Του Φάνη Γραμμένου,
Η Τουρκία, ευρισκόμενη σε έναν ιδιαίτερης σημασίας γεωγραφικό χώρο στο κέντρο ακριβώς της Μεσογείου, ανέκαθεν στόχευε στην επέκταση της ισχύος της με γνώμονα την κυριαρχία της στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, ως άμεσο επακόλουθο και της αμυντικής της υπερδύναμης. Μέρος αυτής της πολιτικής της, αποτελούν οι νεοεισαχθέντες ρωσικοί πύραυλοι “S-400”, γεγονός που συνιστά αποσταθεροποιητικό παράγοντα των σχέσεων της με την Αμερική, οι οποίες διαφαίνονται συγκρουσιακές στο εγγύς, τουλάχιστον, μέλλον.
Τι είναι τόσο ξεχωριστό γι ‘αυτά τα όπλα – και γιατί η Τουρκία διακινδυνεύει τις καλές σχέσεις της με τις ΗΠΑ;
Το Triumph S-400 (γνωστό από το ΝΑΤΟ με την κωδική ονομασία SA-21 Growler) είναι αντιαεροπορικό σύστημα πυραύλων με μέγιστη εμβέλεια 400 χιλιομέτρων και μπορεί να πλήξει στόχους σε υψόμετρο έως και 27 χιλιομέτρων. Το σύστημα είναι κινητό και περιλαμβάνει τον κόμβο ελέγχου και πολλά στοιχεία εκτόξευσης πυραύλων, καθένα από τα οποία αποτελείται από μέχρι και 12 εκτοξευτές. Οι S-400 αναπτύχθηκαν για να καταστρέφουν τα αεριωθούμενα αεροσκάφη, αλλά και βαλλιστικούς πυραύλους Κρουζ, και drones. Τα πρώτα τμήματα των S-400 παρελήφθησαν από την Τουρκία την 12η Ιουλίου 2019, σύμφωνα με επίσημη ανακοίνωση του υπουργείου Άμυνας της Άγκυρας, παρά τη συνεχιζόμενη αντίδραση των Η.Π.Α. O Τούρκος υπουργός Άμυνας, Χουλουσί Ακάρ, χαρακτηρίζει την προμήθεια των S-400 «όχι επιλογή, μα αναγκαιότητα», λόγω της «αεροπορικής και πυραυλικής απειλής» που αντιμετωπίζει η Τουρκία. Σύμφωνα με την εφημερίδα “Μιλλιέτ”, το σχέδιο είναι να παραδοθούν δύο συστοιχίες των S-400, οι οποίες αποτελούνται από τέσσερις μονάδες βολής, κάτι που σημαίνει ότι θα τοποθετηθούν σε τέσσερις διαφορετικές περιοχές της Τουρκίας, με επικρατέστερες αυτή της βάσης Ακιντζί στην Άγκυρα, το Μαρμαρά, το Αιγαίο, τη Μεσόγειο και τη νοτιοανατολική Τουρκία.
Οπωσδήποτε μια τέτοια επιλογή της Τουρκίας να στραφεί στρατηγικά στη Ρωσία, για την κάλυψη των αμυντικών της αναγκών, φυσικό είναι να υποδαυλίσει τις σχέσεις της με τους παραδοσιακούς της δυτικούς συμμάχους. Το σημαντικότερο όμως πλήγμα για την Τουρκία υπήρξε στις σχέσεις της με τις Η.Π.Α. Σημειωτέον ότι η Τουρκία είναι το πρώτο και μέχρι στιγμής το μόνο συμβαλλόμενο μέρος του NATO που χρησιμοποιεί το προηγμένο σύστημα πυραύλων της Ρωσίας. Η Ρωσία άρχισε να παραδίδει εξαρτήματα των πυραύλων S-400 στην Τουρκία παρά τη σθεναρή αντίθεση της Ουάσινγκτον. Οι ΗΠΑ φοβούνται ότι η Μόσχα θα μπορούσε να αποκτήσει μυστικές πληροφορίες για το τελευταίο αμερικανικό μαχητικό αεροσκάφος, το F-35, εάν η Τουρκία χρησιμοποιεί ταυτόχρονα τόσο το S-400 όσο και το μαχητικό πέμπτης γενιάς. Οι ΗΠΑ έχουν απειλήσει με κυρώσεις, αλλά η Τουρκία αρνήθηκε να σταματήσει την παραγγελία. Οι Αμερικανοί αντιτίθενται στη συμφωνία αγοράς των S-400, καθώς το ρωσικό σύστημα δεν είναι συμβατό με τα δυτικά συστήματα του ΝΑΤΟ, ενώ σε αυτή τη στάση της Αμερικής ενυπάρχει και ο φόβος ότι εάν ο τουρκικός στρατός επιχειρούσε με τα F-35 και με τα S-400 παράλληλα, θα επέτρεπε στη Ρωσία να συλλέξει ευαίσθητες πληροφορίες σχετικά με τα προηγμένα μαχητικά αεροσκάφη.
Σύμφωνα με το ειδησεογραφικό πρακτορείο “Bloomberg”, η αμερικανική κυβέρνηση έχει επιλέξει μία από τις τρεις δέσμες δράσεων, εκπονημένες για να επιφέρουν διαφόρων κλίμακας ποινές. Αυτές οι δέσμες μέτρων εκπορεύονται από τον Νόμο Περί Αντιμετώπισης Αντιπάλων της Αμερικής Μέσω Κυρώσεων (Countering America’s Adversaries Through Sanctions Act — CAATSA). Χωρίς να έχει διευκρινιστεί ακόμα ποιο πακέτο κυρώσεων έχει επιλεγεί, η επιβολή αυτών χρειάζεται την έγκριση του Τράμπ. Οι παραδόσεις των S-400 από την Τουρκία κατέστησαν σχεδόν βέβαιο ότι η Άγκυρα θα υπαχθεί στις κυρώσεις των ΗΠΑ. Σύμφωνα με την αμερικανική νομοθεσία, ο Τράμπ πρέπει να επιλέξει τουλάχιστον πέντε από 12 διαφορετικές κυρώσεις – από τις πιο ήπιες έως τις πιο σκληρές – σύμφωνα με την CAATSA, μόλις πιστοποιήθηκε η παράδοση.
Σίγουρα η παροχή των πυραύλων S-400 στο αμυντικό σύστημα της Τουρκίας, θα έχει επίσης τον αντίκτυπο της και στις ισορροπίες των χωρών της Ανατολικής Μεσογείου, εκ των οποίων παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον οι περιπτώσεις της Ελλάδας και της Κύπρου. Όσον αφορά την Ελλάδα, είναι γνωστές οι καθημερινές πλέον παραβιάσεις της Τουρκίας στον ελληνικό εναέριο χώρο, που έγκεινται ακριβώς στο κενό μεταξύ των 6 ν.μ. της ελληνικής αιγιαλίτιδας ζώνης και των 10 ν.μ. του ελληνικού εναέριου χώρου. Η απόκτηση των τελευταίας τεχνολογίας πυραύλων S-400, θα κάνει ευκολότερες τις επιχειρήσεις των Τούρκων στο Αιγαίο, ίσως και επικινδυνότερες στο βαθμό που δεν αντιμετωπιστούν επαρκώς από τις ελληνικές αρχές. Αξιοσημείωτη είναι επίσης η τύχη της Κύπρου με την εισαγωγή των ανωτέρω πυραύλων, ιδίως της κατεχόμενης Βόρειας Κύπρου. Οι S-400 προφανώς μπορούν να καλύψουν τις δυνάμεις κατοχής με προσβολές κατά των ελληνικών μαχητικών, ή να ματαιώσουν στρατιωτικές ενισχύσεις των Ελληνοκυπρίων από Ελλάδα. Βέβαια ένεκα των γεωγραφικών δεδομένων οι τουρκικές αεροπορικές δυνάμεις έχουν σχεδόν πλήρη έλεγχο και το πάνω χέρι στον εναέριο χώρο της Κύπρου.
Ιδιαίτερο πάντως ενδιαφέρον παρουσιάζει η εξέλιξη της ως έχει κατάστασης, αφού επηρεάζονται έμμεσα και πληθώρα τρίτων χωρών πέραν των άμεσα ενδιαφερόμενων Τουρκίας και Αμερικής. Σίγουρα όμως η Τουρκία θα πρέπει να ζυγίσει τις δύο της εναλλακτικές: την προσκόλληση αφενός στο παραδοσιακό συμμαχικό μοτίβο με την Αμερική και την εξάρτηση των στρατιωτικών της αναγκών από αυτή, ή την ευόδωση της συνεργασίας με τη Ρωσία και την πιθανή σύγκρουση της με την δυτική υπερδύναμη.
Γεννημένος στην Αθήνα το 1999 και κάτοικος Παλαιού Φαλήρου, έλκει την καταγωγή του από την Λακωνία την οποία αγαπά ιδιαίτερα. Φοιτεί στο 3ο έτος του τμήματος Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών του Παντείου Πανεπιστημίου και έχει ιδιαίτερη έφεση στο Διεθνές Δίκαιο και τα σύγχρονα πολιτικά ζητήματα. Έχει επίσης συμμετάσχει σε προσομοιώσεις δικών (MICC Poland, Greece 2019), καθώς και σε άλλα προσομοιωτικά μοντέλα οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Europa.S). Στην ομάδα του OffLine Post, έχει αναλάβει την συγγραφή άρθρων διεθνούς ενδιαφέροντος, για τα οποία πιστεύει πως οι νέοι πρέπει να έχουν ενεργό δράση.
