Του Άγγελου Μεταλλίδη,
Η περίοδος 357-346
Η αλήθεια είναι, πως στην πορεία της επικράτησής του σε όλη την Ελλάδα, το μακεδονικό κράτος έκανε τη μισή δουλειά. Η άλλη μισή έγινε ακούσια από τους υπόλοιπους Έλληνες, μέσω των συνεχών πολέμων μεταξύ τους, που τους έκαναν όλο και πιο αδύναμους απέναντι στη νέα υπερδύναμη. Επομένως, καταλύτης στην όλη πορεία δεν υπήρξε μόνο η ικανότητα με την οποία χειρίστηκε τις καταστάσεις ο Φίλιππος Β’, αλλά εξίσου σημαντική υπήρξε και η αδυναμία των Αθηναίων, Σπαρτιατών και Θηβαίων να εκτιμήσουν τις καταστάσεις, συνειδητοποιώντας πόσο μεγάλος ήταν ο κίνδυνος που ερχόταν να τους βρει από τους Μακεδόνες. Πιο συγκεκριμένα, το 357 ξεκινάει ο συμμαχικός πόλεμος, ο οποίος θα διαρκέσει έως το 355. Κύρια αιτία υπήρξε η επιθυμία της Ρόδου, της Κω και της Χίου να τερματίσουν τη συμμαχία τους με την Αθήνα, έχοντας, παράλληλα, την υποστήριξη του Βυζαντίου και του σατράπη της Καρίας, του Μαυσώλου. Δε θα προλάβει να κοπάσει η ταραχή του συμμαχικού πολέμου, όταν, το έτος 355, θα ξεσπάει ακόμα μια εξέγερση ανάμεσα σε παλιούς συμμάχους, τους Φωκείς και τους Θηβαίους. Η αντιπαλότητα ανάμεσα στις δύο πόλεις θα καταλήξει στην έναρξη του Γ’ Ιερού πολέμου, ο οποίος με τη σειρά του, θα διαρκέσει έως το 346. Στην προσπάθειά τους να βρουν συμμάχους, οι Θηβαίοι θα πείσουν τη δελφική αμφικτιονία να κηρύξει πόλεμο στους Φωκείς. Αυτοί, αφού θα καταφέρουν μέσα σε ένα πολύ σύντομο χρονικό διάστημα να συγκροτήσουν ένα ισχυρό μισθοφορικό στρατό, θα καταλάβουν τους Δελφούς και στη συνέχεια, θα εισβάλουν στη Θεσσαλία. Αυτή η απόφασή τους είναι που θα δώσει το δικαίωμα στο Φίλιππο να επεκτείνει την εξουσία του. Η αφορμή δόθηκε όταν οι Θεσσαλοί, προκειμένου να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τους Φωκείς, κάλεσαν το Φίλιππο, ώστε να τους βοηθήσει στρατιωτικά. Αυτός θα παρέμβει υπέρ τους, θα νικήσει τα αντίπαλα στρατεύματα και θα επιβάλει τον έλεγχο του στη Θεσσαλία (352). Το 346, η δελφική αμφικτιονία θα καλέσει το Φίλιππο στο συμβούλιο της και, αφού συνάψει την Φιλοκράτιο ειρήνη, θα του δώσει πλήρη έλεγχο στις περιοχές της εξουσίας της.
Ο Φίλιππος ηγεμόνας των Ελλήνων
Το διάστημα 344-342, ο Φίλιππος θα έχει καταφέρει, εκτός από αρχηγός του θεσσαλικού κοινού, να ελέγξει και την Ήπειρο, μέσω του έμπιστου βασιλιά Αλέξανδρου. Στη συνέχεια, θα επεκτείνει την επιρροή του στη Θράκη με την ίδρυση στρατηγίας. Η περίοδος αυτή, παρουσιάζει και φιλολογικό ενδιαφέρον. Είναι η εποχή κατά την οποία ο Ισοκράτης θα εκφωνήσει τους λόγους του για την υποστήριξη της πανελλήνιας ιδέας με τη συνένωση όλων των Ελλήνων, και την έναρξη μιας μεγάλης επιθετικής εκστρατείας στην Ανατολή. Όλοι οι Έλληνες, όμως, δεν είχαν τα ίδια φιλικά συναισθήματα απέναντι στο Φίλιππο και την ιδέα της πανελλήνιας συμμαχίας. Ο Δημοσθένης θα απαντήσει γράφοντας τους δικούς του λόγους και, σε αντίθεση με τον Ισοκράτη, όχι μόνο θα στραφεί εναντίον της Μακεδονικής ηγεμονίας μέσω των λόγων του, αλλά θα προβεί και στη δημιουργία ενός ισχυρού αντιμακεδονικού συνασπισμού, με τη συμμετοχή της Αθήνας, της Κορίνθου, των Μεγάρων, της Αχαΐας και της Ακαρνανίας. Θα ακολουθήσει ο Δ’ Ιερός πόλεμος, στη διάρκεια του οποίου οι Αθηναίοι θα συμμαχήσουν με τους Θηβαίους εναντίον της Μακεδονίας. Ο Φίλιππος, όμως, θα καταφέρει να τους νικήσει στη μάχη της Χαιρώνειας, το 338. Στη Θήβα θα επιβληθεί μακεδονική φρουρά, ενώ η Αθήνα θα διατηρήσει τη δημοκρατία, έχοντας την υποχρέωση, όμως, να διαλύσει τη Β’ αθηναϊκή συμμαχία. Το 337, το συνέδριο της Κορίνθου θα δώσει και επίσημα το χρίσμα στο Φίλιππο Β’, ως ηγεμόνα όλων των Ελλήνων. Θα αποφασιστεί αυτό που ονειρευόταν ο Ισοκράτης λίγα χρόνια νωρίτερα, θα πάρει σάρκα και οστά η πανελλήνια ιδέα. Αυτή προέβλεπε κοινή ειρήνη, η οποία εγγυόταν την αυτονομία όλων των ελληνικών πόλεων, χωρίς παρεμβάσεις της μιας πόλης στα εσωτερικά ζητήματα μιας άλλης. Απαγορεύτηκαν όλες οι πολιτειακές αλλαγές όπως, επίσης, και ο αναδασμός της γης ή η παραγραφή χρεών. Η συμφωνία προέβλεπε ακόμα ένα συνέδριο αντιπροσώπων, στο οποίο θα είχαν συμμετοχή όλα τα μέλη και θα έπαιρναν τις αποφάσεις. Η εκστρατεία, όμως, δεν πρόλαβε να ξεκινήσει όσο ο Φίλιππος βρισκόταν στη ζωή. Έμελλε να ξεκινήσει με την άνοδο του γιου του Φιλίππου στο θρόνο, τον Αλέξανδρο, ύστερα από τη δολοφονία του πατέρα του από τον Παυσανία.
Ενδεικτική βιβλιογραφία
- Αρχαία ελληνική ιστορία, Τουλουμάκος, 1979
- Ιστορία του αρχαίου ελληνικού κόσμου, Lefevre Francois, 2016
- Ιστορία της αρχαίας Ελλάδας, Γαβρίλης, 1979
Είμαι προπτυχιακός φοιτητής του τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ. Γεννήθηκα στις 12 Φεβρουαρίου 1998 και μεγάλωσα στην Καλαμαριά του νομού Θεσσαλονίκης. Τα επιστημονικά μου ενδιαφέροντα εντάσσονται στο χώρο της πολιτικής ιστορίας του νέου ελληνικού κράτους και στην διαμόρφωση των πολιτικών θεσμών και ιδεολογιών της νεότερης και σύγχρονης Ελλάδας.
