Του Γιώργου Ναθαναήλ,
18 Ιουνίου 1940. Ο πρωθυπουργός της Βρετανίας, Winston Churchill, λέει πως πλέον η μάχη της Γαλλίας τελείωσε και πως σύντομα θα αρχίσει η μάχη της Αγγλίας. Ο πόλεμος ξεκίνησε για την Ευρώπη την 1η Σεπτεμβρίου 1939 με τον από κοινού διαμελισμό τής Πολωνίας από τη ναζιστική Γερμανία και τη Σοβιετική Ένωση. Ο καλύτερος στρατός της Ευρώπης, ο γαλλικός, ηττήθηκε σε σύντομο χρονικό διάστημα από τους ναζί. Ο ένας από τους δύο συμμάχους είχε πλέον εξολοθρευτεί κι η Βρετανία ήταν πια μόνη. Ο Churchill έγινε πρωθυπουργός στη θέση του Chamberlain με αυξημένο κύρος στην αγγλική κοινωνία αφού ήταν από τους λίγους που εναντιώθηκε στην κατευναστική πολιτική κι υποστήριξε σθεναρά τον επανεξοπλισμό τής Βρετανίας.
Το αναγκαίο κακό
Ο Χίτλερ ήθελε αρχικά να πετύχει μια αναίμακτη ειρήνη με τους Βρετανούς, αφού θεωρούσε μεν αξιόμαχους αλλά τη στρατιωτική τους ηγεσία όχι και τόσο ικανή. Μεγάλη σημασία είχε η γαλλογερμανική ανακωχή, η οποία όριζε πως τα γαλλικά πλοία έπρεπε να αφοπλιστούν υπό την επίβλεψη Γερμανών ή Ιταλών. Η βρετανική κυβέρνηση φοβούμενη μια επιθετική χρήση των γαλλικών πλοίων εναντίον της Βρετανίας αποφάσισε να τα «τραυματίσει» προτού περάσουν στα χέρια των εχθρών της. Το γαλλικό ναυτικό ήταν ιδιαίτερα ισχυρό και το εν λόγω εγχείρημα ήταν πολύ επικίνδυνο πλην, όμως, αναγκαίο γιατί σε περίπτωση που οι Γερμανοί ενισχύονταν με τα γαλλικά πλοία τότε η Βρετανία δε θα μπορούσε να συνεχίσει τον πόλεμο. Μέσα σε 10 λεπτά οι Βρετανοί έπληξαν σοβαρά 3 μεγάλα γαλλικά θωρηκτά σκοτώνοντας πάνω από 1.000 Γάλλους ναύτες. Πολλά πλοία των Γάλλων αυτοβυθίστηκαν στο λιμάνι της Τουλόν όταν η πόλη κατελήφθη από τους ναζί το 1942. Αυτές οι κινήσεις έδωσαν στο Roosevelt να καταλάβει πως η Βρετανία θα πολεμούσε μέχρι τέλους για την ελευθερία της, καθώς και για την απελευθέρωση της υπόλοιπης Ευρώπης.
Η αμερικανική βοήθεια
Η Βρετανία δεν μπορούσε να συνεχίσει μόνη της τον πόλεμο αλλά δεν υπήρχαν και πολλές επιλογές για βοήθεια. Στράφηκε, λοιπόν, στην άλλη ακτή τού Ατλαντικού, στην Αμερική. Ο Καναδάς παρείχε στους Βρετανούς άτοκα δάνεια και δώρα αλλά οι ΗΠΑ δεν μπορούσαν να προβούν σε τέτοιες ενέργειες διότι απαγορευόταν διά νόμου η χορήγηση δανείων σε εμπόλεμα κράτη ή σε πολίτες μιας χώρας. Εν πρώτοις η Βρετανία χρειαζόταν όπλα και πλοία για να αναπληρώσει όλα όσα χάθηκαν στη Δουνκέρκη. Στις 2 Σεπτεμβρίου 1940 λήφθηκε η απόφαση να δοθούν 50 αμερικανικά αντιτορπιλικά τού Α’ Παγκόσμιου πολέμου με αντάλλαγμα την εκμίσθωση των αεροπορικών και ναυτικών βάσεων της Βρετανίας στις Δυτικές Ινδίες και στη Νέα Γη για 99 χρόνια. Αγοράστηκαν, επίσης, 500.000 τουφέκια, 85.000 πολυβόλα, 900 ελαφριά πυροβόλα, 25.000 αυτόματα τουφέκια και 21.000 περίστροφα. Στα τέλη του 1940 το χρέος των Βρετανών στις ΗΠΑ ανερχόταν σε 10 δις δολάρια. Φυσικά, οι Βρετανοί δε θα μπορούσαν να αποπληρώσουν το εν λόγω χρέος κι ακόμα περισσότερο να το εξοφλήσουν σε δολάρια. Παρόλα αυτά ο Roosevelt συνέχισε να παρέχει βοήθεια στους Βρετανούς καθώς κι όσους πολεμούσαν τους ναζί.
Η μάχη πάνω από το νησί
Οι Βρετανοί συγκρούστηκαν με τους ναζί τόσο στον αέρα όσο και στη θάλασσα. Οι ναζί είχαν βάλει στόχο τα εμπορικά πλοία, έτσι ώστε να περιορίσουν τις εισαγωγές τροφίμων κι άλλων βασικών ειδών στη χώρα. Πράγματι, αυτή η επιχείρηση λίγο έλειψε να στεφθεί από επιτυχία αφού πολλά εμπορικά πλοία βυθίστηκαν, κάτι που έγινε δυνατό λόγω της κατοχής της Γαλλίας και της Νορβηγίας. Γι΄αυτό το πολεμικό ναυτικό είχε αναλάβει την προστασία νηοπομπών εμπορικών πλοίων, καθώς και την καταδίωξη των γερμανικών πλοίων κι υποβρυχίων.
Οι ναζί είχαν σκοπό να αποβιβαστούν στο νησί σε μια ακτογραμμή από το Ramsgate έως το Portsmouth. Στην επιχείρηση θα συμμετείχαν αλεξίπτωτα, τεθωρακισμένα και 1 μεραρχία SS. Την προστασία αυτών των δυνάμεων θα αναλάμβανε η Luftwaffe και, φυσικά, έπρεπε πρώτα να κυριαρχήσει η ίδια στους βρετανικούς ουρανούς. Μόνο που υπήρχε στο παιχνίδι ένας εξίσου αξιόμαχος αντίπαλος, η RAF.
Η Luftwaffe διέθετε βάσεις στη Γαλλία, στις Κάτω Χώρες, στη Νορβηγία και τη Δανία και μπορούσε να διαθέσει για την επικείμενη μάχη 900 βομβαρδιστικά με μεγάλη ακτίνα δράσης, 250 βομβαρδιστικά κάθετης εφόρμησης, 190 δικινητήρια και 630 καταδιωκτικά. Στον αντίποδα η RAF μπορούσε να κινητοποιήσει 600 καταδιωκτικά, τα γνωστά Hurricane και Spitfire. Το μεγάλο πλεονέκτημα των Βρετανών ήταν ένα καλά οργανωμένο σύστημα ελέγχου εμπλοκής μέσω ραντάρ. Υπήρχαν, επίσης, παρατηρητήρια κι οι κινήσεις των εχθρικών αεροσκαφών στέλνονταν στη διοίκηση.
Per ardua ad astra
Οι αερομαχίες ανάμεσα στις δύο πολεμικές αεροπορίες ήταν καθημερινές και σκληρές. Οι ναζί χτυπούσαν κυρίως στρατιωτικούς κι οικονομικούς στόχους. Στις 13 Αυγούστου η Luftwaffe εξαπέλυσε τη μεγαλύτερη επίθεση χωρίς, ωστόσο, να πετύχει την αρχή τής κυριαρχίας της. Πριν τις 7 Σεπτεμβρίου πολλές βρετανικές πόλεις βομβαρδίστηκαν, όπως το Liverpool, το Bristol κι η Swansea. Σειρά είχε το Λονδίνο, το οποίο για 68 νύχτες βομβαρδιζόταν με παύση μόνο μία νύχτα. Από το Νοέμβριο οι ναζί άρχισαν να πλήττουν βιομηχανικές περιοχές και 16 ακόμα πόλεις. Στις 14 Νοεμβρίου στο Coventry έγινε η μεγαλύτερη επίθεση με 450 αεροσκάφη. Συνολικά, από τις 10 Ιουλίου έως τις 31 Οκτωβρίου η RAF έχασε 792 αεροσκάφη κι οι ναζί 1.389. Όπως είπε και ο Churchill ποτέ άλλοτε τόσοι πολλοί δεν όφειλαν τόσα πολλά σε τόσους λίγους. Και δεν είναι μόνο οι Βρετανοί που οφείλουν τόσα πολλά στους συμπατριώτες τους αλλά όλη η Ευρώπη για τη βρετανική θυσία στο βωμό τής ελευθερίας.
Βιβλιογραφία
- Alastair Parker, Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, σελ. 69-84 και 87-89
- Burns M. Edward, Ευρωπαϊκή ιστορία, σελ. 924-926
- Stephen Bungay, The most dangerous enemy: a history of the battle of Britain, σελ. 70-109, 203-213 και 302-318
- Derek Wood and Derek Dempster, The battle of Britain and the rise of air power 1930-1940, σελ. 235-409
