Του Χρήστου Ζέρβα,
Οι επιθέσεις σε εμπορικά πλοία και πετρελαιοφόρα, που έλαβαν χώρα στον Περσικό Κόλπο στις 12 Μαΐου και 13 Ιουνίου, αποτέλεσαν το “λάδι” στη φωτιά, που καίει σχεδόν τέσσερις δεκαετίες μεταξύ Η.Π.Α. και Ιράν. Ο Υπουργός Εξωτερικών των Η.Π.Α., Mike Pompeo, επέρριψε ευθύνες στο Ιράν ευθύς εξαρχής μετά την πρώτη επίθεση τον Μάιο. Από την άλλη, το Ιράν αρνήθηκε οποιαδήποτε ανάμιξη με το συμβάν, κατηγορώντας το Ισραήλ.
Παρότι, διεθνώς δεν έχει εκδοθεί έως και σήμερα κάποιο ασφαλές πόρισμα, πέραν του ότι από πίσω κρύβεται κρατικός δρώντας, το περιστατικό συνέβη σε μια ιδιαίτερα ταραγμένη περίοδο για τις σχέσεις των Η.Π.Α., της Σαουδικής Αραβίας και του Ιράν. Αναλυτικότερα, στις 8 Μαΐου 2018, οι Η.Π.Α. αποσύρθηκαν από τη συμφωνία με το Ιράν σχετικά με τα πυρηνικά, επιβάλλοντας κυρώσεις. Ο Αμερικανός Πρόεδρος, πιστός στις πολιτικές τακτικές που τον χαρακτηρίζουν, αρχικά έκανε λόγο για πιέσεις-επίδειξης δύναμης απέναντι στο Ιράκ, προκαλώντας ζημιά στην οικονομία της χώρας. Παράλληλα, όμως, η Σαουδική Αραβία παρέμεινε ανεπηρέαστη, ενώ ο Πλανητάρχης χαλάρωσε εν τέλει τις πιέσεις, με το Ιράν να τον παροτρύνει να επιστρέψει στη συμφωνία, πριν χρειαστεί να κάνει άλλες υποχωρήσεις.
Λίγες μέρες μετά το δεύτερο περιστατικό, στις 20 Ιουνίου, οι Ιρανικές δυνάμεις κατέρριψαν ένα αμερικανικό drone στα στενά του Ορμούζ, με τη δικαιολογία ότι παραβίασε τον εναέριο χώρο. Οι Η.Π.Α δήλωσαν πως το αεροσκάφος, το οποίο πετούσε με σκοπό την επιτήρηση της περιοχής, βρισκόταν σε διεθνή εναέριο χώρο. Το περιστατικό αυτό, σε συνδυασμό με ό,τι έχει προηγηθεί, ήταν ικανό να εξωθήσει τις σχέσεις των δύο χωρών για άλλη μια φορά στα άκρα. Ο Donald Trump, έχοντας ακυρώσει μια στρατιωτική επίθεση ενάντια στα Ιρανικά ραντάρ και τους πυραύλους, κατέληξε πως ως απάντηση στο συμβάν, οι Η.Π.Α θα εξαπολύσουν μια κυβερνοεπίθεση και διώξεις επιφανών Ιρανών.
Τα στενά του Ορμούζ, που βρίσκονται ανάμεσα στον Κόλπο του Ομάν και στον Περσικό κόλπο, αποτελούν περιοχή υψηλής στρατηγικής σημασίας. Στα βόρεια συνορεύει με το Ιράν και στα Νότια με τα Ενωμένα Αραβικά Εμιράτα, ενώ το 1/3 του πετρελαίου παγκόσμια διέρχεται από εκεί. Ο Πρόεδρος του Ιράν Hassan Rouhani, τόσο στο παρελθόν όσο και τώρα, με αφορμή τα γεγονότα, έχει απειλήσει πως θα “κλείσει” το στενό, σε μια προσπάθεια πίεσης της Δύσης· και πράγματι, μια τέτοια κίνηση θα δημιουργούσε διεθνώς μεγάλη αναταραχή. Το στενό αποτελεί σχεδόν αποκλειστικό εμπορικό πέρασμα, ενώ η αύξηση των τιμών του πετρελαίου αργά ή γρήγορα θα επηρέαζε και τις Η.Π.Α., όσο αυτάρκεις κι αν διατείνεται ο Trump ότι είναι, όσον αφορά τα καύσιμα. Παρόλα αυτά, δύσκολα το Ιράν θα προέβαινε σε μια τέτοια ενέργεια, καθώς είναι “δίκοπο μαχαίρι”. Πιο συγκεκριμένα, το κλείσιμο ενός περάσματος, ακόμη και αυτού του μεγέθους, είναι χρονοβόρο και κοστοβόρο σε μια ήδη δύσκολη για το Ιράν φάση. Μακροπρόθεσμα, δε, μπορεί να βλάψει σοβαρά την οικονομία του Ιράν, καθώς θα ωθήσει όσους χρησιμοποιούσαν το στενό στην εξεύρεση εναλλακτικών λύσεων. Οπότε, μάλλον η προσωρινή διατάραξη της κυκλοφορίας μοιάζει πιο κοντά στην πραγματικότητα.
Από την άλλη, οι Η.Π.Α., θέλοντας να ασκήσουν πίεση στο Ιραν, βασίστηκαν σε αυτές τις απειλές και πήραν την πρωτοβουλία να δημιουργήσουν μια συμμαχία προστασίας των διερχόμενων πλοίων από Ιρανικές επιθέσεις. Η συγκεκριμένη πρωτοβουλία μας γυρίζει πίσω στο 1987, στον πόλεμο μεταξύ Ιράν-Ιρακ, οπότε οι Η.Π.Α. προστάτευαν τα πλοία του Κουβέιτ από Ιρανικές επιθέσεις. Στη συμμαχία αυτή συμμετέχουν το Μπαχρέιν, η Βρετανία, η οποία, ενώ αρχικά εξέφρασε επιθυμία μη ανάμιξης στην πολιτική του Trump, εν τέλει θα συμμετάσχει, εφόσον δεν σχηματίστηκε κάποια ανάλογη Ευρωπαϊκή προσπάθεια. Στο τριμερές αυτό αμυντικό μόρφωμα αναμένεται να προσχωρήσει και η Αυστραλία. Ο Πρωθυπουργός της χώρας, Scott Morrison, βέβαια ήταν ξεκάθαρος ως προς τα κίνητρα της συμμετοχής, καθώς, δεν έχει πρόθεση να συμβάλει στην πολιτική πιέσεων του Trump μέσω αυτής, αλλά στο να ενταθεί η ναυτική ασφάλεια στην περιοχή. Η κίνηση αυτή αποδοκιμάστηκε, τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά της Αυστραλίας. Η ανάλωση της χώρας στη Μέση Ανατολή, στο ίδιο ρεύμα με τις Η.Π.Α., αποτελεί σπατάλη διπλωματικού, πολιτικού και οικονομικού κεφαλαίου με αμφισβητήσιμα αποτελέσματα. Εξάλλου, η Αυστραλία έχει μπροστά της μια συνεχώς αυξανόμενα επιθετική Κίνα στον Ινδο-Ειρηνικό ωκεανό, για να εστιάσει την προσοχή της.
Αντί επιλόγου, αυτό το άρθρο θα υιοθετήσει την άποψη του διευθυντή εξωτερικής πολιτικής και άμυνας στο Κέντρο Μελετών Ηνωμένων Πολιτειών του Πανεπιστημίου του Σίδνεϊ, Ashley Townshend, που κάνει λόγο για ψυχραιμία, λογική, συναίνεση. Η Αυστραλία οφείλει να συμμετάσχει στη συμμαχία, εφόσον υπάρξει μια προσπάθεια συνδιαλλαγής με το Ιράν. Εν ολίγοις, η αφετηρία του ζητήματος να αποτελέσει και το τέρμα του.
Είναι δευτεροετής φοιτητής Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων. Στον ελεύθερο του χρόνο ασχολείται με τον σκύλο του. Αγαπά το θέατρο, το φαγητό, τα ταξίδια και πλέον, τις προσομοιώσεις. Παρότι του αρέσει το αντικείμενο των σπουδών του δεν έχει αποφασίσει με τι ακριβώς θα ασχοληθεί.
