Του Μανώλη Ανδριγιαννάκη,
Πολλά μπορεί να προσάψει κανείς στον Αμερικανό Πρόεδρο Τραμπ για τις απόψεις του και ορισμένες από τις πολιτικές του, ωστόσο ουδείς μπορεί να μιλήσει αρνητικά για την αμερικανική οικονομία επί προεδρίας του. Πώς θα μπορούσε, άλλωστε, όταν μέσα σε δυόμισι χρόνια διακυβέρνησης η οικονομία των ΗΠΑ έχει επιτύχει μερικά πρωτοφανή και ιστορικά επιτεύγματα. Ο ίδιος είχε υποσχεθεί προεκλογικά ότι η οικονομία, αν κέρδιζε, θα «πετούσε». Όπερ και εγένετο κι ας τον κορόιδευαν κάποιοι ότι δεν μπορεί να πετύχει την ανάπτυξη του 4% ή τη μείωση της ανεργίας που υποσχόταν.
Η πολιτική των μειώσεων φόρων και του deregulation (“απορρύθμιση”, μείωση των κρατικών ρυθμίσεων στην οικονομία), σε συνδυασμό με την προστατευτική εμπορική του πολιτική, είχαν κατακριθεί από τους Δημοκρατικούς που ισχυρίζονταν ότι θα οδηγούσαν σε ελλείμματα, αύξηση χρέους και εμπορική απομόνωση των ΗΠΑ. Συγχρόνως, στη συζήτηση περί αμερικανικού χρέους, ας σημειώσουμε ότι η μεγάλη αύξησή του ήρθε την περίοδο 2008-2016, από 10 σε 19 τρισ. δολλάρια. Όλοι ξέρουμε ποιος κυβέρνησε εκείνη την οκταετία… Δεν θα πρέπει, ακόμα, να ξεχνάμε την παράξενη επιβράδυνση που παρουσιάστηκε τον τελευταίο ενάμιση χρόνο προεδρίας του Μπαράκ Ομπάμα με κρίσιμα σημάδια κινδύνου για περαιτέρω επιβράδυνση. Άλλαξε, όμως, στη συνέχεια η κυβερνητική πολιτική.
Ήρθε η ώρα, λοιπόν, να αφήσουμε τους αριθμούς να μιλήσουν για την εκρηκτική άνοδο της αμερικανικής οικονομίας τα τελευταία δύο χρόνια. Τα δύο βασικά εργαλεία οικονομικής πολιτικής που αξιοποίησε ο Τραμπ ήταν, όπως προαναφέρθηκε, μείωση φόρων σε όλες τις βαθμίδες και μείωση του κρατικού παρεμβατισμού στην αγορά με την κατάργηση πολλών καταχρηστικών ρυθμίσεων.
Η μεγαλύτερη, ίσως, απτή επιτυχία της αμερικανικής κυβέρνησης ήταν η μείωσης της ανεργίας στο ιστορικό χαμηλό 50ετίας… 3,6%. Σε 260.000 ανήλθαν οι νέες θέσεις εργασίας μόνο το μήνα που μας πέρασε! Πρακτικά, σχεδόν όποιος θέλει να έχει δουλειά από το ενεργό εργατικό δυναμικό της χώρας έχει δουλειά! Αυτό, μάλιστα, συνοδεύεται και από ιστορικά χαμηλά στην ανεργία των διαφόρων μειονοτικών ομάδων, όπως στους Αφροαμερικανούς και τους Ασιάτες. Μπορεί να είναι, εν μέρη, αποτελέσματα της διαρκούς μείωσης της ανεργίας μετά την επίδραση της κρίση του 2008, ωστόσο θα ήταν άδικο να μην πιστωθεί η έτι περαιτέρω συρρίκνωση των ανέργων στη νυν ηγεσία. Αυτό είναι που της πιστώνεται και δημοσκοπικά από τους Αμερικανούς πολίτες.
Στον τομέα, τώρα, της ανάπτυξης, μετά την πτωτική πορεία του τελευταίου ενάμισι χρόνου του Μπαράκ Ομπάμα αυτή βαίνει αυξανόμενη κάθε χρόνο. Στο τελευταίο τρίμηνο έκλεισε στο 3,2%, ενώ το καλοκαίρι του 2018 ξεπέρασε στο υψηλότερο σημείο το 4%! Παρατηρείται μια σταθερή, παρά τις διακυμάνσεις της, άνοδος του ΑΕΠ που θα ξεπεράσει σύντομα τα 20 τρισ. δολάρια! Όσο ο υπόλοιπος κόσμος βιώνει μια στασιμότητα ή μια περιορισμένη ασθενική ανάπτυξη, η αμερικανική οικονομία παρουσιάζει μια εντυπωσιακή πορεία. Την ίδια στιγμή, οι μισθοί αυξάνονται και η αισιοδοξία στην εγχώρια αγορά είναι στα ύψη. Ο πληθωρισμός, μάλιστα, δεν ακολουθεί, όπως θα περίμενε κανείς, την αύξηση στα εισοδήματα, συμπεριλαμβανομένης και της μειωμένης ανεργίας, αλλά παραμένει στο ενδιάμεσο επίπεδο του 2%, βάσει των τελευταίων στοιχείων.
Τα παραπάνω στοιχεία αποτυπώνονται έντονα και στο χρηματιστήριο. Ο δείκτης Dow Jones καταγράφει ιστορικά υψηλά πέριξ των 26.500 μονάδων, από 20.000 πριν δυόμισι χρόνια. Τώρα κυμαίνεται στις 25.900. Παρόμοια είναι και η αποτύπωση τόσο στο δείκτη Nasdaq όσο στο δείκτη S&P 500, που αποτελεί τον δείκτη των 500 μεγαλύτερων και ισχυρότερων εισηγμένων εταιρειών. Από τις 2.270 μονάδες στις 3.000, με την τιμή του να βρίσκεται τώρα στις 2.800. Όλο το χρηματοοικονομικό σύστημα βρίσκεται σε άνοδο τα τελευταία δύο χρόνια, όπως φαίνεται, στηριζόμενο και στην αισιοδοξία της αγοράς.
Αν και στο εσωτερικό τα πράγματα κινούνται ομαλά και ανοδικά, η κατάσταση είναι πιο σύνθετη για τις ΗΠΑ στο εξωτερικό και ειδικά στις διεθνείς εμπορικές σχέσεις τους. Αποτελεί ένα εξίσου βασικό ζήτημα που επηρεάζει την αμερικανική οικονομία και η αμερικανική κυβέρνηση προσπαθεί να διαχειριστεί. Οι ΗΠΑ παρουσιάζουν εδώ και δεκαετίες ένα σημαντικό έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο. Σημαντικό μέρος, βέβαια, των εισαγωγών οφείλεται σε πρώτες ύλες που χρησιμοποιούνται στην εγχώρια παραγωγή, ειδικά αναφορικά με τη βιομηχανία. Μέσα στο 2018, οι εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών ήταν 3,1 τρισ. έναντι 2,6 των εξαγωγών!
Ο Πρόεδρος Τραμπ έβαλε ψηλά στη λίστα την ανάσχεση αυτής της κατάστασης, επιχειρώντας να επαναδιαπραγματευθεί πολλές εκ των ισχυουσών εμπορικών συμφωνιών με τρίτες χώρες, ιδίως με Κίνα, Καναδά, Μεξικό και ΕΕ. Αντιστοίχως, χρησιμοποιεί ως όπλο κάποιους στοχευμένους δασμούς ή την απειλή επιβολής δασμών, με στόχο να φέρει τις χώρες αυτές στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Το γεγονός, βέβαια, ότι δείχνει να μην εκτιμά ιδιαίτερα την αξία του ελεύθερου διεθνούς εμπορίου προκαλεί προβληματισμό στις χώρες που συναλλάσσονται με τις ΗΠΑ. Παρά ταύτα, έστω και με δυσκολίες, η συνεργασία συνεχίζεται και νέες συμφωνίες προς τα συμφέροντα των ΗΠΑ έχουν πραγματοποιηθεί. Η πολλές φορές παράλογη και παρορμητική, κατά πολλούς, στάση του Αμερικανού Προέδρου ενίοτε δείχνει να έχει αποτελέσματα. Για παράδειγμα, εν μέσω έμμεσου εμπορικού πολέμου με την Κίνα, με επιβολή εκατέρωθεν δασμών, το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ με την ασιατική υπερδύναμη έχει μειωθεί κατά 12% από πέρσι και την τότε επιβολή πρόσθετων δασμών. Οι δασμοί, προφανώς, δεν είναι ο καλύτερος και διπλωματικότερος τρόπος να συνεργάζεσαι σε επίπεδο εμπορίου. Κανείς δεν μπορεί να προδικάσει που θα καταλήξει αυτό… Αποτελεί μια μορφή πειράματος στον κόσμο του σύγχρονου ελεύθερου εμπορίου.
Εν κατακλείδι, μπορούμε να καταγράψουμε μια συνολική ανάπτυξη της αμερικανικής οικονομίας σε απίθανους ρυθμούς που πολλοί δεν πίστευαν πως ήταν εφικτή. Η φιλελεύθερη οικονομική πολιτική των χαμηλών φόρων και του μικρότερου κράτους αποδίδει, σε ακόμα μια περίπτωση. Όπως τη δεκαετία του ’80 από την πολιτική Ρίγκαν, έτσι και τώρα. Η οικονομία των ΗΠΑ κινείται τάχιστα προς ένα ΑΕΠ της τάξεως των 20 τρισ. Μέχρι που μπορεί να φτάσει;
Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1999 και είναι προπτυχιακός φοιτητής στο τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής του ΟΠΑ. Παρακολουθεί σεμινάρια και ημερίδες πολιτικής, οικονομίας, γεωπολιτικής και τεχνολογίας, ενώ συμμετέχει σε συνέδρια και προγράμματα προσομοίωσης πολιτικών θεσμών (Europa.S, ΠΠΔΣ, ΜΒΕ, MEUS). Στις δημοτικές εκλογές του 2019 ήταν υποψήφιος Δημοτικός Σύμβουλος στο Δήμο Βύρωνα, στην Αθήνα. Στο OffLine Post έφερε την ιδιότητα του Αρχισυντάκτη Οικονομικών κατά το διάστημα Ιούνιος 2019-Ιούνιος 2020.
