Του Μανώλη Ανδριγιαννάκη,
Σε αυτή την περίοδο για την Ελλάδα, τώρα που πλέον βγαίνουμε σιγά σιγά από το “τούνελ” και η κανονικότητα επιστρέφει στη χώρα, εκτιμώ πως έχει φθάσει η στιγμή να αρχίσουμε να συζητάμε έξυπνες λύσεις και προτάσεις θεσμικών αλλαγών, που θα στοχεύουν στη μείωση του κράτους και των παρεμβάσεών του, καθώς και στην ταυτόχρονη ενίσχυση της τοπικής αυτοδιοίκησης, δίνοντας έμφαση στην αποκέντρωση των εξουσιών, στην αλλαγή του τρόπου διοίκησης του κράτους.
Σε αυτό το πλαίσιο, μια αξιόλογη πρόταση, που έχει πολλάκις διατυπωθεί δημόσια τα τελευταία χρόνια, αφορά τη μεταφορά του ΕΝΦΙΑ στην αρμοδιότητα των δήμων, με ανάλογη κατάργηση των μέχρι πρότινος ισχυουσών κρατικών επιχορηγήσεων προς την τοπική αυτοδιοίκηση και των δημοτικών τελών. Αυτό συνεπάγεται πως η ευθύνη υπολογισμού, είσπραξης και διαχείρισης του ενιαίου φόρου ακινήτων θα περάσει από την κεντρική κυβέρνηση στους δήμους, αποτελώντας τη βασική πηγή εσόδων τους.
Από την πλευρά των δήμων, λοιπόν, η παραπάνω ρύθμιση συμβάλλει στην επίτευξη της οικονομικής τους ανεξαρτησίας και στη χρηματοδότησή τους από ίδιους πόρους. Σε αντίθεση με το αδιαφανές των κρατικών επιχορηγήσεων, που κατανέμονται αυθαίρετα κατά την κρίση του εκάστοτε υπουργού, οι δήμοι θα έχουν τον απόλυτο έλεγχο των εσόδων τους. Η ευελιξία που προσφέρει το μοντέλο αυτό αποτελεί πολύτιμο εργαλείο για τη διαμόρφωση της οικονομικής τους πολιτικής και την αποφυγή άσκοπων ελλειμμάτων, που αποτελούν βραχνά για τους ΟΤΑ, υπό το υπάρχον πλαίσιο. Θα μπορούν, δηλαδή, ελεύθερα να προσαρμόζουν το ύψος του φόρου στις ανάγκες τους και θα κρίνονται από τους δημότες για το επίπεδο της επιβάρυνσης που υφίστανται, αλλά και για το επίπεδο των υπηρεσιών που λαμβάνουν ως ανταπόδοση.
Άλλωστε, η επιτυχία της αυτοδιοίκησης ορίζεται πάντα συναρτήσει των εργαλείων που διαθέτουν κατά περίπτωση και η οικονομική αυτοτέλεια από το κράτος είναι ένα μεγάλο όπλο. Κατά συνέπεια, παύει στο εξής να είναι δέσμια της κεντρικής κυβέρνησης, όπως κατά κανόνα ισχύει σε σχεδόν κάθε επίπεδο στη χώρα μας.
Σε τεχνικό επίπεδο, κατόπιν της μεταφοράς στην αυτοδιοίκηση, οι δήμοι θα έχουν τη δυνατότητα να αναπροσαρμόσουν το φόρο και να τον απλοποιήσουν. Από τα βασικά χαρακτηριστικά, άλλωστε, του ΕΝΦΙΑ είναι η πολυπλοκότητα και οι αδικίες που γεννά ο τρόπος υπολογισμού του. Αυτό που πρέπει να λάβουν υπόψη οι δήμοι είναι το ενδεχόμενο απεξάρτησης των υψηλότατων αντικειμενικών αξιών των ακινήτων από το φόρο, που αποτελούν και τη μεγαλύτερη αδικία στον ΕΝΦΙΑ, ενώ δεν διαφαίνεται και πρόθεση εξίσωσής τους με τις εμπορικές, αφού θα μειώνονταν κατά πολύ, με το υπάρχον σύστημα, τα εκτιμώμενα έσοδα.
Αντίθετα, ο υπολογισμός του φόρου θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί με βάση το άθροισμα σε τετραγωνικά μέτρα της επιφάνειας του οικοπέδου και της επιφάνειας που προκύπτει από την εφαρμογή του ισχύοντος συντελεστή δόμησης, επί ενός συντελεστή φόρου που θα ορίζει κάθε δημοτική ενότητα. Έτσι, θεμελιώνεται ένας απλούστερος και δικαιότερος φόρος, που θα μπορούσαν πιο ομαλά να διαχειριστούν οι δημοτικές υπηρεσίες. Θα ήταν λάθος να μείνει ο ΕΝΦΙΑ ως έχει και απλά να μεταφερθεί η αρμοδιότητα είσπραξης!
Συγχρόνως, η προτεινόμενη ρύθμιση δεν επιβαρύνει δημοσιονομικά τον προϋπολογισμό, όπως κάποιος θα μπορούσε να σκεφτεί. Τα έσοδα από τον ΕΝΦΙΑ υπολογίζονται σε 3 δισ., όσο περίπου και η συνολική συμμετοχή του κράτους στην αυτοδιοίκηση σε τακτικές και έκτακτες επιχορηγήσεις. Αυτό σημαίνει ότι, χωρίς πρόσθετη επιβάρυνση, η κεντρική κυβέρνηση μπορεί να “βγάλει από πάνω της” την υποχρέωση σχεδιασμού και κυρίως της είσπραξης του ΕΝΦΙΑ. Την ίδια στιγμή, ενδεχόμενη κατάργησή του θα ανέβαζε τις αξίες των ακινήτων, βελτιώνοντας την εικόνα των τραπεζών που επιβαρύνονται από τα κόκκινα δάνεια, ενώ θα συντελούσε στην αύξηση της οικοδομικής δραστηριότητας, που βρίσκεται σε τέλμα, και στην ανάπτυξη της οικονομίας, αφήνοντας περισσότερα χρήματα στη διάθεση της πραγματικής οικονομίας. Η νέα κυβέρνηση φαίνεται να το έχει στο κυβερνητικό της πρόγραμμα, ώστε μένει να δούμε αν, πότε και με ποιον τρόπο θα πραγματοποιηθεί.
Σε μια χώρα που το μεγάλο συγκεντρωτικό κράτος… χρεοκόπησε και συστηματικά αποτυγχάνει να προσφέρει ποιοτικές υπηρεσίες με χαμηλό κόστος, μήπως θα ήταν προτιμότερο να δώσουμε την ευκαιρία στην τοπική αυτοδιοίκηση να αναλάβει περισσότερες αρμοδιότητες και πρωτοβουλίες, έχοντας τα κατάλληλα εργαλεία, προκειμένου να δώσει λύσεις στα καθημερινά προβλήματα των πολιτών; Οι ισχυροί δήμοι μπορούν να αποτελέσουν μια βιώσιμη εναλλακτική. Η αποκέντρωση της διοίκησης μπορεί να συνεισφέρει θετικά στην κοινωνία, όπως συμβαίνει και στην υπόλοιπη Ευρώπη, αλλά αυτό δεν το έχουμε ακόμα διδαχθεί -δυστυχώς- στην Ελλάδα.
Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1999 και είναι προπτυχιακός φοιτητής στο τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής του ΟΠΑ. Παρακολουθεί σεμινάρια και ημερίδες πολιτικής, οικονομίας, γεωπολιτικής και τεχνολογίας, ενώ συμμετέχει σε συνέδρια και προγράμματα προσομοίωσης πολιτικών θεσμών (Europa.S, ΠΠΔΣ, ΜΒΕ, MEUS). Στις δημοτικές εκλογές του 2019 ήταν υποψήφιος Δημοτικός Σύμβουλος στο Δήμο Βύρωνα, στην Αθήνα. Στο OffLine Post έφερε την ιδιότητα του Αρχισυντάκτη Οικονομικών κατά το διάστημα Ιούνιος 2019-Ιούνιος 2020.
