Του Χρήστου Αμανατίδη,
Ανελίχθη στο ρωμαϊκό θρόνο το 98 μ.Χ. και η βασιλεία του, παρά την, μόλις, 19 ετών διάρκειά της, ήταν τόσο πλούσια σε επιτυχίες και διακρίσεις που ο Τραϊανός εξυμνήθηκε ως ο Optimus Princeps.
Ο Μάρκος Ούλπος Τραϊανός γεννήθηκε στις 18 Σεπτεμβρίου του 53 μ.Χ., καταγόταν από την Ισπανία και ήταν γνωστός για τις στρατιωτικές του ικανότητες. Ονομάστηκε αυτοκράτωρ έπειτα από την αναγνώρισή του ως θετός γιος του αξιοσέβαστου, αλλά ασθενικού και ηλικιωμένο, Μάρκου Νέρβα. Με την υιοθεσία ενός δραστήριου και έμπειρου στρατιωτικού, ο Νέρβας φρόντισε να μεταβιβάσει την εξουσία ειρηνικά, αποτρέποντας, έτσι, το ενδεχόμενο ενός νέου εμφυλίου πολέμου στη Ρώμη. Μάλιστα, αυτό το σύστημα διαδοχής που εγκαινιάστηκε από τον Τραϊανό, αποδείχτηκε τόσο αποτελεσματικό που, για τα πρώτα 75 χρόνια του 2ου αιώνα μ.Χ., η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία είχε μόνο τους ικανότερους ανθρώπους στο θρόνο της.
Η πολιτική του διορατικότητα, του επέτρεψε να εντοπίσει έγκαιρα τις ανάγκες και τα προβλήματα του κράτους, και να πάρει άμεσα μέτρα για την αντιμετώπισή τους, κερδίζοντας, έτσι, τη συμπάθεια και το σεβασμό των υπηκόων του. Απόδειξη αυτού του γεγονότος είναι τα δημόσια έργα στα οποία επιστάτησε, όπως το νέο και προηγμένο λιμάνι στο Portus, το Forum και την εμπορική Αγορά του και, τέλος, την ανοικοδόμηση του Μεγάλου Ιπποδρόμου με δικά του έξοδα, γεγονός που έδειχνε την αυτοκρατορική γενναιοδωρία και την προσοχή του στις ανάγκες του ρωμαϊκού λαού. Παράλληλα, η ακριβέστατη γνώση του πάνω στον κρατικό μηχανισμό, του επέτρεπε να κατευθύνει προσωπικά τους υφισταμένους του, φροντίζοντας να τοποθετεί τους κατάλληλους ανθρώπους στα κατάλληλα πόστα.
Παρά την ισπανική καταγωγή του, ο Τραϊανός, όπως ο Αύγουστος, ήταν απόλυτα σίγουρος για την υποχρέωσή του να υπερασπίζεται τη ρωμαϊκή παράδοση, στοιχείο που τον διαφοροποιεί από τον κοσμοπολίτη ανιψιό και συνεχιστή του Αδριανό. Ένα άλλο στοιχείο που διαφοροποιεί τους δύο άνδρες είναι η εξωτερική τους πολιτική. Σε αντίθεση με το συνεχιστή του, που έριξε το κέντρο βάρους στην άμυνα και βασίστηκε στην διπλωματία για να επιλύει τα εξωτερικά προβλήματα, ο Τραϊανός έδειξε στους γείτονες της Ρώμης τη δύναμη των ρωμαϊκών όπλων και ως επικεφαλής των λεγεώνων του προχώρησε στην επίθεση, αποσκοπώντας στη μεγαλύτερη δυνατή επέκταση της ρωμαϊκής επικράτειας. Με δύο εκστρατείες συνέτριψε τη δύναμη της Δακίας και από ανεξάρτητο βασίλειο τη μετέβαλε σε επαρχία. Ο άλλος μεγάλος εχθρός της Ρώμης, η Παρθία, ηττήθηκε δύο φορές από τον Τραϊανό και του παραχώρησε την Αρμενία, την Ασσυρία και την Βαβυλώνα. Μνημεία για τις νίκες του είναι ο κίονάς του στη Ρώμη που περιγράφει την προέλασή του στη Δακία και το τόξο του Κωνσταντίνου.
Δυστυχώς για αυτόν, μια επανάσταση στη Μεσοποταμία, εξεγέρσεις των Ιουδαίων στη Συρία και την Αίγυπτο, όπως και άλλες περιπλοκές στη Βρετανία και την Αφρική, δεν του επέτρεψαν να υλοποιήσει τα ευρύτερα σχέδιά του για την Ανατολή, μια παρακώλυση που ήρθε να αποτελειώσει η ασθένεια και ο θάνατός του στις 8 Αυγούστου του 117 μ .Χ.
Είναι δύσκολο να αποφανθεί η υπεροχή της εξωτερικής πολίτικης του Τραϊανού από την αντίστοιχη του Αδριανού. Δεν αποκλείεται ο Τραϊανός να υπερτίμησε τις δυνατότητες του στρατού του και να μην απέδωσε στις δυσκολίες αυτού του εγχειρήματος την προσοχή που θα έπρεπε. Ακόμα, μια τόσο ευρεία επέκταση της αυτοκρατορίας και η αντίστοιχη εξαφάνιση της σημερινής Γερμανίας και της Παρθίας, θα στερούσαν από τη Ρώμη δυο δυνάμεις που, με την παρουσία τους, κρατούσαν τους Σλάβους, τους Φιλανδούς, τους υπόλοιπους Ιρανούς και τους Μογγόλους μακριά από τα εδάφη της.
Αλλά, ακόμα και με αυτή την, ενδεχόμενη, αστοχία στην εξωτερική πολιτική του, η ικανότητά του στο πεδίο της μάχης, οι στωικές του αντιλήψεις, σύμφωνα με τις οποίες ο αυτοκράτωρ οφείλει να σέβεται τις παραδόσεις και να δρα ως ο πρώτος και βέλτιστος υπηρέτης του κράτους, τα έργα στα οποία προέβη για την ανακούφιση του λαού του και η σχολαστική προσοχή που έδινε για τη μόρφωση και την ευσυνειδησία των δημοσίων υπαλλήλων, εξασφάλισαν στον Τραϊανό τον τίτλο του «Αρίστου Ηγεμόνος», του Optimus Princeps.
Βιβλιογραφία
- M. Rostovtzeff: Ρωμαϊκή Ιστορία
- Nancy και Andrew Ramage: Ρωμαϊκή τέχνη
Γεννημένος το 1999 και μόνιμος κάτοικος Θεσσαλονίκης, είναι απόφοιτος Γενικού Λυκείου και φοιτητής Ιστορίας και Αρχαιολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης από τον Οκτώβριο του 2017. Ασχολείται με τον εθελοντισμό, συμμετέχει σε επιμορφωτικά σεμινάρια, ενώ σε μικρότερη ηλικία είχε κάνει και μαθήματα σε θεατρική ομάδα. Ενδιαφέρεται σε μεγάλο βαθμό για την σύγχρονη ιστορία και τη ζωολογία.
