημένος». Το τρίπτυχο της επιτυχίας δεν είναι άλλο από πλούτο, ομορφιά και φήμη. Αν δεν τα πληροί, δε βρίσκεται και στις πρώτες θέσεις του βάθρου που χτίζει η κοινωνία. Ένας άνδρας, ταυτόχρονα, «πρέπει» να υπακούει στους «κανόνες ευγένειας» που τον θέλουν να πληρώνει στα ραντεβού, να ανοίγει τις πόρτες στη συνοδό του, να μετακινήσει τις καρέκλες για να καθίσει, ειδάλλως κινδυνεύει να χάσει τον «ιπποτισμό» του και να θεωρηθεί φειδωλός, αγενής, χωρίς τρόπους.
Κλείνοντας, από τα μεγαλύτερα ταμπού που μπορεί να επιβάλλει μια «ανδροκρατούμενη» κοινωνία στους ίδιους του άνδρες είναι ο αποκλεισμός τους από το δικαίωμα της εξωτερίκευσης του ψυχικού τους κόσμου. Ένας άνδρας «οφείλει» να είναι ανένδοτος, σκληρός, να μη λυγίζει ακόμα και στις πιο αντίξοες συνθήκες. Οι άνδρες μαθαίνουν από την εφηβεία τους να μην είναι ευαίσθητοι, να είναι συνώνυμο της δύναμης και της επιβολής. Δεν υπάρχει χώρος για δάκρυα. Δείχνουν αδυναμία. Δεν υπάρχει χώρος για κλάμα. Δείχνει αυτοταπείνωση. Και το νόμισμα γυρίζει ξανά. Γαλουχούνται άνδρες έρμαια των άγριων ενστίκτων, έτοιμοι να απεμπολήσουν κάθε ίνα συναίσθησης, κάθε πηγή ευαισθησίας, έτοιμοι να προσβάλουν, να κακομεταχειριστούν, να επιτεθούν τόσο στο ίδιο, όσο και στο αντίθετο φύλο.
Και κάπως έτσι ανατροφοδοτείται ένας αέναος κύκλος σεξισμού. Υπεύθυνοι; Και τα δύο φύλα. Θύματα; Και τα δύο φύλα. Ο σεξισμός αντικατοπτρίζεται από πεποιθήσεις. Πεποιθήσεις ριζωμένες στο βάθος των αιώνων και στη συνείδηση των ανθρώπων, οι οποίες θολώνουν το παρελθόν, δηλητηριάζουν το παρόν και απειλούν το μέλλον. Ας μην περάσει αυτή η απειλή, ας μη γίνει ο σεξισμός αναλλοίωτο στοιχείο της ανθρώπινης φύσης.
Γεννημένη το 2000 στη Γερμανία και μεγαλωμένη στα Τρίκαλα. Είναι προπτυχιακή φοιτήτρια του τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών της πολιτικής κατεύθυνσης στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας. Έχει παρακολουθήσει πλήθος συνεδρίων εγχώριας και διεθνούς πολιτικής και είναι ενεργή σε διαδικασίες προσομοιώσεων.
