Του Γιώργου Ναθαναήλ,
Hannibal ad portās!: Ο Κάρολος Η’ εισβάλλει στην Ιταλία
Οι Ισπανοί κατείχαν όλα τα εδάφη της Ιταλίας, που βρίσκονταν κάτω από το παπικό κράτος στο κέντρο της χερσονήσου. Ο βασιλιάς της Νάπολης, Αλφόνσος Β’, ήθελε να επεκτείνει την επιρροή του και βορειότερα. Έτσι, πάντρεψε την κόρη του με τον τότε δούκα του Μιλάνου, Τζαν-Γκαλεάτσο Σφόρτσα. Αυτή η κίνηση πυροδότησε αντιδράσεις από τη μεριά των Γάλλων, οι οποίοι έβλεπαν πως θίγονταν τα συμφέροντά τους τόσο στο Μιλάνο όσο και στην υπόλοιπη Ιταλία. Επίσης, παρακινούμενοι από το γεγονός της εκδίωξης της δυναστείας των Ανδεγαυών (Anjou) από τη Νάπολη, ξεκίνησαν τις επιθετικές τους ενέργειες στην Ιταλία. Ο Κάρολος, σαν ένας άλλος Αννίβας, με 30.000 στρατιώτες περνά τις Άλπεις και από τον Σεπτέμβριο του 1494 έως τον Φεβρουάριο του 1495 φτάνει στη Νάπολη χωρίς καμία αντίσταση. Οι Ισπανοί δεν πολέμησαν διότι το μέγεθος του στρατού του ήταν τεράστιο για τα δεδομένα της εποχής, ενώ οι Ιταλοί έμειναν άπραγοι γιατί θεώρησαν πως η Γαλλία θα εξυπηρετούσε και τα δικά τους συμφέροντα. Ωστόσο, όταν οι τελευταίοι αντιλήφθηκαν πως κάτι τέτοιο δε θα γινόταν συνασπίστηκαν εναντίον του Γάλλου βασιλιά και μαζί με τους Ισπανούς προσπάθησαν να τον εκδιώξουν από την Ιταλία. Πράγματι η συγκυρία για το Γάλλο βασιλιά δεν ήταν καθόλου ευνοϊκή. Υπήρχε μεγάλος κίνδυνος να διακοπεί η επικοινωνία του βασιλιά με τα στρατεύματα του δούκα της Ορλεάνης, ο οποίος βρισκόταν στα γαλλο-ιταλικά σύνορα. Η μάχη που δόθηκε στο Φορνόβο το 1495 δεν ανέδειξε κάποιον νικητή αλλά ο Κάρολος κατάφερε να διαφύγει μετρώντας λίγες απώλειες. Κάπως έτσι τελείωσε η πρώτη γαλλική εισβολή στην Ιταλία, αν και υπήρχαν ακόμη γαλλικοί θύλακες στα νότια της Ιταλίας.
Το Μιλάνο, γενικότερα, αποτέλεσε το μήλο τις έριδος ανάμεσα στην Ισπανία και τη Γαλλία. Σημαντική οικογένεια της πόλης ήταν από τα 1450 οι Σφόρτσα, οι οποίοι τότε ανέλαβαν την εξουσία. Ο πρώτος Σφόρτσα, που ίδρυσε και την ομώνυμη δυναστεία, ήταν ο Φραγκίσκος Α’ Σφόρτσα (1450-1466). Ακολούθησε ο γιος του Γκαλεάτσο Μαρία Σφόρτσα (1466-1476).
Δεύτερη εισβολή στην Ιταλία ή συνέχεια της πρώτης;
Το 1498 με το θάνατο του Καρόλου στο γαλλικό θρόνο ανεβαίνει ο Λουδοβίκος ΙΒ’. Όπως φαίνεται από τα γεγονότα ήθελε να συνεχίσει το έργο του πατέρα του στην Ιταλία. Έτσι το 1500 κατέλαβε εύκολα το Μιλάνο και αιχμαλώτισε τον δούκα του, Λουντοβίκο Σφόρτσα. Ο βασιλιάς της Γαλλίας ξεκίνησε διαπραγματεύσεις με τους Ισπανούς για να μοιραστούν το βασίλειο της Νάπολης. Φυσικά, δεν βρέθηκε η χρυσή τομή και αυτό οδήγησε σε σύγκρουση. Οι Ισπανοί νίκησαν τους Γάλλους το 1503 στις μάχες του Γκαριλιάνο και του Τσερινιόλα και εξολόθρευσαν το 1504 τη γαλλική φρουρά της Νάπολης. Οι νίκες αυτές έδιναν σαφή ερείσματα στους Ισπανούς για μια ευνοϊκή συνθήκη ειρήνης με τους Γάλλους. Με την ειρήνη του Μπλουά το 1505 επιβεβαιώθηκε η κυριαρχία των Ισπανών στη Νάπολη και των Γάλλων στο Μιλάνο. Για τα επόμενα δέκα χρόνια θα υπάρξει σχετική ειρήνη ανάμεσα στην Γαλλία και την Ισπανία αν εξαιρέσουμε τη μάχη στη Ραβέννα το 1512 και τη μάχη στη Νοβάρα το 1513. Ωστόσο καλό θα ήταν να σταθούμε στη τελευταία μάχη γιατί αφορά τις εξελίξεις γύρω από το Μιλάνο. Το Μιλάνο βρίσκεται υπό γαλλική κατοχή ήδη από το 1505. Ωστόσο, στα τέλη του 1512 εξεγέρθηκαν οι Μιλανέζοι βοηθούμενοι από την Αγία Ρωμαϊκή αυτοκρατορία καθιστώντας τις γαλλικές θέσεις φοβερά επισφαλείς. Ο Λουδοβίκος έστειλε ενισχύσεις αλλά τα στρατεύματά του δέχθηκαν αιφνιδιαστική επίθεση από τους Ελβετούς μισθοφόρους, οι οποίοι ήταν πλέον στο πλευρό των Σφόρτσα. Έτσι, η Γαλλία έχασε το Μιλάνο.
Προς τη λύση του προβλήματος της Ιταλίας
Το 1515 ο βασιλιάς της Γαλλίας, Φραγκίσκος Α’ Βαλουά υπέταξε τους Ελβετούς και κατέλαβε το Μιλάνο μετά τη μάχη του Μαρινιάνο, στην οποία αιχμαλωτίστηκε και ο δούκας Μαξιμιλιανός Σφόρτσα. Τον επόμενο χρόνο (1516) με την ειρήνη της Νουαγιόν επιβεβαιώθηκαν οι δύο ξένοι κυρίαρχοι στην Ιταλία.
Ωστόσο, το 1516 έχουμε την ανάρρηση στο θρόνο της Ισπανίας του Καρόλου, ο οποίος στέφεται ως Κάρολος Α’ κληρονομώντας την Αραγωνία από τον παππού του, Φερδινάνδο Β’, και την Καστίλη από τη μητέρα του, Ιωάννα Α’ της Καστίλης. Μετά από τρία χρόνια (1519) πεθαίνει ο Μαξιμιλιανός Α’, αυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και παππούς του Καρόλου. Ως εκ τούτου, ο Κάρολος κληρονομεί και τα εδάφη στον γερμανικό κόσμο και στέφεται αυτοκράτορας ως Κάρολος Ε’. Τέλος, κληρονόμησε και τα εδάφη της Βουργουνδίας, που βρίσκονταν στα νοτιοανατολικά της Γαλλίας και τις Κάτω Χώρες. Ουσιαστικά, ο Κάρολος κυβερνά μία αυτοκρατορία τεράστια, η οποία περικύκλωνε την Γαλλία.
Το 1522 θα έρθει η πρώτη σύγκρουση του ισπανογερμανικού στρατού του Καρόλου με τον γαλλικό στρατό. Οι Γάλλοι θα επιτεθούν στα αψβουργικά στρατεύματα στη Μπικόκα αλλά θα ηττηθούν. Ο Γάλλος βασιλιάς, όμως δεν τα παράτησε γιατί ήθελε πάση θυσία να καταλάβει το Μιλάνο. Να σημειωθεί, πως ήδη από το 1521 στο Μιλάνο είναι δούκας ο Φραγκίσκος Β’ Σφόρτσα, τελευταίος της δυναστείας, ο οποίος ήταν φιλικά διακείμενος στους Ισπανούς. Ο Φραγκίσκος συγκέντρωσε το στρατό του στη Παβία, ο οποίος δέχθηκε αιφνιδιαστική επίθεση το 1525.
Το αποτέλεσμα ήταν να αποδεκατιστεί ο γαλλικός στρατός λόγω των πυροβόλων όπλων που χρησιμοποίησαν τα στρατεύματα του Καρόλου και να αιχμαλωτιστεί ο Φραγκίσκος. Ο τελευταίος οδηγήθηκε στη Μαδρίτη, όπου του επιβλήθηκε η συμφωνία παραχώρησης της Βουργουνδίας και του Μιλάνου στον Κάρολο. Μετά την απελευθέρωσή του ο Γάλλος βασιλιάς αρνήθηκε να εφαρμόσει τη συνθήκη γιατί υποστήριζε ότι του επιβλήθηκε δια τη βίας. Έτσι, δημιούργησε μία νέα συμμαχία εναντίον του Καρόλου. Σε αυτή συμμετείχε και το κράτος του Πάπα. Ως εκ τούτου, κάποιοι απλήρωτοι μισθοφόροι του Καρόλου βρήκαν την ευκαιρία και λεηλάτησαν τη Ρώμη το 1527 δίνοντας ένα πολύ ισχυρό χτύπημα στην Αναγέννηση.
Βιβλιογραφία
- Robert Ritchie, Ιστορικός άτλας της Αναγέννησης
- Γεράσιμος Δ. Παγκράτης, Η ιστορία της Ιταλίας από τη συνθήκη του Λόντι έως την ενοποίηση (1454-1870)
- J.H. Elliot, Imperial Spain 1469-1716
- Vicens-Vives J., Σύντομη ιστορία της Ισπανίας
- Burns M. Edward, Ευρωπαϊκή ιστορία, ο Δυτικός πολιτισμός: νεότεροι χρόνοι
- Braudel Fernand, Η Μεσόγειος και ο μεσογειακός κόσμος την εποχή του Φιλίππου Β’ της Ισπανίας
- S. Berstein and P. Milza, Ιστορία της Ευρώπης
