Του Στέφανου Σταγάκη,
Εποχή διακοπών. Οι πόλεις αδειάζουν, τα νησιά και οι παραθαλάσσιοι προορισμοί γεμίζουν. Όλοι αναζητούν μια όαση δροσιάς και κάθε δυνατή προφύλαξη από τη ζέστη του καλοκαιριού. Είναι όμως και κάποιοι τετράποδοι φίλοι οι οποίοι συχνά δυσκολεύονται να προστατευτούν από τα ακραία καιρικά φαινόμενα. Πρόκειται για τα αδέσποτα ζώα, τους σκύλους και τις γάτες των πόλεων και όχι μόνο. Είναι τα ζώα που περιφέρονται και ψάχνουν στα σκουπίδια φαγητό, ή που πίνουν νερό από τις λακκούβες στο δρόμο. Είναι τα ζώα που εγκαταλείφθηκαν, ή γεννήθηκαν από ζώα που εγκαταλείφθηκαν. Είναι τα αδέσποτα των δρόμων.
Το φαινόμενο της εγκατάλειψης είναι δυστυχώς σύνηθες στην Ελλάδα. Ιδιοκτήτες που απέκτησαν ένα ζώο, αλλά ανακαλύπτουν πως δεν μπορούν ή δεν θέλουν πλέον να το φροντίζουν, επιλέγουν στη συνέχεια να το βγάλουν στο δρόμο, να το εγκαταλείψουν συνήθως μακριά από την περιοχή τους, ώστε αυτό να μην βρει το δρόμο της επιστροφής. Σε άλλες περιπτώσεις, ακούμε σκύλους ή και γάτες να κλαίνε για ατελείωτες ώρες (ή μέρες) στα μπαλκόνια επειδή οι ιδιοκτήτες έφυγαν για διακοπές και τα άφησαν πίσω. Έχουν κυκλοφορήσει πολλά βίντεο με τέτοιου είδους συμπεριφορές και έχει αυξηθεί η κατακραυγή της κοινής γνώμης, παρόλα αυτά η το φαινόμενο εξακολουθεί να έχει ανησυχητικές διαστάσεις.
Πέρα από το κομμάτι της εγκατάλειψης ζώων σε μπαλκόνια, ταράτσες ή και αυτοκίνητα το οποίο, σημειωτέον, είναι αξιόποινο και πρέπει να καταγγέλλεται, τα υπόλοιπα ζώα, αυτά που εγκαταλείφθηκαν ή γεννήθηκαν στο δρόμο, έχουν μια σειρά προβλημάτων να αντιμετωπίσουν. Οι καθημερινοί κίνδυνοι, όπως διερχόμενα αυτοκίνητα, επιθέσεις από άλλα ζώα ή ασθένειες, καθιστούν την επιβίωσή τους επισφαλή. Παράλληλα, ελλοχεύει διαρκώς ο κίνδυνος θανάτωσής τους από ανθρώπους που προσπαθούν συστηματικά να τα σκοτώσουν: με δηλητήρια, με χαλασμένες τροφές, με καρφιά ή γυαλιά κ.ά. Και φυσικά, σε περιόδους καύσωνα όπως συνήθως έχουμε στην Ελλάδα το καλοκαίρι, τα αδέσποτα κινδυνεύουν άμεσα από τη λειψυδρία και τις ακραίες θερμοκρασίες.
Βέβαια, οι κίνδυνοι από τον υπερπληθυσμό των αδέσποτων επηρεάζουν και τη ζωή των ανθρώπων. Η ζωή στο δρόμο μπορεί να κάνει τα ζώα άγρια και επιθετικά, όχι μόνο προς άλλα ζώα αλλά και προς ανθρώπους. Ταυτόχρονα τίθεται και θέμα υγιεινής. Συχνά συναντάμε ζώα που είναι βρώμικα ή άρρωστα, που προφανώς δεν τα έχει πάει ποτέ κανείς στον κτηνίατρο. Εκτός από το γεγονός ότι το ζώο μπορεί να υποφέρει, υπάρχει και ο κίνδυνος να μεταφέρει κάποια ασθένεια, ενδεχομένως επικίνδυνη.
Το ζήτημα της εγκατάλειψης των ζώων είναι αρκετά σύνθετο γιατί δεν έχει έναν συγκεκριμένο τρόπο αντιμετώπισης, κάτι που θα το λύσει και θα το εξαφανίσει. Πώς μπορείς να εξηγήσεις σε κάποιον να μην πετάξει τη γάτα του έξω στο δρόμο με το σκεπτικό «γάτα είναι, θα επιβιώσει»; Ή πώς να κάνεις κατανοητό ότι ένας σκύλος δεν αντέχει να είναι κλειδωμένος όλη μέρα στο μπαλκόνι, στην ταράτσα ή -ακόμα χειρότερα- στο αυτοκίνητο; Πράγματα που μας φαίνονται αυτονόητα, δυστυχώς για κάποιους είναι περιττές λεπτομέρειες.
Το ζήτημα, λοιπόν, χρειάζεται συνεχή φροντίδα από την Πολιτεία: όχι μόνο εκ των υστέρων, αλλά και εκ των προτέρων. Χρειάζεται αυστηρό νομικό πλαίσιο κατά της εγκατάλειψης των ζώων, φροντίδα των αρχών για την τήρηση των κανονισμών προστασίας και, σε κάθε περίπτωση, ενημέρωση των ανθρώπων για τις ευθύνες της απόκτησης και φροντίδας ενός ζώου, και για τις υποχρεώσεις απέναντι στο ζώο και στους άλλους ανθρώπους. Στόχος μιας τέτοιας προληπτικής σειράς δράσεων θα πρέπει να είναι όχι μόνο η ευαισθητοποίηση των πολιτών σε σχέση με την εγκατάλειψη των ζώων και το πρόβλημα με τα αδέσποτα, αλλά κυρίως η συνειδητοποίηση των μελλοντικών ιδιοκτητών ζώων σχετικά με την ευθύνη που πρόκειται να αναλάβουν.
Παράλληλα με την προληπτική δράση πρέπει να λαμβάνεται μέριμνα και για τα ζώα που τελικά βρίσκονται ήδη στο δρόμο. Έτσι, υπάρχει ανάγκη για σύγχρονες δομές φιλοξενίας ζώων με πρόβλεψη για υιοθεσία και όχι «εγκλεισμό». Έτσι τα ζώα επανέρχονται σε σπιτικό περιβάλλον, επανακοινωνικοποιούνται, και δεν κινδυνεύουν να ξαναβρεθούν στο δρόμο. Ταυτόχρονα, είναι αναγκαίο να ενταθούν τα προγράμματα στείρωσης και κτηνιατρικής περίθαλψης των αδέσποτων, όχι μόνο για τη σταθεροποίηση του ρυθμού γεννήσεων, αλλά και για τη γενικότερη προστασία του πληθυσμού τους. Ήδη κάποιοι δήμοι έχουν κάνει αξιόλογες προσπάθειες προς αυτή την κατεύθυνση σε συνεργασία με τοπικούς συλλόγους και φορείς, παρόλα ατά η εντατικοποίηση τέτοιων προσπαθειών είναι απαραίτητη. Δεν είναι κρυφό, ότι η Πολιτεία θα χρειαστεί να αφιερώσει σημαντικά κεφάλαια στην προστασία των αδέσποτων ζώων.
Σε ατομικό επίπεδο, μπορούμε πάντα να βοηθήσουμε μια τοπική φιλοζωική ομάδα, όχι απαραίτητα με χρήματα. Μπορούμε να δωρίσουμε κάποια κιλά τροφής ή να προσφέρουμε μερικές μέρες φιλοξενίας για κάποιο ζώο μέχρι να βρει μόνιμο σπίτι. Μπορούμε ακόμα να βγάλουμε βόλτα τους σκύλους ή να κάνουμε παρέα στις γάτες. Η συμβολή μας όμως μπορεί να είναι και η πιο απλή. Ιδιαίτερα σε τέτοιες μέρες με καύσωνα μπορεί να είναι απλώς ένα μπολάκι με φρέσκο νερό ή μια καθαρή, σκιερή και δροσερή γωνιά. Βέβαια, ας επισημάνουμε ότι παρέχοντας λίγο νερό και ίσως λίγη τροφή στα ζώα του δρόμου, δεν σημαίνει ότι θα συνηθίσουν και θα εξαρτώνται πάντα από εμάς, ούτε όμως ότι αυτή η πράξη μας θα επιφέρει αυτόματα λύση του προβλήματος. Είναι απλώς μια πράξη ανθρωπιάς απέναντι σε πλάσματα που δεν επέλεξαν τον τρόπο ζωής τους και συχνά δυσκολεύονται να φροντίσουν τα ίδια τον εαυτό τους.
