Του Δαβίδ Φουσιέκ,
Η προχθεσινή είδηση του θανάτου του πρώην προέδρου της Αιγύπτου Μοχάμεντ Μόρσι προκάλεσε σοκ και αναστάτωση στην πολιτική σκήνη της χώρας. Ο 67χρονος Μόρσι βρισκόταν στο δικαστήριο για μια ακροαματική διαδικασία με την κατηγορία της κατασκοπείας, έπειτα από ύποπτες επαφές που είχε με την παλαιστινιακή οργάνωση Χαμάς. Συμφώνα με πηγές από τις υπηρεσίες ασφαλείας και δικαστικές πηγές, που επικαλείται το Γαλλικό Πρακτορείο, ο κατηγορούμενος κατάρρευσε αφού είχε ολοκληρώσει την απολογία του ενώπιον του δικαστηρίου. Διακομίστηκε στο νοσοκομείο όπου διαπιστώθηκε ο θάνατός του από καρδιακή ανακοπή. Κηδεύτηκε εχθές στο Μεντίνατ Νασρ.
Ο Μόρσι, ηγετικό στέλεχος της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, εκλέχθηκε ως ο πρώτος δημοκρατικά εκλεγμένος πρόεδρος στην σύγχρονη ιστορία της Αιγύπτου το 2012 μετά την ανατροπή του δικτάτορα Μουμπάρακ. Είχε καταφέρει να συγκεντρώσει το 51,7 % των ψήφων του και αποτέλεσε σύμβολο μια καινούργιας αρχής για την Αίγυπτο μετά τις εξελίξεις της Αραβίκης Άνοιξης. Η μετριοπαθή ισλαμιστική του ατζέντα και το όραμα για την αντικατάστασή του δεσποτισμού από δημοκρατικούς θεσμούς με ευρεία συμμετοχή και σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα, δημιουργήσαν ελπίδα στην καρδία των Αιγύπτιων για μια ουσιαστική αλλαγή.
Ωστόσο, όπως έχει υποδείξει και η ιστορία της Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής, ο κλοιός του δεσποτισμού δεν μπορεί να καταπολεμηθεί ευκολά και οι πίσω από τις υποθετικές “αλλαγές” κρύβεται η συνέχιση των προυπάρχοντών συνθήκων. Έτσι, και ο Μόρσι, αντί να παραδώσει μια «αιγυπτιακή Αναγέννηση με ισλαμικά θεμέλια», απομάκρυνε από εκείνον εκατομμύρια πολίτες που τον κατηγορούσαν ότι σφετερίστηκε απεριόριστες εξουσίες, επέβαλε το συντηρητικό είδος του Ισλάμ, των Αδελφών Μουσουλμάνων και κακομεταχειρίστηκε την οικονομία, κατηγορίες που εκείνος αρνείτο.
Τον Ιούλιο του 2013, ο στρατός της Αιγύπτου κατέλαβε την εξουσία, υπηρετώντας τα συμφέροντα των πολιτών της Αιγύπτου την προχώρησε σε πραξικόπημα και την αναβίβαση στην εξουσία του τότε υπουργό Άμυνας Αμπντέλ-Φατάχ αλ-Σίσι. Ο πρώην πρόδερος συνελήφθη και βρέθηκε κατηγορούμενος για τρεις διαφορετικές υποθέσεις: της κατασκοπείας, έπειτα από ύποπτες επαφές που είχε με την παλαιστινιακή οργάνωση Χαμάς, τον θάνατο διαδηλωτών κατά τη διάρκεια των κινητοποιήσεων του 2012 και τη διαρροή κρατικών μυστικών στο Κατάρ. Καταδικάστηκε στην εσχάτη των ποινών τον Ιούνιο 2015 για τις βιαιότητες κατά τη διάρκεια της εξέγερσης του 2011. Σε νέα δίκη, όμως, τον Νοέμβριο του 2016, το δευτεροβάθμιο δικαστήριο την ακύρωσε, καθώς και τις καταδικαστικές αποφάσεις κατά των πέντε συγκατηγορούμενών του, ανάμεσά τους και ο ανώτατος πνευματικός ηγέτης της Μουσουλμανικής Αδελφότητας Μοχάμεντ Μπάντιε.
Οι ύποπτες συνθήκες του θανάτου του καθώς και της κράτησης του έχουν προκαλέσει έντονες αντιδράσεις στο εσωτερικό της χώρας. Σύμφωνα με τον δικηγόρο του η υγεία του ανατραπέντος προέδρου δεν ήταν καλή. «Είχαμε υποβάλει αιτήματα για αγωγή, ορισμένα είχαν γίνει αποδεκτά άλλα όχι» είπε στο Reuters ο δικηγόρος του Άμπντελ Μένεμ Άμπντελ Μακσούντ. Ωστόσο, η Μουσουλμανική Αδελφότητα δεν έμεινε ευχαριστημένη με την τελική ετυμηγορία και κάλεσε τους πολίτες της Αιγύπτου να παραστούν μαζικά στην κηδεία του, στη γενέτειρα του Μόρσι, στην επαρχία Σαρκίγια στο Δέλτα του Νείλου, προκαλώντας φόβο για αναταράξεις και επεισόδια στο Υπουρείο Εσωτερικών.
Ο πρώην πρόεδρος, του οποίου το ιστορικό της υγείας του ήταν κακό, αφού είχε διαβήτη και ηπατική και νεφρική ανεπάρκεια, κρατείτο σε απομόνωση για 23 ώρες την ημέρα και του επιτρεπόταν μόνο μία ώρα για άσκηση (συμφώνα με τα λόγια τριών Βρετανών βουλευτών το 2018). Για αυτό τον λόγο, ο Mohammed Sudan, ηγετικό μέλος της Μουσουλμανικής Αδελφότητας στο Λονδίνο, χαρακτήρισε το θάνατο του Μόρσι ως «προμελετημένη δολοφονία», λέγοντας ότι ο πρώην πρόεδρος απαγορευόταν αν δεχτεί φαρμακευτική αγωγή ή επισκέψεις και υπήρχαν ελάχιστες πληροφορίες για την κατάσταση της υγείας του.
Οι αντιδράσεις στην διεθνή κοινότητα για το συμβάν ήταν επικριτικές. Ο πρόεδρος της Τουρκίας Ερντογάν χαρακτήρισε ως “μάρτυρα” τον Μοχάμεντ Μόρσι, καθώς ήταν ένας από τους σθεναρότερους υποστηρικτές. Ο εμίρης του Κατάρ απέστειλε τα συλλυπητήριά του, με ένα tweet σήμερα, στην οικογένεια του εκλιπόντος πρώην προέδρου της Αιγύπτου Μοχάμεντ Μόρσι «και στον αδελφικό λαό της Αιγύπτου». Επιπλέον, οι απάνθρωπες συνθήκες κράτησης του πρωήν προέδρου κατακρίθηκαν από διεθνούς οργανισμούς όπως Human RIghts Watch, που βρήκαν απόλυτα προβλέψιμη την είδηση, δεδομένης της αποτυχίας της κυβέρνησης να του παράσχει επαρκείς ιατρικές φροντίδες. Πάντως, ένα είναι σίγουρο όπως λέει ο Τζόναθαν Σάνζερ, του κέντρου σκέψης Foundation for Defence of Democracies (FDD), «δεδομένων των συνθηκών, ο Μοχάμεντ Μόρσι θα θεωρηθεί μάρτυρας. Και θεωρίες συνωμοσίας γύρω από τον θάνατό του σίγουρα θα διατυπωθούν ευρέως».
