Της Αγγελικής Καλούδη,
Λίγες εβδομάδες μετά την ορκωμοσία της νέας κυβέρνησης, η Νέα Δημοκρατία προχωράει, ήδη, τα βήματα ενός νόμου «φάντασμα» έως τώρα, που για δεκαετίες υφίστατο μόνο στα χαρτιά. Πρόκειται για τον αντικαπνιστικό νόμο, ο οποίος είχε νομοθετηθεί από το 1856 – άκουσον άκουσον – εποχή Όθωνα ,και δεν έχει εφαρμοστεί, εν τοις πράγμασι, ποτέ. Οικονομικά συμφέροντα, αντικρουόμενες πολιτικές, συμφωνίες κάτω από το τραπέζι, τυπική αμέλεια των εκάστοτε κυβερνήσεων. Όλα είναι πιθανό να συνέβαλαν στη μη ουσιαστική εφαρμογή του νόμου, γεγονός που αποτελεί σύνηθες φαινόμενο στη χώρα μας.
Η απαγόρευση του καπνίσματος στην Ελλάδα, όπως και σε άλλες χώρες, αφορά τους δημόσιους χώρους και τους χώρους εργασίας, και τέθηκε ήδη από το 1856. Από τότε, έχουμε συνειδητοποιήσει στην Ελλάδα, αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο, τις βλαβερές συνέπειες του καπνού στην υγεία των καπνιστών, αλλά και των γύρω τους, όπως ο καρκίνος, τα καρδιαγγειακά νοσήματα και άλλα αναπνευστικά προβλήματα. Αυτή η παραδοχή, αποτελεί τρανό δείγμα πολιτισμού και σεβασμού προς τον συνάνθρωπο. Προφανώς, λόγω της γραφειοκρατίας και των συμφερόντων των εμπόρων και των επιχειρήσεων, δεν έγινε κανένας λόγος γι’ αυτήν την απαγόρευση μέχρι και το 2002. Εκείνη τη χρονιά επανήλθε, για τυπικούς και μόνο λόγους, στο προσκήνιο αυτή η απαγόρευση, η οποία έμεινε και πάλι στο περιθώριο, αφού προέβλεπε εξαιρέσεις από τους καταστηματάρχες προς τους πελάτες τους.
Κι έτσι, φτάσαμε αισίως και απρόσκοπτα στο 2008, όπου ψηφίστηκε αυστηρότερος νόμος, για να εφαρμοστεί από το 2009. Ιδού ο νόμος, ιδού και η απορία: Πώς γίνεται το 2009 η Ελλάδα, να είχε τα υψηλότερα ποσοστά καπνιστών στην Ευρωπαϊκή Ένωση, από άλλες χώρες, ακόμα και όχι τόσο ανεπτυγμένες όσο η Ελλάδα; Η απάντηση είναι εύκολη. Ποτέ δεν εφαρμόστηκε επί της ουσίας κανένας νόμος, ποτέ δεν υπήρξε εντατικοποιημένος και επαρκής έλεγχος στα καταστήματα, σε δημόσιους χώρους και σε χώρους εργασίας.
Ό,τι δε λύνεται, κόβεται. Λαϊκή ρήση, που φαίνεται να ασπάζεται ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Μέγιστη προτεραιότητά του ήταν ήδη από τις προγραμματικές δηλώσεις του, η εφαρμογή αυτού του νόμου καθολικά σε όλους τους κλειστούς δημόσιους χώρους, χωρίς καμία εξαίρεση. Επιπλέον, όπως τόνισε και ο Υπουργός Υγείας, για να εφαρμοστεί ο οποιοσδήποτε νόμος, πρέπει τα ίδια τα μέλη της κυβέρνησης, να τον τηρούν. Πέραν των πολιτών, ζητείται η ενεργός συμμετοχή των πολιτικών και της δημόσιας διοίκησης στη Βουλή και στα δημόσια κτήρια, σε μια απαγόρευση, που ακόμα και οι ίδιοι οι καπνιστές γνωρίζουν ότι είναι ορθή. Πέραν της εντατικοποίησης των ελέγχων και της εμπλοκής της αστυνομίας, θα υφίσταται και η τηλεφωνική γραμμή καταγγελίας παραβάσεων, που ήταν έως τώρα ανενεργής. Φυσικά και στο τρίπτυχο, η πρόληψη, η αντιμετώπιση κι η καταστολή, έχουν την πρώτιστη σημασία, γι’ αυτό και η ενημέρωση για τις επιπτώσεις στην υγεία των ενεργητικών και παθητικών καπνιστών θα είναι και η βάση της νέας αντικαπνιστικής πολιτικής.
Ήδη, λοιπόν, έχουν αρχίσει οι ενέργειες για να προχωρήσει το νέο εγχείρημα. Στο στόχαστρο έχουν μπει τα νοσοκομεία, τα σχολεία, τα δημαρχεία, τα υπουργεία, οι εφορίες και τα ασφαλιστικά ταμεία, που είναι και στην κορυφή της λίστας των παραβατών του αντικαπνιστικού νόμου. Επιπλέον, υψηλά θα είναι τα πρόστιμα και στους καπνιστές οδηγούς, ειδικά εάν στο αυτοκίνητο βρίσκεται και ανήλικο παιδί κάτω των δώδεκα ετών, το οποίο και αποτελεί ένα θεμιτό μέτρο για να αποτραπεί ο κίνδυνος και στους παθητικούς καπνιστές, που αποτελούν το μεγαλύτερο ποσοστό των προσβληθέντων από το κάπνισμα. Αξίζει να σημειωθεί πως από την απαγόρευση δεν εξαιρείται το ηλεκτρονικό τσιγάρο.
Άλλωστε, δεν πρέπει να προσπερνάμε αδιάφορα τα στοιχεία που έχουν δοθεί στη δημοσιότητα, από διάφορους οργανισμούς, αλλά και από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με την Κομισιόν, το κάπνισμα είναι η σημαντικότερη αιτία πρόωρων θανάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ το 2018, οι καπνιστές στην Ελλάδα ανέρχονταν στα τρία εκατομμύρια. Σε συνάρτηση όλων των ανωτέρω, οι θάνατοι από το κάπνισμα ξεπερνούν τα επτά εκατομμύρια, την ίδια στιγμή που χώρες όπως η Ινδία και η Τουρκία, έχουν ήδη θέσει σε εφαρμογή την ανάλογη απαγόρευση.
Τέλος, όλοι γνωρίζουμε ότι το κάπνισμα αποτελεί τη χειρότερη μορφής βίας προς τον ίδιο τον καπνιστή, αλλά προς και το περιβάλλον του. Παρά τους υποστηρικτές της ιδιωτικής ελευθερίας του καθενός, το κάπνισμα είναι ένας σιωπηλός δολοφόνος που κατατρώει τους καπνιστές και το περιβάλλον τους, θέτοντας σε δεύτερη μοίρα την ατομική βούληση έναντι του γενικότερου καλού. Μια συνήθεια που παλιότερα ήταν της «μόδας» – ίσως και τώρα, σε νεαρές ηλικίες – αν και παρατηρείται στροφή, αφού έχει στερήσει χιλιάδες ζωές. Άλλωστε, το μόνο σίγουρο είναι πως οι συνήθειες δεν είναι πάντοτε καλές. Ας ελπίσουμε ότι, αυτή τη φορά, η απαγόρευση του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους θα αποτελέσει την «καλή συνήθεια», το νέο status, τη νέα τάξη των πραγμάτων. Ίδωμεν…
