Του Δημήτρη Τόλια,
Από μικρό παιδί άκουγα να λένε για την μεγάλη γραφειοκρατία που υπάρχει στην Ελλάδα. Για αυτόν τον βραχνά που δεν σε αφήνει να δράσεις άμεσα και παρακωλύει την δραστηριότητα και τις ενέργειές σου. Ωστόσο, άργησα να την αντιληφθώ και η πρώτη επαφή με έκανε να καταλάβω πως τόσα χρόνια, στις σχολικές αίθουσες, στα θρανία, στα σχολικά βιβλία, δήλωνε παρούσα, καθιστώντας την εκπαίδευση έρμαιο των ιστορικών παθογενειών του ελληνικού κράτους.
Άμεσα, όπως και πολλοί από εσάς, ήρθα σε επαφή με το «τέρας» της γραφειοκρατίας για πρώτη φορά την διάρκεια των πανελληνίων εξετάσεων. Μέσα σε συνθήκες άγχους, άγνοιας για το μέλλον, με τον εαυτό μου να σχοινοβατεί αναζητώντας το σωστό και το ιδανικό αντίκρισα μια επίπονη διαδικασία που η παντελής έλλειψη ενημέρωσης σε έκανε να ανησυχείς. Μήπως ξέχασα το τάδε χαρτί, να συμπληρώσω κάποιο άλλο έγγραφο, τα δέχτηκαν, μήπως θέλει και κάτι άλλο που μου ξέφυγε;
Βεβαίωση συμμετοχής, μηχανογραφικό, κωδικοί και μια σειρά ακόμη διαδικασιών από την τρίτη Λυκείου μέχρι και την πρώτη ημέρα στη γραμματεία της σχολής μου με έκαναν να νιώσω καλά στο πετσί μου τι εστί γραφειοκρατία. Ωστόσο, αυτό που αντιλήφθηκα με τον καιρό και μελετώντας τις συνθήκες διαμόρφωσης του ελληνικού κράτους ήταν πως η γραφειοκρατία ήταν παρούσα πολύ καιρό πριν στα σχολικά μου χρόνια.
Η γραφειοκρατία δεν αναφέρεται εδώ ούτε με την έννοια του Μαρξ, ούτε με αυτή του Βέμπερ αλλά με την κοινότυπη έννοια που την αναγνωρίζουμε στη χώρα αυτή, της αρνητικά υπερβολικής χαρτούρας. Αυτή η υπερβολική χαρτούρα προκύπτει από τις χρόνιες παθογένειες του ελληνικού κράτους, από την αδυναμία του ενός να εμπιστευτεί τον άλλο. Ωστόσο, αυτή η γραφειοκρατία είναι που έπλασε το ίδιο το εκπαιδευτικό σύστημα στο οποίο συμμετείχαμε. Είναι εκείνη που διάβρωσε την διαδικασία της μόρφωσης, που έστειψε τις γνώσεις και μας επέβαλε να διδαχθούμε μια στεγνή «ύλη».
Στην ελληνική παιδεία δεν υπάρχει αναζήτηση της γνώσης. Υπάρχει η αποστήθιση της άποψης του ενός. Αντί να εκπαιδευτούμε να μελετάμε, να αναζητούμε πηγές για ένα αντικείμενο και να συγκρίνουμε κριτικά, βιώνουμε μια μονόπλευρη, απαράδεκτη κατ’ εμέ, αφομοίωση της άποψης του ενός. Λες και η αλήθεια βρίσκεται στις 50 σελίδες ύλης του σχολικού εγχειριδίου.
Το κράτος μέσα από τη διαδικασία αυτή εμβολιάζει στα παιδιά τις παθογένειες που κουβαλά από την ίδρυσή του. Τους αποστερεί τη δυνατότητα να αναπτύξουν κριτική σκέψη, τους βουτά στο σκοτεινό πηγάδι του εθνικισμού και περνά τη δική του «ιδεολογία» για την πορεία των γεγονότων, για τις αξίες και την ηθική. Και η διαδικασία των πανελληνίων εξετάσεων είναι το αποκορύφωμα αυτού του σαθρού εκπαιδευτικού συστήματος.
Καθώς έχοντας διαμορφώσει αυτές τις συνήθειες, αυτούς τους τρόπους εκμάθησης, καλείσαι να αποφασίσεις υπό αυτές τις συνθήκες για το μέλλον σου, το οποίο ξέρεις πως δεν θα κριθεί με βάση το γνωστικό σου πεδίο, με βάση την κριτική σου σκέψη αλλά αποκλειστικά με βάση την καλύτερη αποστήθιση. Η καλύτερη μηχανή αξίζει να περάσει και όχι ο πλουσιότερος πνευματικά μαθητής, του οποίου το μέλλον εξαρτάται από την κατάστασή του τις 3 πρωινές ώρες της εξέτασης.
Είναι καιρός να μπει ένα τέλος σε αυτή την αντιπαιδαγωγική διαδικασία. Ένα τέλος στην ύλη, η οποία είναι ανάγκη να μεταβληθεί σε αντικείμενο. Ένα αντικείμενο που οι μαθητές θα μάθουν να ψάχνουν. Να αναζητούν πηγές, όσα έχουν ειπωθεί επ’ αυτού και εν τέλει να σκέφτονται, να αναρωτιούνται και να εκφράζονται. Η γραφειοκρατία πλάθει μηχανές μιας απόλυτης παθολογικής αλήθειας. Πως αύριο αυτές οι μηχανές να μην πιστέψουν λαϊκιστές, πως να μην βάλουν ένα ναζιστικό μόρφωμα στο ελληνικό κοινοβούλιο;
Δεν γνωρίζω το αντίδοτο. Όμως είναι αναγκαίο όσο ποτέ, η παιδεία να εφοδιάσει με σκέψη και όχι με στεγανά και παρωπίδες τους μαθητές. Είναι ανάγκη η παιδεία να απεξαρτηθεί από αυτή τη γραφειοκρατία που την διαφθείρει και να αρχίσει να γεννά τον άνθρωπο και τη γνώση.
Γεννήθηκε το 1998 και μεγάλωσε στον Ωρωπό Αττικής. Είναι προπτυχιακός φοιτητής του τμήματος Πολιτικών Επιστημών στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, ενώ έχει φοιτήσει και για ένα έτος στο ίδιο τμήμα του Πανεπιστημίου Κρήτης. Είναι λάτρης της πολιτικής ιστορικής ανάλυσης και έρευνας. Ασχολείται με την ανίχνευση της διαδικασίας διάδοσης και τις επιδράσεις των πολιτικών ιδεών στην κοινωνία τόσο στο παρελθόν όσο και φυσικά στο σήμερα.
