Της Κωνσταντίνας-Μαρίνας Χριστοφή,
Ίσως στα μικρά διαλείμματα της καθημερινότητας, στις μικρές παύσεις από την επικαιρότητα και τη ρουτίνα, έχει καταφέρει να συστηθεί ο Νίτσε. ίσως, όμως, και όχι. Ο Νίτσε θα λέγαμε κατέχει τα πρωτεία στη μηδενιστική θεωρία και φιλοσοφία, η οποία αν και απέκτησε σάρκα και οστά κατά τον 19ο αιώνα, εξακολουθεί να αναπνέει γερασμένη στο «κυνικό» κρεβάτι της. Ο μηδενισμός, λοιπόν, θέτει ένα μεγάλο παραγωγικό μηδέν σε ό,τι ορίζουμε κατά κοινή συνείδηση, ως αξία ή θεσμό. Θεμελιώνει, με άλλα λόγια, την απόλυτη απαξία και άρνηση. Ο σύγχρονος ανθρωπιστής αναγνωρίζει ελευθερίες, ήθη, δικαιώματα, ενώ ο μηδενιστής καταρρίπτει κάθε ελευθερία, θρησκεία και αρχή. Ο μηδενιστής δεν είναι εγκλωβισμένος σε μια αναρχική σφαίρα και δεν ενδιαφέρεται να καταρρίψει οποιοδήποτε ιδεολογικό κατεστημένο, αντίθετα, προσπαθεί να το ξεπεράσει. Ο νιτσεϊκός μηδενιστής, λοιπόν, είναι δυνάμει υπεράνθρωπος.
Βέβαια, δε θα ήθελα να συνεχίσω τόσο με την ανάλυση του όρου, όσο με την αποδόμηση του μηδενιστή του 21ου αιώνα. Αν σοκαριστήκατε ή θυμώσατε, είναι λογικό… Η αλήθεια, ωστόσο, είναι ότι όλοι σε ένα βαθμό είμαστε σκεπτικιστές ή καχύποπτοι ή και επαναστάτες. Απότοκο όλων αυτών είναι και ο συναισθηματικός μηδενισμός, ο οποίος είναι λιγότερο «μεγαλειώδης» από όσο ακούγεται, και περισσότερο απτός. Η εμπιστοσύνη απουσιάζει, ο χρόνος μειώνεται, ο ενστικτώδης παλμός κυριαρχεί και οι ανθρώπινες σχέσεις είναι κατά ένα μεγάλο ποσοστό, συμβιβαστικές ή ανύπαρκτες. Βέβαια, αυτό υπήρχε πριν καν ο μηδενισμός γεννηθεί. Το μεγαλύτερο πρόβλημα με τον συναισθηματικό μηδενισμό είναι η σχέση που αναπτύσσουμε με τον ίδιο μας τον εαυτό, με τον τρόπο που κοιτάμε τον καθρέπτη, με τον τρόπο που περπατάμε σχεδόν με ένα ανεξήγητο βάρος στους ώμους, με τον τρόπο που βάζουμε τη ζάχαρη στον καφέ, με την αντίληψη που έχουμε γενικά για την ύπαρξή μας.
Επιστρέφοντας στον τίτλο μας… Το alter-ego. Μα τι είναι, άραγε, κι αυτό το έτερο – εγώ; Είναι ο καθρέφτης ή η αντανάκλαση του εγώ; Η ηχώ στο πηγάδι ή ένα μακρινό άκουσμα, εντελώς διαφορετικό από τη γνώριμη μουσική του εαυτού μας; Το έτερος αυτοκαθορίζεται ως κάτι διαφορετικό. Συνεπάγεται, δηλαδή, με μία φύση εντελώς διαφορετική από τη δική μας. Η προαναφερθείσα φύση αποκτά σάρκα και οστά σε ένα φιλικό, ερωτικό, εργασιακό, αλλά και οικογενειακό περιβάλλον. Το έτερο εγώ δε σχετίζεται μόνο με αυτή την τόσο πολυπόθητη κι ιδανική φιγούρα του συντρόφου που περιγράφει ο ρομαντικός Ουγκώ, Φλομπέρ ή Σαίξπηρ. Αφορά τον συνοδοιπόρο που τόσο έντονα αναζητά ο σύγχρονος άνθρωπος, ο οποίος βιώνει έντονα μοναχικά και πεσιμιστικά συναισθήματα.
Η ζωή είναι μια παλέτα κι όχι μια διελκυστίνδα ανάμεσα στο λευκό και το μαύρο. Ωστόσο, πολύ ρεαλιστικά, η αντικειμενική πραγματικότητα ή ακόμα καλύτερα η ίδια η ζωή, δεν είναι μία ρομαντική νουβέλα παρά μια καρικατούρα της. Σε καμία περίπτωση δε θέλω να δημιουργώ νεφελώδη αισθήματα, αλλά η αλήθεια είναι πως όσο τα προβλήματα συσσωρεύονται, άλλο τόσο γκριζάρουν κι οι σκέψεις μας. Αυτό είναι και συνακόλουθο μιας ωρίμανσης. μεγαλώνουμε και οι ευθύνες, τα άγχη κι οι υποχρεώσεις διογκώνονται.
Πώς να βρεθεί, λοιπόν, αυτό το έτερο – εγώ, όταν αυτός που το αναζητά είναι εγκλωβισμένος μέσα σε ένα υπέρ – εγώ με υπέρμετρες απαιτήσεις, υπέρμετρες προσδοκίες και μηδενιστικές τάσεις; Με πιο απλά λόγια, πώς να βρει κανείς το κομμάτι του παζλ που λείπει, όταν δεν αντιλαμβάνεται όλες τις μεταβολές και διακυμάνσεις που συμβαίνουν μέσα του; Ή, ακόμα χειρότερα, όταν λόγω όλων όσων βιώνει περιφρονεί την ίδια την ύπαρξή του;
Ο συναισθηματικός μηδενισμός δεν είναι φαινόμενο, αλλά κατάσταση. Είναι η πηγαία απομάκρυνση από όλα όσα συνιστούν τη μοναδικότητά μας. Ο μηδενισμός καταρρίπτει αξίες, αλλά εμείς πρέπει να αναγνωρίσουμε την αξία του εαυτού μας κοιτώντας στον καθρέπτη με ειλικρίνεια κι όχι μέσα από τη διόπτρα του «υπέρ». Ίσως αυτή να είναι, εν τέλει, η μοναδική δίοδος προς την εύρεση του προαναφερόμενου «συνοδοιπόρου», ο οποίος φυσικά δεν είναι μόνο ένας, αλλά μπορεί να είναι και πολλά πρόσωπα.
Συνοψίζοντας, λοιπόν, την απάντηση ως προς την ανακάλυψη του alter-ego στο πλαίσιο μιας μηδενιστικής θεώρησης, δεν την έχω εγώ και δεν την έχει ούτε ο Νίτσε, αλλά ούτε και οι ψυχολόγοι. Όλα ξεκινούν με μια σφιχτή αγκαλιά το βράδυ στο σύντροφο που είναι δίπλα μας από την πρώτη μας πνοή και θα είναι μέχρι την τελευταία. το alter-ego μας, ένα γνήσιο εγώ που δεν παράγεται από το μηδέν, αλλά από την ανθρώπινη ζωτικότητα. Ίσως ακουστεί κοινότυπο, αλλά πώς να εμπιστευτεί κανείς τον έτερο αν δεν έχει δείξει πλήρη εμπιστοσύνη κι αγάπη στον ίδιο του τον εαυτό;
Είναι προπτυχιακή φοιτήτρια του τμήματος της Νομικής, στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης. Ο τομέας που την ενδιαφέρει αρκετά όσον αφορά στη νομική, είναι εκείνος του ναυτικού δικαίου, ωστόσο την αγγίζουν έντονα και ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών. Σε ένα έξω-νομικό πλαίσιο, λατρεύει ιδιαίτερα τη συγγραφή, τη λογοτεχνία και την τέχνη. Τέλος, προσπαθεί να δραστηριοποιείται όσο το δυνατόν περισσότερο εθελοντικά καθώς υποστηρίζει έντονα τις αρχές της φιλανθρωπίας και ανιδιοτέλειας.
