Του Στέφανου Κωστούρου,
Σε συνέχεια του πρώτου άρθρου, δε θα μπορούσαν να παραληφθούν τα εγκλήματα πολέμου και οι βιαιότητες που υπέστη ο ελληνικός πληθυσμός την περίοδο της τριπλής κατοχής (Γερμανία, Ιταλία, Βουλγαρία), 1941 – 1944. Αλλωστε, τα εγκλήματα αυτά, αλλά και τα οικονομικά εγκλήματα εις βάρος του ελληνικού κράτους (κατοχικό δάνειο), αποτελούν την υπερασπιστική γραμμή της Ελλάδας στο ζήτημα της απονομής πολεμικών αποζημιώσεων από τη Γερμανία.
Με την κατάληψη της χώρας από το Γερμανικό Στρατό ( Απρίλιος – Μάιος του 1941), ξεκινά η τρίχρονη κατοχή της ελληνικής επικράτειας με το χωρισμό της σε τρεις ζώνες κατοχής. Τη γερμανική, την ιταλική, που ήταν και η μεγαλύτερη σε έκταση, και τη βουλγαρική. Αρχικά, η Βέρμαχτ έδειξε ότι επεδίωκε μια πιο ειρηνική παρουσία στην Ελλάδα, σε σχέση με άλλες καταληφθείσες χώρες. Η εμφάνιση αντάρτικων ομάδων, όμως, οδήγησε στην αλλαγή συμπεριφοράς και στην υιοθέτηση σκληρότερων μέτρων αντιμετώπισης του πληθυσμού και των αντιστασιακών ομάδων. Πρώτη περίπτωση τέτοιων μέτρων έχουμε στην Κρήτη, με την εκτέλεση του πληθυσμού και την εκθεμελίωση του χωριού Κάνδανος στο νομό Χανίων, τον Ιούνη του 1941. Οι πράξεις αυτές αποτέλεσαν αντίποινα στη δολοφονία 25 Γερμανών στρατιωτών. Μάλιστα, τοποθετήθηκε και ξύλινη επιγραφή έξω από το κατεστραμμένο χωριό.
Μεταξύ των γερμανικών εγκλημάτων πολέμου, δε θα γινόταν να μην αναφερθούν οι περιπτώσεις του Κομμένου στο νομό Άρτας και των Καλαβρύτων, στην Αχαΐα. Στις 12 Αύγουστο του 1943, ύστερα απ’ τον εντοπισμό αντάρτικων ομάδων του ΕΔΕΣ και του ΕΑΜ έξω από το χωριό, γερμανικές δυνάμεις της μεραρχίας «Εντελβάις» περικυκλώνουν τον οικισμό. Από τους 680 κατοίκους εκτελούνται οι 317, μεταξύ των οποίων 74 παιδιά ηλικίας 1-10 ετών, ενώ καταστράφηκαν 180 σπίτια. Την ίδια μοίρα έμελλε να ζήσουν και τα Καλάβρυτα, λίγους μήνες μετά. Στις 16 και 17 Οκτωβρίου, δυνάμεις του ΕΛΑΣ, μετά από συμπλοκή με γερμανικές δυνάμεις, αιχμαλωτίζουν 86 Γερμανούς στρατιώτες. Κατόπιν άκαρπων διαπραγματεύσεων στις 7 του Δεκέμβρη, οι αντάρτες εκτελούν τους Γερμανούς αιχμαλώτους. Η γερμανική πλευρά ως αντίποινα, ξεκινά εκκαθαριστική επιχείρηση στα γύρω χωρία της ορεινής Αχαΐας, με αποκορύφωμα τη 13η Δεκεμβρίου. Άνδρες της 117ης Μεραρχίας Ορεινών Κυνηγών περικυκλώνουν και εισέρχονται στα Καλάβρυτα. Όλοι οι κάτοικοι διατάσσονται και μαζεύονται στο σχολείο του χωριού. Εκεί, 696 άνδρες και έφηβοι οδηγούνται σε κοντινό λόφο στην περιοχή Ράχη του Καππή, όπου και εκτελούνται. Από αυτούς μόνο 13 άτομα επιβιώνουν, θαμμένοι κάτω απ’ τα νεκρά σώματα των συγχωριανών τους. Ολόκληρο το χωριό παραδίνεται στις φλόγες και μόνο 5 σπίτια μένουν ανέπαφα. Οι γυναίκες και τα μικρά παιδιά, παραμένοντας στο σχολείο, ήταν οι πρώτοι που αντίκρισαν το φρικτό θέαμα.
Όπως προαναφέρθηκε, η ιταλική ζώνη κατοχής ήταν η μεγαλύτερη ως προς τα εδάφη που κατείχε. Επεκτεινόταν σε όλη σχεδόν την ηπειρωτική Ελλάδα, καθώς και στα νησιά του Αιγαίου – πλην μερικών – της ανατολικής Κρήτης και των Επτανήσων. Αξίζει να σημειωθεί πως λόγω του μεταπολεμικού αντιναζιστικού και αντιγερμανικού δόγματος που επικράτησε, δεν ερευνήθηκε και δεν παρουσιάστηκε ορθά το ζήτημα της ιταλικής κατοχής. Η αλήθεια είναι πως υπήρξαν και από ιταλικής πλευράς ζοφερές και βίαιες περιπτώσεις κατά των άμαχων πληθυσμών. Και σε αυτό, ίσως, επηρέασε και το αίσθημα μίσους έναντι των Ελλήνων, μετά από τις απανωτές ήττες στο μέτωπο της Πίνδου κατά το 1940 – 41. Σε περιπτώσεις όπως τα Επτάνησα, οι Ιταλοί επιχείρησαν την επιβολή της ιταλικής νομοθεσίας, της γλώσσας και γενικότερα του τρόπου ζωής, έναντι του ελληνικού. Στις 16 Φεβρουαρίου 1943, στο Δομένικο της Θεσσαλίας, ιταλική αυτοκινητοπομπή πέφτει ενέδρα ανταρτών, χάνοντας 9 άντρες. Ο στρατηγός Μπενέλι της μεραρχίας «Πινερόλο», διατάσσει την εκτέλεση όλων των κατοίκων του χωριού. Όλοι οι άνδρες ηλικίας 15 έως 80 ετών εκτελέστηκαν, ενώ δολοφονήθηκαν και άλλοι άντρες πέριξ του οικισμού, οι οποίοι θεωρήθηκαν ύποπτοι για συνεργασία με τους αντάρτες. Συνολικά πάνω από 150 αθώοι άντρες εκτελέστηκαν.
Η βουλγαρική ζώνη κατοχής περιελάμβανε την ανατολική Μακεδονία και τη Θράκη, περιοχές που – ήδη από τις αρχές του 20ου αιώνα – η Βουλγαρία εποφθαλμιούσε. Η παρουσία του βουλγαρικού στρατού στις περιοχές αυτές ήταν ιδιαίτερα στυγνή και σκόπευε, όπως και των Ιταλών αντίστοιχα, στη γενοκτονία του ελληνισμού και την επιβολή των δικών τους αρχών και νόμων, θέτοντας τις περιοχές αυτές de facto, ως μέρος της βουλγαρικής επικράτειας. Η βουλγαρική βαρβαρότητα επιβλήθηκε με πολλούς και απάνθρωπους τρόπους έναντι των ελληνικών πληθυσμών. Η σφαγή της Δράμας είναι από τις πιο χαρακτηριστικές. Το Σεπτέμβρη του 1941, άρχισαν αντιστασιακές ενέργειες στην πόλη της Δράμας, με αποκορύφωμα την ανατίναξη του εργοστασίου ηλεκτροφωτισμού. Οι Βούλγαροι, από τις 28 Σεπτέμβρη, ξεκινούν ως αντίποινα εκτελέσεις πολιτών στη Δράμα, στο Δοξάτο και σε άλλες περιοχές. Ο συνολικός αριθμός των Ελλήνων νεκρών εκτιμάται σε 1500 άτομα και αποτελεί τη μεγαλύτερη σφαγή κατά την διάρκεια της Κατοχής.
Βιβλιογραφία
- Ιωάννης Κωστούλας, «Εγκλήματα Πολέμου του Άξονα 1939 – 1945», Εκδόσεις Περισκόπιο, Αθήνα 2007
- Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, « Οι μεγάλες δίκες – Η δίκη της Νυρεμβέργης», 2011
- Βάσος. Π. Μαθίοπουλος, Εικόνες Κατοχής, Εφημερίδα Τα Νέα
Γεννήθηκε το 1998 και ζει στο Ναύπλιο, είναι προπτυχιακός φοιτητής στο τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Διαχείρισης Πολιτισμικών Αγαθών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου στη Καλαμάτα. Το επιστημονικό του ενδιαφέρον εστιάζει στη Νεότερη και Σύγχρονη Ελληνική και Ευρωπαϊκή Ιστορία.
