Της Μάγδας Τσόχα,
Με αφορμή, λοιπόν, τα τελευταία περιστατικά, τα οποία έλαβαν χώρα στο Χονγκ Κονγκ από τη δεύτερη εβδομάδα του Αυγούστου και μετά, εύλογα δημιουργήθηκαν ερωτήματα, όπως ποια ήταν τα αίτια όλων αυτών των εσωτερικών αναταραχών ή και ποια είναι τέλος πάντων η διαφορά μεταξύ των. Αρχικά, για να «φωτίσουμε το τοπίο», το Χονγκ Κονγκ, από την ημέρα παράδοσής του στην Κίνα, το 1997 από τον πρώην αποικιοκράτη του, τη Μεγάλη Βρετανία, τελεί υπό καθεστώς «ημι-αυτόνομης» περιοχής στο εσωτερικό της Κίνας. Κατά το βασικό του νόμο, κυβερνάται ως ειδική διοικητική περιοχή, με σχετικά υψηλό βαθμό αυτονομίας έως και το 2047, σύμφωνα με τη σινοβρετανική κοινή Διακήρυξη. Στα πλαίσια, λοιπόν, της πολιτικής αυτής «μια χώρα, δύο συστήματα», η αυτονομία του Χονγκ Κονγκ αφορά κυρίως το νομικό σύστημα και τους νόμους μετανάστευσης, το νόμισμα, τις τελωνειακές πολιτικές, τις πολιτιστικές αντιπροσωπείες και τις διεθνείς αθλητικές ομάδες, ενώ η διπλωματική και στρατιωτική αντιπροσώπευσή του γίνεται από την Κίνα.
Πριν την παράδοση του Χονγκ Κονγκ στην Κίνα, η Μ. Βρετανία εξασφάλισε μια δέσμευση, βάσει της οποίας το Χονγκ Κονγκ θα ξεκινούσε μια μετάβαση προς την εκλογική δημοκρατία, κατοχυρώνοντας ως συνταγματικό έγγραφο το βασικό νόμο. Καθώς, όμως, ο βασικός νόμος δεν έχει κάποιον περιορισμό από συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα, επανειλημμένα ακτιβιστές του Χονγκ Κονγκ έχουν κατηγορήσει την κυβέρνηση της Κίνας και το Πεκίνο για επιτηδευμένη στασιμότητα. Ακόμη, εφόσον η Κίνα έχει δεσμευθεί να επιτρέψει στο Χονγκ Κονγκ να εκλέγει δικό του κοινοβούλιο από το 2020 και έπειτα, σε αντίθεση με τη δική της μονοκομματική κατάσταση, αιτιολογείται πως πολλές από τις πρόσφατες μαζικές διαδηλώσεις ξέσπασαν μετά την ανακοίνωση της Κίνας πως οι υποψήφιοι για εκλογή στο Χονγκ Κονγκ θα περνούν πρώτα από έλεγχο του Πεκίνου.
Οι διαφορές, λοιπόν, μεταξύ Κίνας και Χονγκ Κονγκ δε σταματούν εδώ, αφού το Χονγκ Κονγκ έχει κατορθώσει να διατηρήσει μια καπιταλιστική οικονομία, παρά την ενσωμάτωση στη σοσιαλιστική Κίνα. Να σημειωθεί, ακόμη, πως το οικονομικό μοντέλο του Χονγκ Κονγκ έχει πολλάκις χρησιμοποιηθεί ως πεδίο δοκιμών από την ταχύτατα αναπτυσσόμενη Κίνα, με τις δύο οικονομίες να γίνονται όλο και πιο ολοκληρωμένες. Σύμφωνα, ωστόσο, και με την Washington Post, πολλές από τις μεταξύ τους αναταράξεις πηγάζουν από την ανάπτυξη της Κίνας, που ανεβάζει αισθητά το κόστος της ζωής. Το Χονγκ Κονγκ φυσικά, σταθερό στη διατήρηση της αυτονομίας του διαχειρίζεται αποκλειστικά τις εσωτερικές οικονομικές υποθέσεις (π.χ. τελωνειακοί ή φορολογικοί νόμοι), φέροντας και το δικό του νόμισμα, το Δολάριο Χονγκ Κονγκ.
Ανάμεσα στις άλλες διαφορές, πολύ βασική είναι και αυτή της απόλαυσης ελευθερίας του τύπου. Στο Χονγκ Κονγκ, μετά τις πρόσφατες διαδηλώσεις, δημιουργήθηκε ζωντανός τοπικός Τύπος στη χώρα, την ίδια στιγμή που το Πεκίνο τηρεί σιγή ως προς το δημοκρατικό κίνημα, ενώ παράλληλα οι κάτοικοι της Κίνας δεν έχουν πρόσβαση στην ιστοσελίδα διαμοιρασμού φωτογραφιών Instagram, πράγμα που δεν ισχύει στο Χονγκ Κονγκ. Ως προς τις διαδηλώσεις και διαμαρτυρίες, το Χονγκ Κονγκ διατηρεί μεγάλη παράδοση, με αποκορύφωμα μια διαδήλωση ενάντια στην προτεινόμενη νομοθεσία για την εθνική ασφάλεια το 2003, στην οποία ο αριθμός των διαδηλωτών ξεπέρασε κάθε προηγούμενο, ενώ την ίδια ώρα οποιαδήποτε παρόμοια απόπειρα διαμαρτυρίας στην Κίνα αντιμετωπίζεται και μάλιστα πολύ βάναυσα…
Πίσω στην επικεφαλίδα, λοιπόν, κι ενώ έχει ήδη αναφερθεί ότι το Χονγκ Κονγκ έχει ιστορικό στις διαμαρτυρίες και διαδηλώσεις, τι ήταν αυτό που πήγε τόσο στραβά φέτος και οι αναταραχές ξεπέρασαν κάθε όριο; Πάνω από 1 εκατομμύριο πολίτες, δηλαδή το ένα έβδομο του τοπικού πληθυσμού, βγήκαν στους δρόμους να διαμαρτυρηθούν με αφορμή έναν αμφιλεγόμενο νόμο της τοπικής κυβέρνησης, ο οποίος επιτρέπει την έκδοση κατηγορουμένων στο Πεκίνο. Παρά τις έντονες αντιδράσεις, η επικεφαλής της κυβέρνησης του Χονγκ Κονγκ, Κάρι Λαμ, κατέστησε σαφές πως ο νόμος θα εφαρμοστεί. Η τοπική κυβέρνηση στηρίζει το νέο νομοσχέδιο, το οποίο διατείνεται ότι θα καλύψει ένα «νομικό κενό», αφού θα αποφευχθεί η ατιμωρησία των φυγόδικων. Ακόμη, η ίδια η κυβέρνηση ισχυρίστηκε πως έλαβε υπόψη της την κοινή γνώμη και ήδη έχει κάνει πολλές υποχωρήσεις, για να μην καταπατήσει τα δικαιώματα των πολιτών και να εγγυηθεί το σεβασμό ελευθεριών, που απολαμβάνουν οι κάτοικοι του Χονγκ Κονγκ. Οι επικριτές του νομοσχεδίου εξέφρασαν πολλές ανησυχίες πως αυτό θα θέσει τον πληθυσμό στο έλεος του δικαστικού συστήματος της ηπειρωτικής Κίνας, σύστημα το οποίο θεωρεί μεροληπτικό και κατευθυνόμενο, λόγω και του καθεστώτος του Πεκίνου.
Οι διαδηλώσεις και τα περιστατικά δεν έχουν τέλος, με τη στάση της Κίνας να σκληραίνει ολοένα και περισσότερο εναντίον του Χονγκ Κονγκ. Κι ενώ αρχικά οι πορείες ήταν ειρηνικές, με την κλιμάκωση της κατάστασης αυτές ριζοσπαστικοποιήθηκαν, με τους διαδηλωτές να βρίσκονται στο αεροδρόμιο του Χονγκ Κονγκ, παραλύοντας, έστω και προσωρινά, έναν από τους μεγαλύτερους και σημαντικότερους κόμβους διεθνών μεταφορών και προκαλώντας τεράστιες οικονομικές ζημίες. Στον αντίποδα, Αξιωματούχος του Πεκίνου χαρακτήρισε τις πράξεις των διαδηλωτών «τρομοκρατικές», ενώ επίλεκτες δυνάμεις της κινεζικής αστυνομίας πραγματοποίησαν μεγάλης κλίμακας γυμνάσια στο Σενζεν.
Ποια είναι λοιπόν η λύση; Μήπως ο μόνος τρόπος για να ηρεμήσουν οι διαδηλωτές είναι να τους δοθεί επιτέλους το δικαίωμα εκλογής του ηγέτη τους; Μήπως μετά από όλες αυτές τις πιέσεις, είναι πολύ πιθανό να θελήσουν να αποκοπούν τελείως; Ενώ λοιπόν η Κίνα φαίνεται προς το παρόν αμετακίνητη, απλώς «σπρώχνει τους δείκτες του ρολογιού», ροκανίζοντας το χρόνο…
Γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη αλλά πλέον σπουδάζει στην Αθήνα, στο τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών του Παντείου Πανεπιστημίου Αθηνών. Απολαμβάνει τη συμμετοχή σε συνέδρια προσομοίωσης του ΟΗΕ, τον εθελοντισμό και τα προγράμματα εκμάθησης σε χώρες εξωτερικού.
