Του Στέφανου Σταγάκη,
Ένα πρόσφατο ταξίδι μου σε ένα πανέμορφο ελληνικό νησί στάθηκε αφορμή για το σημερινό μου άρθρο. Στη διάρκεια του ταξιδιού αυτού, η αγάπη μου για τη θάλασσα και ο καλός καιρός με οδήγησαν στις παραλίες του νησιού με τα δροσερά νερά και την ατελείωτη άμμο. Τέλη Μαΐου και ήδη είχαν καταφθάσει οι πρώτοι τουρίστες της σεζόν και οι επιχειρηματίες είχαν ξεκινήσει τις δουλειές τους πάνω και γύρω από τις παραλίες. Με την αφορμή αυτή λοιπόν παρατήρησα μια εικόνα πιο «παρασκηνιακή». Πίσω από την πανέμορφη εικόνα της θάλασσας που αγγίζει την άμμο, των δέντρων που χαρίζουν απλόχερα τη σκιά τους, και των βράχων που προστατευτικά αγκαλιάζουν την παραλία, βρήκα μια σειρά από πλαστικά -και όχι μόνο- σκουπίδια, μισοθαμμένα στην άμμο.
Είναι γεγονός ότι στην Ελλάδα έχουμε έναν πολύτιμο θησαυρό. Οι παραλίες μας, τα νερά τους αλλά και ολόκληρο το τοπίο που έχει συνθέσει η φύση, είναι ένα δώρο μοναδικό. Ωστόσο, το πέρασμα του ανθρώπου έχει αφήσει ένα σκληρό αποτύπωμα. Μπουκάλια, σακούλες, άδειες συσκευασίες, και πιο πολύ απ’ όλα, αποτσίγαρα πεταμένα αδιάφορα ή μισοβυθισμένα στην άμμο αποτυπώνουν μια εικόνα άδικη για τις όμορφες παραλίες μας. Εκτός αυτού, τα απορρίμματα δεν μένουν σχεδόν ποτέ στην παραλία. Είτε παρασύρονται από τον αέρα και αποσυντίθενται «εν κινήσει», είτε καταλήγουν στη θάλασσα. Το ταξίδι τους στη θάλασσα μπορεί να καταλήξει στην απόρριψή τους σε άλλη παραλία, ή ακόμα και στην κατανάλωσή τους από την θαλάσσια πανίδα.
Από την άλλη, οι δεκάδες ή ακόμα και εκατοντάδες ξαπλώστρες και η οικοδόμηση πάνω στην παραλία θέτουν σε κίνδυνο τη θαλάσσια ζωή. Ένα τέτοιο παράδειγμα αποτελεί η χελώνα Καρέτα-Καρέτα, η οποία γεννά τα αυγά της στην άμμο μόνο αν δε συναντήσει εμπόδια στο δρόμο της. Και οι ξαπλώστρες, τα αυτοκίνητα και οι εξέδρες στην άμμο αποτελούν εμπόδια. Άλλοι θαλάσσιοι οργανισμοί απομακρύνονται από τις ακτές λόγω των έντονων φώτων αλλά και από το θόρυβο που συχνά προκαλείται από παραλιακά μαγαζιά. Στο μεταξύ, τα σκουπίδια που παράγονται από τις παραλιακές επιχειρήσεις καταλήγουν έξω από τους κάδους που δεν είναι αρκετοί για να τα χωρέσουν.
Πάντως, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε τις προσπάθειες που γίνονται από τοπικούς φορείς και ιδιωτικές πρωτοβουλίες. Όλο και πιο συχνά βλέπουμε συλλόγους, ομάδες πολιτών, περιβαλλοντικές οργανώσεις να οργανώνουν καθαρισμούς παραλιών, δράσεις ευαισθητοποίησης, αποκομιδή σκουπιδιών και απομάκρυνση μεγάλων απορριμμάτων. Ταυτόχρονα κινητοποιούνται και οι δήμοι με διάθεση προσωπικού στην καθαριότητα των παραλιών, αλλά και οι τοπικές επιχειρήσεις που φροντίζουν για την καλή κατάσταση της παραλίας στην οποία δραστηριοποιούνται.
Αυτό που χρειάζεται από εδώ και πέρα είναι η περαιτέρω κινητοποίηση των ανθρώπων, όχι μόνο των κατοίκων των παραθαλάσσιων περιοχών, αλλά και τον επισκεπτών. Χρειάζεται να αλλάξει άμεσα η νοοτροπία της αδιαφορίας και της απάθειας. Το να μην πετάξουμε το σκουπίδι μας κάτω, αν και θα έπρεπε να είναι αυτονόητο, είναι ένα θεμελιώδες βήμα προς την υπεύθυνη συμπεριφορά μας ως επισκέπτες και χρήστες μιας παραλίας. Και βέβαια δεν μιλάμε μόνο για τα «μεγάλα» σκουπίδια μας όπως ένα κουτί αντηλιακό. Το κρίσιμο είναι να μην αφήσουμε ούτε τα μικρότερα, τα απαρατήρητα, όπως πχ ένα καλαμάκι ή ένα περιτύλιγμα. Εμείς τα θεωρούμε ασήμαντα, αλλά η επίπτωσή τους είναι η ίδια. Το επόμενο βήμα, εξίσου κρίσιμο, είναι να κινητοποιηθούμε ατομικά. Δεν είναι ντροπή να μαζέψουμε και να πετάξουμε ένα μπουκάλι που βρήκαμε στην παραλία, ή μια σακούλα που «κολυμπούσε» δίπλα μας στη θάλασσα. Ίσα ίσα, ο θετικός αντίκτυπος είναι τεράστιος – μπορεί ακόμη και να σώσουμε τη ζωή κάποιου ζώου. Φυσικά μπορούμε να αξιοποιήσουμε ευκαιρίες που δίνονται από τους τοπικούς φορείς για να βοηθήσουμε πχ στον καθαρισμό μιας παραλίας.
Είναι για άλλη μια φορά θέμα κινητοποίησης και ευαισθητοποίησης. Η σημασία εδώ δίνεται στο πόσο σεβόμαστε τον τόπο που θα επισκεφθούμε, και πώς θα αλληλεπιδράσουμε μαζί του. Αρκεί μόνο μία υπεύθυνη συμπεριφορά για να αλλάξει την εικόνα εγκατάλειψης μιας παραλίας. Άλλωστε δεν μιλάμε για πρωτοβουλίες δύσκολες ή κουραστικές. Είναι, και εδώ, θέμα συνήθειας.
