Της Μαριλίζας Τεμπλαλέξη,
Το παρόν άρθρο αποτελεί συνέχεια του πρώτου μέρους στο οποίο είχε γίνει μια περιεκτική ανάλυση αναφορικά με τη χρονολογική ανάδυση της δεύτερης σημαντικότερης θρησκείας παγκοσμίως σε απήχηση μετά τον χριστιανισμό και τα γεγονότα που συνετέλεσαν στην εμφάνισή της τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Εν συνεχεία των πληροφοριών αυτών, θα γίνει διεξοδική ανάλυση των επεκτατικών πολέμων που ακολούθησαν μέχρι την τελική σύσταση του γεωπολιτικού χάρτη της μουσουλμανικής επικράτειας, καθώς και τους παράγοντες που επηρέασαν την δυναμική του ισλαμισμού και την εξάπλωση αυτού σε Δύση και Ανατολή.
Μετά το θάνατο του Προφήτη το 632, ο αραβικός κόσμος, της οποίας ηγετικό ρόλο διαδραμάτιζαν οι αιρετοί χαλίφηδες εξαπλώθηκαν στις περιοχές της Συρίας, της Αιγύπτου, της Παλαιστίνης, της Αρμενίας και της κεντρικής Ασίας και τις Ινδίες. Ακόμη, στην περίοδο της δυναστείας των Ομεϊαδών (661-750), με ιδρυτή τον Μοαουίγια, δημιούργησε το θεσμό του κληρονομικού χαλιφάτου, μεταφέροντας τη πρωτεύουσα στη Δαμασκό. Οι επιθετικές τάσεις της δυναστείας συνεχίστηκαν με επίκεντρο την Ευρώπη, οι οποίες ωστόσο αναχαιτίστηκαν με επιτυχία στα τείχη της Κωνσταντινούπολης (716) με κύρια ηγετική προσωπικότητα τον Λέοντα Γ’ τον Ίσαυρο και στο Πουατιέ (732) από τον Κάρολο Μαρτέλο. Τα γεγονότα αυτά δεν μπόρεσαν να εμποδίσουν την μετέπειτα εξάπλωση των Αράβων στην Ιβηρική χερσόνησο, στο βόρειο τμήμα της Αφρικής και σε περιοχές της Ασίας, ενώ η περίφημη δυναστεία των Αβασιδών (747-1258) προέβη σε σφαγές κατά των Ομεϊαδών και μετέφερε τη πρωτεύουσα στη Βαγδάτη. Ο επιζών των σφαγών ομεϊάδης αποτέλεσε και τον ιδρυτή του μετέπειτα χαλιφάτου της Κόρδοβα.
Αν και οι περίοδοι μεγάλης επεκτατικής τάσης και επιθετικών στρατηγικών είχε αποδυναμωθεί, ο δυτικός κόσμος είχε αφομοιώσει σημαντικό μέρος των στοιχείων του αραβικού και μουσουλμανικού κόσμου, προερχόμενοι από τα παλαιότερες πολιτιστικές νόρμες όπως εκείνες της Αιγύπτου και της Συρίας, που δεν βρίσκονταν πλέον σε θέση ισχύος.
Ωστόσο, η έλλειψη ύπαρξης ομοιογένειας και ξεκάθαρης πληθυσμιακής υπόστασης των μουσουλμανικών κρατών που είχαν δημιουργηθεί σε μεγάλο βαθμό μετά το σχίσμα μεταξύ σιιτών και σουνιτών κατ’ ουσίαν, λειτούργησαν κατασταλτικά ως προς την ορμητική διάθεση με την οποία το ισλαμικό κράτος εξέφραζε τις θεοκρατικές αντιλήψεις και πατριαρχικά αιτήματα.
Η ολοένα και αυξανόμενη ανεξαρτησία των εμίρηδων κατά των χαλίφηδων δημιούργησε μια αρκετά σημαντική ύφεση της δυναμικής του ισλαμισμού. Κατά το 910, οι εγκατεστημένοι στην Αφρική σιιτικοί πληθυσμοί, τασσόμενοι κατά της ορθόδοξης πίστης που πρέσβευε η Βαγδάτη, έκαναν επανάσταση με άμεσο αποτέλεσμα την ίδρυση χαλιφάτου. Το χαλιφάτο αυτό επικράτησε σε πληθώρα περιοχών όπως την Αίγυπτο, στην Αφρική με μουσουλμανική ταυτότητα, στη Συρία και τα νησιά της Μεσογείου. Χαλιφάτο βέβαια είχε ιδρυθεί και από τους Ομεϊάδες στην περιοχή της Κόρδοβας, στο νότιο τμήμα της Ισπανίας.
Ακόμη, η ύπαρξη τριών τμημάτων στα οποία διασπάστηκε το χαλιφάτο μετά και τις επιθέσεις των Βερβερίνων, των Βυζαντινών, των ναυτικών δημοκρατιών της Ιταλίας και του βασιλείου της Αστούριας συνιστούσε καταλυτικό γνώμονα ύφεσης του εν δυνάμει πρωτεύοντος ρόλου του ισλαμισμού. Κομβικής σημασίας κατέστη και η επίθεση των Σελτζουκιδών προς την Βαγδάτη και την κατάληψη αυτής, οι οποίοι είχαν ταχθεί υπέρ του ισλαμισμού.
Η εξάπλωση του ισλαμισμού στην Ανατολή συνέβαλε καταλυτικά στην σταδιακή εδραίωσή του, κυρίως μετά την εισβολή του ισλαμικού στοιχείου στην Ινδία, κατά τον 11ο αι. Από τον σουλτάνο Μαχμούτ, φέροντας εγγύτερα τον ανατολικό κόσμο με τις διδασκαλίες του Προφήτη. Εκεί άρχισαν και οι πρώτες αντιπαλότητες μεταξύ των εισβολέων και των ινδουιστών που φάνηκε να κατάλαβαν το παιχνίδι των αντιπάλων τους, εξ ου και ο λόγος που αποφάσισαν να είναι πιο συντηρητικοί ως προς τις κινήσεις τους και να διατηρήσουν σε ένα βαθμό το παραδοσιακό αξιακό τους σύστημα με τα αρχαία πολιτιστικά στοιχεία.
Γεννηθείσα το 1998 στην Αθήνα, σπουδάζει στο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Έχει παρευρεθεί σε σημαντικό αριθμό συνεδρίων, που αφορούν το αντικείμενο σπουδών της. Στο OffLine Post συνεισφέρει αρθρογραφώντας στην κατηγορία της Ιστορίας.
