Της Αθηνάς Σωτηρίου,
Στον κλάδο του διεθνούς δικαίου περιλαμβάνεται, μεταξύ άλλων, και το δίκαιο προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων καθώς και το ανθρωπιστικό δίκαιο. Ενώ το τελευταίο ισχύει μόνο στις ένοπλες συρράξεις, το διεθνές δίκαιο προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ισχύει σε κάθε περίπτωση.
Μέχρι πρόσφατα, το διεθνές δίκαιο δεν αντιμετώπιζε τα άτομα ως φορείς δικαιωμάτων και υποχρεώσεων, δηλαδή ως ενεργά μέλη στην διεθνή κοινωνία. Αυτό άλλωστε εξηγεί και το γεγονός πως στο διεθνές δίκαιο τα άτομα δεν έχουν αγώγιμα δικαιώματα, δεν μπορούν δηλαδή να προσφύγουν τα ίδια σε ένα διεθνές δικαστήριο για παραβίαση των δικαιωμάτων τους και να τα διεκδικήσουν. Αντιθέτως, δικαίωμα σε αυτό έχει μόνο το κράτος, ως κύριος δρώντας στην διεθνή κοινωνία, προκειμένου να προσφύγει ενώπιον του διεθνούς δικαστηρίου και να υπερασπιστεί τα δικαιώματα των πολιτών του.
Με το πέρας του χρόνου, ωστόσο, φαίνεται πως η αντίληψη του διεθνών δικαστηρίων για την θέση του ατόμου στο διεθνές γίγνεσθαι έχει αλλάξει και έχει αρχίσει να αναγνωρίζει την σημασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε διεθνικό πια επίπεδο. Μπορεί η δυνατότητα των προσώπων να ενάγουν και να ενάγονται να μην έχει ακόμα θεμελιωθεί, ωστόσο έχουν ψηφιστεί και υιοθετηθεί από όργανα του ΟΗΕ σειρά κειμένων που διασφαλίζουν ένα minimum προστασίας στα θεμελιώδη δικαιώματα και ελευθερίες του ανθρώπου.
Οι κυριότερες πράξεις αναγνώρισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι:
Α) Η Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που αποτέλεσε το πρώτο επίσημο κείμενο αναγνώρισης των δικαιωμάτων αυτών και υιοθετήθηκε από την ΓΣ του ΟΗΕ το 1950
Β) το Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και Πολιτικά δικαιώματα και το Διεθνές Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά δικαιώματα που υιοθετήθηκε από την ΓΣ το 1966 Αυτά τέθηκαν σε ισχύ το 1976 και αποτελούν μαζί με την Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, τον Διεθνή Χάρτη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Περαιτέρω συμβάσεις αναγνώρισης τέτοιων δικαιώμάτων αποτελούν μεταξύ άλλων:
α) η σύμβαση του 1951 για το καθεστώς των προσφύγων
β) η σύμβαση για τα δικαιώματα του παιδιού
δ) η σύμβαση για τα δικαιώματα των ανθρώπων με αναπηρία
ε) η σύμβαση κατά των βασανιστηρίων και άλλων τρόπων σκληρής, απάνθρωπης και
εξευτελιστικής μεταχείρισης
στ) η σύμβαση για την εξάλειψη όλων των μορφών φυλετικών διακρίσεων
ζ) Διεθνής Σύμβαση για την προστασία των δικαιωμάτων των μεταναστών εργαζομένων και των μελών των οικογενειών τους κ.α.
Μοναδικό πρόβλημα των συμβάσεων αυτών είναι ίσως το γεγονός ότι οι υποχρεώσεις που απορρέουν από αυτές ενεργούν μόνο κατά των μελών των κρατών που προσχώρησαν σε αυτές και έτσι δεν έχουν καθολική εφαρμογή και άρα δεν αναπτύσσουν καθολική δεσμευτικότητα. Βάσει αυτών, αν ένα κράτος που δεν έχει προσχωρήσει σε κάποια σύμβαση παραβιάσει το δικαίωμα ενός πολίτη που απορρέει από την εν λόγω σύμβαση, τότε η αξίωση του ατόμου θα μπορέσει να εγερθεί μόνο εάν κάτι τέτοιο έχει προβλεφθεί στο Σύνταγμα του Κράτους- θύτη.
Παρόλα αυτά, υπάρχουν υποχρεώσεις διεθνούς χαρακτήρα που έχουν προσλάβει χαρακτήρα δεσμευτικού κανόνα δικαίου (jus cogens) και ισχύουν απέναντι σε όλα τα Κράτη, είτε έχουν προσχωρήσει σε κάποια συνθήκη είτε όχι. Παραδείγματα τέτοιων κανόνων αποτελούν: η απαγόρευση των βασανιστηρίων και γενικότερα των εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας, η απαγόρευση της γενοκτονίας καθώς και η απαγόρευση εμπορίας ανθρώπων. Η απαξία αυτών των εγκλημάτων είναι τόσο μεγάλη, ώστε θεωρείται από την διεθνή κοινότητα πως η παραβίαση των δικαιωμάτων του ατόμου οφείλει να προστατευθεί πάση θυσία.
Πηγές
- aequitas-humanrights.org
- Το δίκαιο της Διεθνούς Κοινωνίας, Κωνσταντίνος Αντωνόπουλος Κωνσταντίνος Μαγκλιβέρας
Γεννήθηκε στην Ηγουμενίτσα το 1997 και είναι προπτυχιακή φοιτήτρια της Νομικής σχολής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης (ΔΠΘ). Έχει συμμετάσχει σε διάφορες προσομοιώσεις διεθνών οργανισμών και στον ελεύθερο της χρόνο ασχολείται με τον χορό.
