Του Στέφανου Κωστούρου,
«Τα αδικήματα τα οποία καλούμαστε να καταδικάσουμε και να τιμωρήσουμε ήταν τόσο υπολογισμένα, τόσο κακόβουλα και τόσο καταστροφικά, ώστε ο πολιτισμός δεν μπορεί να ανεχθεί και να τα αγνοήσει, διότι δε θα κατορθώσει να επιζήσει εφόσον αυτά επαναληφθούν. Το ότι αυτά τα τέσσερα μεγάλα κράτη, λουσμένα με τη νίκη και γεμάτα τραύματα, συγκρατούν το χέρι της εκδίκησης και υποβάλλουν τους αιχμάλωτους εχθρούς τους στην κρίση του Νόμου είναι από τα πιο σημαντικά αφιερώματα που έκανε ποτέ η δύναμη στη λογική.» ( Δικαστής Ρόμπερτ Τζάκσον, Νυρεμβέργη )
Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος αποτελεί τον πιο καταστροφικό και αιματοβαμμένο πόλεμο στην ανθρωπότητα. Ήταν η πρώτη σύγκρουση όπου, για πρώτη φορά, η βιαιότητα του πολέμου εμφανίστηκε με τόσες πολλές, διαφορετικές και απάνθρωπες εκφάνσεις. Σε αυτή την 5ετή σύγκρουση, τόσο οι δυνάμεις του Άξονα, όσο και οι Συμμαχικές δυνάμεις εφάρμοσαν τακτικές που ήταν ενάντιες στους κανόνες διεξαγωγής του πολέμου. Ήταν τα εγκλήματα πολέμου, τα εγκλήματα κατά της ειρήνης και τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Τα εγκλήματα πολέμου αφορούσαν τις παραβιάσεις των νόμων του πολέμου. Σε αυτές περιλαμβάνονται οι δολοφονίες, η κακομεταχείριση, η εκτόπιση για καταναγκαστική εργασία ή για οποιοδήποτε άλλο σκοπό των πολιτών από ή στις κατακτημένες περιοχές, η δολοφονία ή κακομεταχείριση αιχμαλώτων πολέμου, η εκτέλεση ομήρων, οι λεηλασίες δημόσιας ή ιδιωτικής περιουσίας, η απρόκλητη καταστροφή πόλεων ή χωριών ή κωμοπόλεων, και οι καταστροφές μη υπαγορευμένες από στρατιωτική ανάγκη.
Τα στρατόπεδα συγκέντρωσης αποτελούσαν συνήθης τακτική, ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα. Εμφανίζονται για πρώτη φορά στον πόλεμο των Βρετανών κατά των Μπόερς, ενώ τα συναντάμε και στα πρώτα χρόνια της Σοβιετικής Ένωσης εναντίον των πολιτικών αντιπάλων. Στη Γερμανία υπάρχουν από το 1933 και κρατούνταν πολιτικοί κρατούμενοι και άτομα με αντικοινωνική συμπεριφορά. Με την έναρξη του πολέμου, το ναζιστικό καθεστώς χτίζει νέα στρατόπεδα τόσο στην ενδοχώρα (Ζαξενχάουζεν, Μπούχενβαλντ, Νταχάου, Μάουτχάουζεν), όσο και στα εδάφη που κατακτούσε (Άουσβιτς Πολωνία, Τερέζιενσταντ Βοημία). Εκεί, πολιτικοί κρατούμενοι, αθίγγανοι, αιχμάλωτοι πολέμου, ομοφυλόφιλοι και Εβραίοι, κρατούνταν σε άθλιες συνθήκες που, σε αρκετές περιπτώσεις, οδηγούσαν σε μαζικούς θανάτους κατά παραβίαση του διεθνούς δικαίου. Είναι γνώστες και χιλιάδες, άλλωστε, οι θανατώσεις κρατουμένων σε θαλάμους αερίων ή οι μαζικές εκτελέσεις, και κάθε άλλου είδους απάνθρωπων τρόπων δολοφονίας. Ωστόσο, και σε άλλες χώρες του Άξονα συναντάμε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Η φασιστική Ιταλία δημιουργεί 32 στρατόπεδα στη Σλοβενία, όπου κρατούνται, περίπου, 50.000 άνδρες και γυναίκες, απ’ τους οποίους οι 11.606 θα βρουν το θάνατο από κακουχίες ή εκτελέσεις. Οι Ιάπωνες, έχοντας καταλάβει όλη, σχεδόν, την Ασία, αναγκάζονται να φτιάξουν εγκαταστάσεις για την έγκλιση των αιχμαλώτων πολέμου. Όσον αφορά τη μεταχείρισή τους, η Ιαπωνία, λόγω της μη υπογραφής της συνθήκης της Γενεύης για την μεταχείριση των αιχμαλώτων, ήταν ανεμπόδιστη και προέβαινε σε ακρότητες και βασανιστήρια, ενώ η σίτιση ήταν ανεπαρκής.
Επιπλέον, με την ευρεία, πλέον, χρήση της αεροπορίας, οι βομβαρδισμοί πόλεων αποτελούσε μία τακτική που υιοθέτησαν και οι δύο πλευρές. Απ’ τις αρχές του πολέμου, η γερμανική αεροπορία ισοπέδωνε μεγαλουπόλεις και βιομηχανικές περιοχές, με στόχο την κάμψη του ηθικού των αντιπάλων. Η Βαρσοβία ήταν απ τις πρώτες ευρωπαϊκές πόλεις που βίωσε την, σχεδόν, εκθεμελίωσή της, αφού καταστράφηκε σε ποσοστό 84%! Η Αγγλία, από την άλλη, αποτέλεσε το βασικό στόχο της Luftwaffe, η οποία βομβάρδισε ανηλεώς τόσο το Λονδίνο, όσο και τις βιομηχανουπόλεις του Μάντσεστερ και του Μπέρμιγχαμ, αλλά και το λιμάνι του Λίβερπουλ. Ωστόσο, θα ήταν άδικο και αντίθετο στην ιστορική πραγματικότητα, να μην αναφερθούμε και στους βομβαρδισμούς των συμμάχων στη Νορμανδία, αλλά και στην ισοπέδωση της Δρέσδης το Φλεβάρη του 1944. Μέσα σε δύο μέρες, καταστράφηκαν 6.480.000 τετραγωνικά μέτρα της πόλης, ενώ χάθηκαν πάνω από 20.000 άνθρωποι. Ήταν ένα γεγονός που δημιούργησε έντονες αντιδράσεις και σε άλλες συμμαχικές χώρες, ακόμα και στην ίδια τη Βρετανία.
Οι βιαιοπραγίες κατά των πολιτών εφαρμόστηκαν σε όλα τα μέτωπα του πολέμου, με το πρόσχημα της καταστολής ομάδων αντίστασης. Η Βέρμαχτ αποφάσισε να εκτελεί τους πολίτες ως αντίποινο για το θάνατο Γερμανών στρατιωτών από αντάρτικες δυνάμεις. Ακόμα, η Γκεστάπο είχε το δικαίωμα, σε περίπτωση μη σύλληψης του δράστη, να εκτελέσει κάποιο συγγενικό του πρόσωπο. Ένα από τα πιο γνωστά και αιματηρά γεγονότα συνέβη τον Ιούνη του 1944 στο χωριό Οραντούρ – συρ – Γκλαν της κεντρικής Γαλλίας. Ύστερα από – περιορισμένης κλίμακας – συγκρούσεις με αντάρτικες ομάδες, ένα τάγμα των SS συγκέντρωσε όλους τους κατοίκους του χωριού, χωρίζοντας τον ανδρικό πληθυσμό από τα γυναικόπαιδα. Το αποτέλεσμα ήταν η εκτέλεση των αντρών, ενώ οι γυναίκες και τα παιδιά, αφού συγκεντρώθηκαν σε μια εκκλησία, εκτελέστηκαν και κάηκαν μέσα στο ναό. Την ίδια, όμως, τακτική, ακολούθησαν και οι σοβιετικές δυνάμεις στο δάσος του Κατίν το 1940, με την εκτέλεση 15.000 πολιτών από την κρατική μυστική αστυνομία (NKVD). Ύστερα από ένα γαϊτανάκι κατηγοριών μεταξύ Γερμανών και Σοβιετικών, εν τέλει, το 1989, οι Σοβιετικές αρχές ανέλαβαν την ευθύνη της σφαγής.
Βιβλιογραφία
- Stapley Ron – Rayner Ed , Ανατρέποντας την Ιστορία, Εκδόσεις Ενάλιος, Αθήνα 2002
- Ιωάννης Κωστούλας, Εγκλήματα Πολέμου του Άξονα 1939 – 1945, Εκδόσεις Περισκόπιο, Αθήνα 2007
- Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, Οι μεγάλες δίκες – Η δίκη της Νυρεμβέργης, 2011
Γεννήθηκε το 1998 και ζει στο Ναύπλιο, είναι προπτυχιακός φοιτητής στο τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Διαχείρισης Πολιτισμικών Αγαθών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου στη Καλαμάτα. Το επιστημονικό του ενδιαφέρον εστιάζει στη Νεότερη και Σύγχρονη Ελληνική και Ευρωπαϊκή Ιστορία.
