Του Χρήστου Ζέρβα,
Μια από τις πιο ζωντανές μνήμες που έχω από τον παππού μου είναι εκείνα τα δεκάλεπτα μέσα στην εβδομάδα που με πήγαινε με τα πόδια στα αγγλικά. Εγώ ως κλασικό παιδί της ηλικίας μου παραπονιόμουν και τον ρωτούσα, μα γιατί να πηγαίνω αγγλικά, εκείνος ως κλασικός παππούς της ηλικίας του μου απαντούσε, μάθε παιδί μου γράμματα, μη καταντήσεις ξύλο απελέκητο σαν εμάς! Στα χρόνια μου ούτε το σχολείο δεν είχαμε την τύχη να τελειώσουμε, και πάει λέγοντας… (είμαι σίγουρος πως τα λόγια του δεν προστατεύονταν από copyright, όλοι τα έχουμε ακούσει από άνθρωπο τρίτης ηλικίας).
Κάποια χρόνια αργότερα, έχοντας μάθει αγγλικά, έχοντας τελειώσει το σχολείο και έχοντας φτάσει στο κατώφλι του τρίτου έτους του πανεπιστημίου, διερωτώμαι: τι είναι τελικά αυτά τα «γράμματα», για τα οποία μου έλεγε ο παππούς, μήπως τα έχω μάθει ήδη όντας φοιτητής, είναι, δηλαδή, το πανεπιστήμιο το μέρος όπου τα κούτσουρα γίνονται laminate; Κρίνοντας από αυτά που βλέπω γύρω μου σε βάθος δύο χρόνων, σίγουρα όχι. Δεν υπονοώ πως το πανεπιστήμιο δεν ανοίγει τους ορίζοντες –εμένα με έχει διαμορφώσει και με διαμορφώνει σε βάθος- απλά νομίζω πως η φοιτητική ιδιότητα δεν συνεπάγεται εσωτερικής καλλιέργειας a priori.
Αυτό το άρθρο δεν ξεφεύγει από τον παλμό των ημερών, έχει μέσα λίγο από σχολείο, λίγο από πανελλήνιες και λίγο από πανεπιστήμιο. Όλα φιλτραρισμένα από το κεφάλι και τα συναισθήματα του γράφοντος, ο οποίος νιώθει περίεργα, δύο χρόνια μετά τις δικές του πανελλήνιες εξετάσεις.
Καταρχάς, να ξεκαθαρίσω πως δεν υποστηρίζω την κατάργηση των πανελλαδικών εξετάσεων (ιδιοκτήτες φροντιστηρίων παρακαλώ αφήστε αργά-αργά κάτω τις πέτρες)· πιστεύω πως, δεδομένων των συνθηκών, πρέπει να υπάρχει κάποιας μορφής εξέταση για την εισαγωγή των μαθητών, απλά όχι η ισχύουσα. Μπορεί, δεκαετίες πριν, η στείρα αποστήθιση και η κόντρα της παπαγαλίας να ήταν επαρκή κριτήρια για να καθορίσουν το κατά πόσο «αξίζει» κάποιος να φοιτήσει σε μια σχολή, πλέον όμως είναι ξεπερασμένα… Οι κοινωνίες και οι ανάγκες αλλάζουν· το σχολείο είναι μέρος της κοινωνίας και οφείλει να προσαρμόζεται στις ανάγκες και στις δυνατότητες αυτής και των μελών της. Εν ολίγοις, δεν είναι δυνατόν εν έτει 2019 όλοι οι μαθητές να μπαίνουν στο ίδιο «τσουβάλι» (αυτή η διάκριση δεν είναι σε καμία περίπτωση αξιολογική αλλά μορφολογική).
Δεύτερον, θέλω να ξεκαθαρίσω πως ως ο συντάκτης αυτού του άρθρου δεν χρήζω τον εαυτό μου ειδικό επί των εκπαιδευτικών ζητημάτων-μεσσία που θα λύσει μέσω αυτού όλα τα ζητήματα που ταλανίζουν χρόνια τον χώρο της εκπαίδευσης. Γράφω ως ένας φοιτητής (με ό,τι αυτό συνεπάγεται) που έχει περάσει αυτού του είδους τη διαδικασία, έχει εισαχθεί σε ένα πανεπιστήμιο και εδώ και δύο χρόνια βρίσκεται ανάμεσα σε άτομα που έχουν περάσει και αυτά την ίδια διαδικασία· παρατηρήσα, κατανόησα και συμπέρανα κάποια πράγματα και γράφω αυτό το άρθρο για να εκθέσω αυτές μου τις σκέψεις.
Τρίτον, το άρθρο αυτό δεν γράφτηκε με σκοπό να εκμηδενίσει την προσπάθεια των παιδιών που έγραψαν, γράφουν ή θα γράψουν πανελλήνιες εξετάσεις. Εν αντιθέσει, έγινε για να τονίσει πόσο δύσκολος και τραχύς είναι ο δρόμος των πανελληνίων εξετάσεων, αλλά κυρίως για να υπενθυμίσει στα παιδιά που δεν κατάφεραν να φτάσουν ως το «τέρμα» του δρόμου ότι δεν ήρθε το τέλος του κόσμου, πόσω μάλλον το δικό τους. Εξάλλου, δεν έχουν γεννηθεί όλοι για να μπορούν ή να θέλουν να αποστηθίσουν τέλεια τι είναι το Τανζιμάτ, να καταλαβαίνουν μακροοικονομία, να αγαπάνε την ιατρική, όπως, δεν έχουν γεννηθεί όλοι, ώστε να έχουν την επιμονή και την αντοχή ενός αθλητή, το «αυτί» ενός κιθαρίστα ή την επιδεξιότητα ενός κομμωτή. Κάθε επάγγελμα όμως, μηδενός εξαιρουμένου, προσφέρει στην κοινωνία, αλλά –κυρίως- προσφέρει σε αυτόν που ψύχραιμα και ειλικρινά έχει αποφασίσει πως θέλει να ασχοληθεί με αυτό.
Έχοντας, λοιπόν, ξεκαθαρίσει κάποια πράγματα, θέλω να επανέλθω στις πρώτες σειρές του άρθρου αυτού, στα «γράμματα» που μου ανέφερε συχνά ο παππούς μου. Για τους μεγαλυτερους, αυτά τα «γράμματα» αντιστοιχούσαν στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, ενώ για τους ακόμη μεγαλύτερους μόρφωση εθεωρείτο η φοίτηση έστω σε κάποια βαθμίδα του σχολείου. Αλήθεια, η δικιά μας η γενιά μπορεί να θεωρείται μορφωμένη έχοντας ένα πτυχίο πανεπιστημίου με καλό βαθμό ακόμη και ένα μεταπτυχιακό; Με βάση πάντως τα όσα έχω δει και παρατηρήσει έως τώρα, σίγουρα όχι. Βλέπω φοιτητές να νοιάζονται για την ύλη και όχι για το βιβλίο, για το πτυχίο και όχι για την σπουδή, για την ορκωμοσία και όχι για την εμπειρία έως αυτήν· παιδιά που μπορούν να αποστηθίσουν ένα κείμενο, επειδή πρέπει αλλά όχι να γράψουν μια πρόταση με σωστή έκφραση και σύνταξη, ανθρώπους που έχουν την φοιτητική ιδιότητα μόνο εντός αμφιθεάτρου…
Προσωπικά, πιστεύω πως η νέα γενιά αγράμματων-απαίδευτων δεν θα αποτελείται από ανθρώπους που δεν έχουν περάσει από πανεπιστημιακά έδρανα. Ανάμεσα τους θα υπάρχει πλήθος πτυχιούχων ακόμη και με υψηλούς μέσους όρους και πτυχία στα τέσσερα χρόνια, αλλά θα διαθέτουν αυτό και μόνο αυτό…
Συμβουλή αντί επιλόγου αν κάποιο παιδί Λυκείου διαβάσει αυτό το άρθρο:
Αν έχεις αποφασίσει να μην ακολουθήσεις το μονοπάτι των πανελληνίων, βρες τι σου αρέσει, τι σε γεμίζει, τι σε συμπληρώνει, ψάξε μέσα σου και βρες τις δικές σου πανελλαδικές, το δικό σου μονοπάτι και τρέχα!
Αν έδωσες ή σκοπεύεις να δώσεις εξετάσεις, συγχαρητήρια μόνο και μόνο για την προσπάθεια σου να κάνεις τα όνειρα σου πραγματικότητα! Είσαι ήδη ένα βήμα πιο κοντά.
Ανεξαρτήτως αποτελέσματος, μη μείνετε μόνο σε αυτό: Διαβάστε, βοηθήστε, κατανοήστε, αθληθείτε, ακούστε, βελτιωθείτε! Είτε σε γλάστρα μπείτε είτε σε δάσος, μην ανησυχείτε! Σπόροι είστε, θα ανθίσετε…
Είναι δευτεροετής φοιτητής Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων. Στον ελεύθερο του χρόνο ασχολείται με τον σκύλο του. Αγαπά το θέατρο, το φαγητό, τα ταξίδια και πλέον, τις προσομοιώσεις. Παρότι του αρέσει το αντικείμενο των σπουδών του δεν έχει αποφασίσει με τι ακριβώς θα ασχοληθεί.
