Της Γεωργίας-Χριστίνας Τσαούση,
Το παγκόσμιο εμπόριο αυξήθηκε σταθερά ταχύτερα από ό,τι το παγκόσμιο ΑΕΠ από τις αρχές της δεκαετίας του 1970 και διπλασιάστηκε τόσο γρήγορα από το 1985 έως το 2007. Το μεγάλο ενδιαφέρον έγκειται στο πώς η παγκοσμιοποίηση επηρεάζει τη συνολική παραγωγικότητα και ευημερία και πώς οι επιπτώσεις της επηρεάζουν τις χώρες σε διαφορετικά επίπεδα οικονομικής ανάπτυξης. Στις αναπτυγμένες οικονομίες, ο αυξημένος ανταγωνισμός από τις χώρες χαμηλού μισθού, επιδείνωσε τις δημόσιες συζητήσεις για τα κέρδη από το εμπόριο, ενόψει των αυξανόμενων ανησυχιών για την εγχώρια απασχόληση και ανισότητα και τη δραματική επέκταση του εμπορίου της Κίνας μετά την ένταξή της στον ΠΟΕ το 2001. Η θεωρία των οικονομικών στοιχείων παρέχει μια σαφή λογική για την απελευθέρωση του εμπορίου: επιτρέπει μια αποδοτικότερη οργάνωση της παραγωγής σε όλες τις χώρες, τομείς και επιχειρήσεις, γεγονός που δημιουργεί συνολική αύξηση της παραγωγικότητας και κέρδη ευημερίας. Συγκεκριμένα, τα μοντέλα ετερογενών εμπορικών συναλλαγών υπογραμμίζουν τη σημασία της σταθερής επιλογής, της ανακατανομής της δραστηριότητας μεταξύ των επιχειρήσεων και της αναβάθμισης της παραγωγικότητας εντός των επιχειρήσεων ως βασικών διαύλων, που διαμεσολαβούν σε αυτά τα κέρδη. Ταυτόχρονα, η πρόσφατη έρευνα μακροοικονομίας και ανάπτυξης υπογραμμίζει ότι οι θεσμικές παρεμβάσεις και οι διακυμάνσεις της αγοράς στρεβλώνουν την κατανομή των παραγωγικών πόρων σε όλες τις επιχειρήσεις, μειώνοντας έτσι τη συνολική παραγωγικότητα. Ωστόσο, το πώς αυτές οι τριβές τροποποιούν τα κέρδη από το εμπόριο παραμένει ελάχιστα κατανοητό.
Ο αντίκτυπος ενός εμπορικού πολέμου στην εταιρική Αμερική συζητείται ευρέως στις ειδήσεις. Από τη μία πλευρά, υποστηρίζεται ότι θα αποθαρρύνει τις καταχρηστικές εμπορικές πρακτικές και την κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας από ξένες εταιρείες. Από την άλλη πλευρά, οι δημοσιογράφοι προβλέπουν ότι η εμπορική διαφορά θα μπορούσε να βλάψει Αμερικανούς εξαγωγείς, να αυξήσει το κόστος για τους κατασκευαστές και να διακόψει την αλυσίδα εφοδιασμού των εταιρειών. Εξετάζοντας αντικειμενικά, θα μπορούσαμε να είμαστε στα πρόθυρα μιας σύγχρονης ημέρας ισοδύναμης με τους εμπορικούς πολέμους, που στο πρόσφατο παρελθόν, προκάλεσαν τις οικονομικές κρίσεις και τις μεγάλες καταθλίψεις. Βεβαίως, η προσεγγιστική διαμάχη μπορεί να μη μοιάζει με κλασικό εμπορικό πόλεμο, εκτός από τη δυνητική σοβαρότητά της. Αλλά, το πιθανό κόστος ενός εμπορικού πολέμου μπορεί να είναι τεράστιο. Για να δώσουμε ένα παράδειγμα, ας ξεκινήσουμε με την περίπτωση του νόμου Smoot-Hawley του 1930, ενός αμερικανικού καθεστώτος που σημείωσε σημαντική άνοδο στις αμερικανικές χρεώσεις στην αρχή της Μεγάλης Ύφεσης. Παρόλο που το αμερικανικό κοινό μπορεί να πιστέψει ότι η Μεγάλη Ύφεση προκλήθηκε από την πτώση του Χρηματιστηρίου του 1929, η συμβατική σοφία ανάμεσα στους οικονομικούς ιστορικούς είναι ότι η Μεγάλη Ύφεση προκλήθηκε πιο άμεσα.
Τον Μάρτιο του 2018, οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν ότι θα αυξήσουν τους δασμούς στις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου από όλες τις χώρες, συμπεριλαμβανομένων των χωρών της ΕΕ και της NAFTA. Τα μέτρα αυτά έχουν προσωρινά αναβληθεί για ορισμένες χώρες (π.χ. Καναδά, Μεξικό και ΕΕ), αλλά επιβλήθηκαν οριστικά την 1η Ιουνίου. Μετά από αυτή την ανακοίνωση, οι περισσότεροι εταίροι αντέδρασαν σε αυτά τα τιμολόγια των ΗΠΑ, ανακοινώνοντας δικά τους αντίποινα – τιμολόγια. Για παράδειγμα, η ΕΕ έχει παράσχει στον ΠΟΕ κατάλογο των προϊόντων των ΗΠΑ, που θα αντιμετωπίσουν 25% πρόσθετα τιμολόγια κατά την είσοδό τους στην ΕΕ. Παρόμοια μέτρα έχουν ανακοινωθεί από τον Καναδά και το Μεξικό.
Επιπλέον, σε μια ξεχωριστή πολιτική δράση τον Απρίλιο του 2018, οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν ότι θα επιβάλουν πρόσθετους δασμούς στις κινεζικές εισαγωγές για ένα ευρύτερο σύνολο προϊόντων. Αυτά τα τιμολόγια των ΗΠΑ βρίσκονται πάνω από τα τιμολόγια χάλυβα και αλουμινίου και ανταποκρίνονται σε διαφορετικές στρατηγικές αποφάσεις από τις ΗΠΑ, δηλαδή να μειώσουν το εμπορικό έλλειμμα με την Κίνα και να διαπραγματευτούν καλύτερη πρόσβαση στην αγορά των αμερικανικών επιχειρήσεων αλλά επίσης ζητήματα που σχετίζονται με τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας. Με τη σειρά της, η κινεζική κυβέρνηση ανακοίνωσε μέτρα αντιποίνων.
Κατά το τελευταίο τρίτο του αιώνα, οι κανόνες του οικονομικού συστήματος της Αμερικής έχουν επανεξεταστεί με τρόπους που εξυπηρετούν μερικούς, που βρίσκονται στην κορυφή, ενώ βλάπτουν την οικονομία στο σύνολό της και ιδιαίτερα σε ποσοστό 80%. Η ειρωνεία της νίκης του Trump είναι ότι ήταν το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, που οδηγεί τώρα, αυτό που προωθούσε την ακραία παγκοσμιοποίηση. Αλλά η ιστορία έχει σημασία: η Κίνα και η Ινδία είναι πλέον κράτη ενσωματωμένα στην παγκόσμια οικονομία. Εκτός αυτού, η τεχνολογία προχωρεί τόσο γρήγορα, ώστε ο αριθμός των θέσεων εργασίας παγκοσμίως στον τομέα της μεταποίησης να μειώνεται.
Η επίπτωση είναι ότι δεν υπάρχει τρόπος να μπορέσει ο Trump να φέρει ένα σημαντικό αριθμό θέσεων εργασίας στις ΗΠΑ. Και αν φέρει πίσω τις θέσεις εργασίας, θα είναι θέσεις χαμηλού μισθού, και όχι θέσεις υψηλού μισθού, όπως αυτές της δεκαετίας του 1950. Η εμπορική αψιμαχία μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας για τον χάλυβα, το αλουμίνιο και άλλα αγαθά είναι προϊόν του Προέδρου των ΗΠΑ, Donald Trump, για πολυμερείς εμπορικές ρυθμίσεις και του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, ενός θεσμού που δημιουργήθηκε, για να αποφανθεί για εμπορικές διαφορές.
Είναι απόφοιτη του Τμήματος Ιστορίας-Αρχαιολογίας του ΑΠΘ και μεταπτυχιακή φοιτήτρια του Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας στο ΠΜΣ European Integration and Governance (Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση και Διακυβέρνηση).
