Του Αλέξη Κωνσταντόπουλου,
Μπορεί η Eurovision να παρουσιάζεται σαν ένας χαρούμενος διαγωνισμός μουσικής, ωστόσο, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε την πολιτική πτυχή που φαίνεται μέσα από την διαδικασία της ψηφοφορίας. Πιο συγκεκριμένα, έχουν, εδώ και χρόνια, διαμορφωθεί τα «μπλοκ ψηφοφορίας», δηλαδή, ομάδες χωρών (π.χ. Τουρκία-Αζερμπαϊτζάν, Ελλάδα-Κύπρος-Βουλγαρία, Αυστρία-Γερμανία-Ελβετία) που παραδοσιακά στηρίζουν η μια την άλλη, λόγω πολιτικών ή οικονομικών συμφερόντων ή λόγω γειτνίασης.
Για να εμβαθύνουμε στο θέμα των «μπλοκ ψηφοφορίας» και στο αν οι ψήφοι προκύπτουν λόγω καλής μουσικής ή λόγω διακρατικών σχέσεων/συμφερόντων, αξίζει να δούμε τη δήλωση του ιδρυτή της ειδησεογραφικής ιστοσελίδας της Eurovision, Wikibloggs, William Lee Adams, πως: «η Ρωσία θα μπορούσε να εμφανιστεί χωρίς τραγούδι και να κερδίσει ακόμα και τον τελικό», δηλαδή, πως το μπλοκ των χωρών που τη στηρίζουν είναι ιδιαίτερα ισχυρό. Σχετικά με τον πολιτικό χαρακτήρα του πασίγνωστου μουσικού διαγωνισμού, η Ρωσία, σε ένδειξη διαμαρτυρίας, δεν είχε συμμετάσχει στον τελικό που έγινε στην Ουκρανία, αφού βρισκόταν σε πόλεμο με αυτή για την χερσόνησο της Κριμαίας. Επιπλέον, η Ουκρανία, είχε κερδίσει το 2016 με το έντονα πολιτικό τραγούδι «1944», το οποίο αναφέρεται στην απέλαση των Τατάρων από την Κριμαία και το οποίο βρέθηκε από την δεύτερη στην πρώτη θέση μετά από αλλαγές στη διαδικασία ψηφοφορίας, οι οποίες προκάλεσαν αντιδράσεις από τη ρωσική πλευρά. Αξιοσημείωτη η τότε δήλωση του Ρώσου πολιτικού Φραντς Κλίντσεβιτς, «η πολιτική νίκησε την τέχνη».
Ας περάσουμε, λοιπόν, από τις πολιτικές προεκτάσεις του ετήσιου μουσικού διαγωνισμού, στα όσα συμβαίνουν στην πολύπαθη χώρα της Δυτικής Όχθης και της Λωρίδας της Γάζας -την Παλαιστίνη.
Το Ισραήλ,από το 1967,ασκεί έλεγχο στην Παλαιστίνη -τόσο σκληρό, που η κατάσταση αυτή αποκαλείται «τελευταία κατοχή»- με αποτέλεσμα τραγικές συνέπειες για την οικονομία, το πολιτικό κλίμα, τις κοινωνική και πολιτιστική ζωή της χώρας. Η καθημερινότητα των Παλαιστινίων χαρακτηρίζεται από την έλλειψη οποιασδήποτε ουσιαστικής συμμετοχής στις αποφάσεις, τις πολιτικές και τις πρακτικές που επηρεάζουν τη ζωή τους. Περιορίζονται ως προς τις μετακινήσεις τους, τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να χρησιμοποιούν τη γη που τους ανήκει, το κατά πόσον μπορούν να δουν την οικογένεια ή τους φίλους τους και κατά πόσον μπορούν να έχουν πρόσβαση σε βασικά αγαθά, όπως, το νερό, το ρεύμα, η υγεία και η εκπαίδευση.
Ας δούμε λίγο πιο λεπτομερώς την ιστορία της Παλαιστίνης και τα δεινά που έχει προξενήσει το Ισραήλ σε αυτή την περιοχή, εστιάζοντας στα τελευταία 19 αυτής της μακροχρόνιας σύγκρουσης. Το 2000 ξεκινά η Δεύτερη Ιντιφάντα, η πιο βίαιη -αλλά όχι αναίτια ή αδικαιολόγητη- εξέγερση των Παλαιστινίων, εναντίον της Ισραηλινής κατοχής, με τις επαναστατικές οργανώσεις ένοπλου αντάρτικου Χαμάς και Φατάχ να αναλαμβάνουν ενεργό δράση σε ότι αφορούσε την θεωρητική προετοιμασία κοινωνικοπολιτικού αγώνα εναντίον του Ισραήλ, την ένοπλη αντίσταση και αντεπίθεση εναντίον του ισραηλινού κατοχικού στρατού αλλά και την περίθαλψη, βοήθεια και προστασία των Παλαιστινίων.
Το 2008, το Ισραήλ, ξεκινάει την επιχείρηση Cast Lead στη Γάζα, η οποία ολοκληρώνεται το 2009 και έχει ως αποτέλεσμα το θάνατο 1.398 Παλαιστινίων και 5 Ισραηλινών στρατιωτών. Περίπου τρία χρόνια μετά, το Νοέμβριο του 2012 το Ισραήλ ξεκινάει την επιχείρηση Pillar ofDefense, ξανά στη Γάζα, με αποτέλεσμα το θάνατο 167 Παλαιστινίων και το 2014 ακολουθεί, στην ίδια περιοχή, η επιχείρηση ProtectiveEdge με αποτέλεσμα το θάνατο 2.104 Παλαιστινίων -εκ των οποίων 495 ήταν παιδιά- και 69 Ισραηλινών – εκ των οποίων οι 65 ήταν στρατιώτες.
Η κατάσταση γίνεται ολοένα και χειρότερη με το Ισραήλ να προβαίνει σε συνεχείς παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου και το στρατό του σε -σχεδόν καθημερινή- διάπραξη εγκλημάτων πολέμου. Δεν είναι λίγες οι φορές που έχουμε ακούσει ή διαβάσει ειδήσεις για Παλαιστίνιους διαδηλωτές και άμαχο πληθυσμό που έχει βρει τραγικό θάνατο από τα πυρά του Ισραηλινού στρατού. Ακόμα χειρότερο, ανάμεσα στα θύματα είναι πολλές φορές και παιδιά, αφού η κυβέρνηση Νετανιάχου φαίνεται να μην έχει καμία λύπηση και αντιμετωπίζει τους Παλαιστινίους με απερίγραπτη σκληρότητα.
Προς τεκμηρίωση όλων των παραπάνω, η έκθεση του ΟΗΕ για το χρονικό διάστημα 30 Μαρτίου με 31 Δεκεμβρίου του 2018, στην οποία αναφέρεται πως «Οι ισραηλινές δυνάμεις ασφαλείας σκότωσαν και ακρωτηρίασαν Παλαιστίνιους διαδηλωτές που δεν αποτελούσαν επικείμενη απειλή θανάτου ή σοβαρού τραυματισμού για άλλους όταν δέχθηκαν πυρά ούτε συμμετείχαν ενεργά στις εχθροπραξίες». Στην ίδια έκθεση αναφέρεται επίσης, πως μέσα στο ίδιο χρονικό διάστημα σκοτώθηκαν από ισραηλινά πυρά 35 παιδιά (ηλικίας 6 ως 15), 2 νοσηλευτές -τους οποίους η έκθεση χαρακτηρίζει ως «ξεκάθαρα στοχοποιημένους» και 2 δημοσιογράφοι. Παραμένοντας στα νούμερα της έκθεσης, στις περσινές διαδηλώσεις σκοτώθηκαν 189 Παλαιστίνιοι και τραυματίστηκαν άλλοι 6.100. η έκθεση αναφέρει πως πολλές από τις πράξεις του Ισραηλινού στρατού συνιστούν εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.
Η τραγική κατάσταση στην Παλαιστίνη είναι αποτέλεσμα χρόνιων συγκρούσεων και έχει αποτελέσει αντικείμενο πολλών εκθέσεων από οργανισμούς που ασχολούνται με τα ανθρώπινα δικαιώματα, καθώς επίσης, έχει γίνει ο λόγος για μια μεγάλη κινητοποίηση ανθρωπιστικών οργανώσεων και ακτιβιστικών κινημάτων.
Το πιο γνωστό κίνημα που ασχολείται με την καταπάτηση των δικαιωμάτων των Παλαιστινίων από το Ισραήλ είναι το BDS. Το Μποϊκοτάζ, Απόσυρση Επενδύσεων, Κυρώσεις (εξ ου και τα αρχικά BDS) είναι ένα παλαιστινιακό κίνημα για ελευθερία, δικαιοσύνη και ισότητα.Υποστηρίζει την αρχή ότι οι Παλαιστίνιοι έχουν τα ίδια δικαιώματα με την υπόλοιπη ανθρωπότητα.Παρότι η ισραηλινή και φίλο-ισραηλινή προπαγάνδα το παρουσιάζει ως ένα κίνημα αντισημιτικό, το κίνημα είναι στην πραγματικότητα αντίπαλο προς κάθε μορφή ρατσισμού (συμπεριλαμβανομένου του αντισημιτισμού). Ουσιαστικά, στρέφεται ενάντια σε επίσημους θεσμούς και κρατικές ή επιχειρηματικές επιλογές και επ’ουδενί ενάντια σε πρόσωπα ή ταυτότητες. Στηρίζεται στη διαπίστωση ότι το παλαιστινιακό ζήτημα παραμένει ένα από τα πιο επείγοντα προβλήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων στον πλανήτη και διαιωνίζεται με ευθύνη και όσων κυβερνήσεων και οργανισμών συμπράττουν με το κράτος του Ισραήλ. Ωστόσο, προχωρά ένα βήμα παρακάτω, όντας εμπνευσμένο από το κίνημα της Νότιας Αφρικής εναντίον του απαρτχάιντ, το BDS προτρέπει για μη βίαιες πιέσεις στο Ισραήλ μέχρι να συμμορφωθεί με το διεθνές δίκαιο ικανοποιώντας τρεις απαιτήσεις -και σε μια περιοχή όπου η χρόνια καταπάτηση δικαιωμάτων έχει κάνει την βία και την τρομοκρατία να φαντάζουν οι μόνες ελπίδες εξιλέωσης των καταπιεσμένων, όλοι καταλαβαίνουμε πόσο σημαντικό είναι ένα κίνημα να προτείνει μη βίαιες λύσεις.
Εν κατακλείδι, υπό την σκιά των όπλων του ισραηλινού στρατού θα διεξαχθεί η φετινή Eurovision. Οι «σκεπτόμενοι καλλιτέχνες», «προαγωγοί της ενότητας και της ειρήνης», «υπέρμαχοι των ανθρωπίνων δικαιωμάτων», θα παίξουν μουσική, θα τραγουδήσουν και θα διασκεδάσουν σε μικρή απόσταση από εκεί που σκοτώνονται άμαχοι, σε μικρή απόσταση από εκεί όπου καταπατώνται θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα. Μάλιστα, για την «αρμονικότερη» διεξαγωγή του διαγωνισμού έχουν στηθείcheckpointπου περιορίζουν σημαντικά -και όχι με τον πιο ανθρώπινο τρόπο- τις μετακινήσεις των Παλαιστινίων.
Ο HerbertMarcus, κοινωνιολογικά προσανατολισμένος φιλόσοφος, υποστήριζε πως ο βασικός ρόλος της τέχνης είναι να λειτουργεί απελευθερωτικά για τον άνθρωπο και πως αυτή έχει πολιτικό ρόλο, ακόμα και όταν δεν είναι στρατευμένη. Δε χρειάζεται η τέχνη να αποτελεί διαμαρτυρία μέσα από την ιδιαιτερότητά της ή μέσο προπαγάνδας για να έχει πολιτικό χαρακτήρα.
Επομένως, όταν το κίνημα BDS καλεί κάποιον από τους καλλιτέχνες που συμμετέχουν στο φετινό διαγωνισμό να γίνει «ο ένας ή η μια» που θα αποσυρόταν από τον διαγωνισμό, είναι ακριβώς γιατί αυτό θα ήταν ένα αποκορύφωμα για την τέχνη, η υπεράσπιση των δικαιωμάτων ενός καταπιεσμένου λαού, ο αγώνας -μέσα από μη βίαιες οδούς- για την απελευθέρωσή της κατεχόμενης Παλαιστίνης, η γνωστοποίηση του προβλήματος, οι πολιτικές πιέσεις στο Ισραήλ θα είχαν περισσότερη σημασία από τα «15 λεπτά δημοσιότητας» που -όπως όλοι μας, έτσι και οι «καλλιτέχνες» της Eurovision- δικαιούνται.
Βέβαια, ο καλλιτέχνης έχει ιδέες, αντιλήψεις, είναι κοινωνικά και πολιτικά ενημερωμένος για τα όσα συμβαίνουν στον κόσμο γύρω του. Κρίνοντας από τις δηλώσεις αρκετών από τους συμμετέχοντες, κάτι τέτοιο δεν ισχύει στην περίπτωσή τους ή τουλάχιστον έτσι προσποιούνται, μεταδίδοντας την εικόνα ενός φιλικό και ειρηνικού Ισραήλ. Μιλώντας για αγάπη και ειρήνη. Στην πραγματικότητα, σίγουρα δεν πρόκειται για ελλιπή ενημέρωση, πρόκειται για ματαιοδοξία.
Με αφορμή την απάντηση της Κ. Ντούσκα -που θεωρεί την Eurovision έναν μη πολιτικό διαγωνισμό μουσικής, ο οποίος ενώνει τους λαούς και προάγει την ειρήνη- μπορούμε να «απαντήσουμε» με απλό τρόπο σε αυτή, και όλους όσους διαγωνιζόμενους σπεύσουν να δηλώσουν τα ίδια για να δικαιολογήσουν τον λόγο που βρίσκονται στο Ισραήλ αυτή τη στιγμή. Αν όντως νοιάζεσαι για την παγκόσμια ειρήνη, την ενότητα των λαών και την αγάπη, αρπάζεις την ευκαιρία που σου δίνεται να τα υπερασπιστείς έναντι ενός προσωπικού κόστους. Όταν επιλέγεις να τα επικαλεστείς αλλά όχι να τα υπερασπιστείς, ώστε, να μην χάσεις τα 5 λεπτά που δικαιούσαι στη σκηνή της Eurovision, δε σε ενδιαφέρουν τόσο αυτά όσο η προσωπική σου ματαιοδοξία.
Γεννήθηκε το 1999 στην Αθήνα. Είναι δευτεροετής φοιτητής στο τμήμα ιστορίας και φιλοσοφίας της επιστήμης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, ενώ ταυτόχρονα σπουδάζει και νομική στο γαλλικό Κολλέγιο id'EF. Έχει λάβει μέρος σε πλήθος ρητορικών αγώνων τόσο εντός όσο και εκτός Ελλάδος και στον ελεύθερο του χρόνο ασχολείται με τον αθλητισμό.
