Του Εμμανουήλ Ανθουλάκη,
Η Εργατική Πρωτομαγιά αποτελεί την ετήσια απεργία – εκδήλωση όπου με πορείες η εργατική τάξη δράττεται της ευκαιρίας να προβάλει τα αιτήματά της, το ιστορικό παρελθόν της και να καθορίσει το διεκδικητικό της πλαίσιο για το μέλλον. Πέραν όμως του ορισμού της, ενδιαφέρον έχει να μελετηθεί ο καθορισμός αυτής της ημέρας- εορτής για τους απανταχού εργαζόμενους.
Η 1η Μαϊου, καθιερώθηκε ως η Παγκόσμια Ημέρα των Εργατών την 20η Ιουλίου 1889 στο ιδρυτικό συνέδριο της Δευτέρας Διεθνούς προς ανάμνηση του μακελειού στο Σικάγο το 1886. Η αιτία για την ημέρα ήταν πως η αστυνομία άνοιξε πυρ κατά των εργατών που διαμαρτύρονταν για τη διεκδίκηση του οκταώρου εργασίας και των καλύτερων εργασιακών συνθηκών. Την 1η Μαϊου του 1886 τα εργατικά συνδικάτα των ΗΠΑ έδωσαν μία από τις πιο σκληρές μάχες για τους προαναφερθέντες σκοπούς που αποτελέσαν κινητήριο μοχλό προκειμένου ξεκινήσουν κινητοποιήσεις. Αριθμητικά, 400.000 περίπου εργάτες από 1.200 εργοστάσια συμμετείχαν σε αυτήν την απεργία με επίκεντρο του αγώνα το Σικάγο όπου έλαβαν μέρος 90.000 εργάτες. Στις 3 Μαϊου, η αστυνομία πυροβόλησε εν ψυχρώ εναντίον διαδηλωτών με 4 εξ’αυτών να αφήνουν την τελευταία τους πνοή και αρκετούς τραυματίες.
Στην Ελλάδα, η πρώτη διαδήλωση της Πρωτομαγιάς έγινε το 1893 από το σοσιαλιστικό όμιλο του Σταύρου Καλλέργη όπου 2.000 εργαζόμενοι κινητοποιήθηκαν στους δρόμους με αιτήματα το οχτάωρο, την άδεια της Κυριακής και την κρατική ασφάλιση στα θύματα των εργατικών ατυχημάτων. Θύματα υπήρξαν στην απεργία του 1836 στη Θεσσαλονίκη , όπου οι καπνεργάτες κατέλαβαν ένα εργοστάσιο με τη συμπαράσταση άλλων καπνεργατών. Στρατός και αστυνομία κινήθηκε εναντίον τους με τον απολογισμό των θυμάτων να φτάνει τα οχτώ.
Η αποδόμηση των εργασιακών σχέσεων του σήμερα καθώς και η όλο και μικρότερη πεποίθηση της αργίας αυτής ως ένα κεκτημένο χρόνων, αγώνων και θυσιών, έχει κάνει το εργατικό κίνημα της σημερινής εποχής να συρρικνώνεται και να μην έχει την αίγλη και τη δυναμική του παρελθόντος. Ο εργαζόμενος προτιμά τη -λειψή- ασφάλεια που πολλές φορές του προσφέρεται και καθ’αυτόν τον τρόπο η συνδικαλιστική δράση να μειώνεται και τα αιτήματα να φαντάζουν πιο ανίσχυρα παρ’ότι μπορούν να αποτελέσουν ισχυρούς αντιπροσωπευτικούς δημοκρατικούς θεσμούς. Το part-time , η ελαστική εργασία καθώς και η ανεργία αποτελούν δεδομένους όρους στο εργασιακό λεξιλόγιο.
Πλέον, εν αντιθέσει με τις χρόνιες αυτές διεκδικήσεις σε πολλές χώρες, όπως και στην Ελλάδα του 20% ποσοστού ανεργίας και του brain-drain , ο εργαζόμενος στο βωμό της επιβίωσης αναγκάζεται να δουλέψει πολλές παραπάνω ώρες από τις κανονικές, χωρίς τις προβλεπόμενες άδειες και πολλές φορές εν μέρει ή χωρίς ασφάλιση. Το κράτος πρόνοιας και κατά γενικότερη ομολογία η κοινωνική πολιτική έχουν πλήρως υποβιβαστεί σε μεγάλο βαθμό δημιουργώντας έτσι την αίσθηση ανασφάλειας του ανθρώπου γενικότερα. Η εργατική Πρωτομαγιά αποτελεί την μετουσίωση των αγώνων των εργατών, των ελπίδων και των πόθων τους , της αλλοτρίωσης που υφίστανται σήμερα. Τα αιτήματα για ασφάλιση, οχτάωρο καθώς κι οι διεκδικήσεις αυτές αποτελούν τον μοχλό των εργατών προκειμένου να αντισταθούν στην οποιαδήποτε αδικία και υποβιβασμό τους, που όμως είναικαι πάλι ζητούμενα. Τη σήμερον ημέρα με την επέλαση της οικονομικής και κοινωνικής κρίσεως αυτές οι κοινωνικές κατακτήσεις αμφισβητούνται από νεοφιλελεύθερες και συντηρητικές αντιλήψεις.
Το εύλογο ερώτημα βέβαια που τίθεται είναι αν ο εργάτης του σήμερα μπορεί ορμώμενος από το ιστορικό παρελθόν των κινημάτων να αγωνιστεί με κάθε δημοκρατικό τρόπο προκειμένου να εξασφαλίσει μία αξιοπρεπέστατη διαβίωση και όχι να μάχεται απλά για την επιβίωση. Η απάντηση εν προκειμένω είναι πως σε μία περίοδο που η αξία του ανθρώπου προς τον άνθρωπο έχει υποβιβαστεί και τα περισσότερα εκ των πραγμάτων θυσιάζονται στο βωμό του κέρδους, τη στιγμή που επιδόματα και άδειες που αφορούν γέννα ή εργατικά ατυχήματα αμφισβητούνται, ο εργαζόμενος μπορεί να παλέψει για τα επανακτήσει τα δικαιώματά του. Οι διχασμοί και τα δίπολα που δημιουργούνται βάσει της ταξικής διαφοράς αφεντικού – εργαζόμενου/εργάτη οφείλουν να εξαλειφθούν, ιδιαίτερα στην Ελλάδα. Η δυναμική των συνδικάτων και η τεχνογνωσία της (π.χ. ΓΣΕΕ Κέντρο Πληροφόρησης Εργαζόμενων και Ανέργων, το Αρχείο Ιστορίας Συνδικάτων κ.α.) , είναι δυνατά να πληροφορήσουν και παράλληλα, δεδομένης της κατάστασης να συνδιαμορφωθούν λύσεις προκειμένου η εργασία να διαποτίζεται από το σεβασμό και την αξιοπρέπεια ως προς τον μισθωτό.
Οι διεκδικήσεις και οι προκλήσεις του σήμερα για τον εργάτη είναι πολλές. Το νόημα των εργατικών κινημάτων πρέπει να ξαναέρθει πάλι στο προσκήνιο. Όπως άλλωστε αναφέρει και στο ποίημά του «Εμείς οι εργάτες», ο Κωστής Παλαμάς:
Εμείς οι εργάτες είμαστε που με τον ίδρωτά μας
ζυμώνουμε του κόσμου το ψωμί.
Πιο δυνατά κι απ’ τα σπαθιά τα χέρια τα δικά μας,
και μ’ όλο το αλυσόδεμα, σκάφτουν, και η γη πλουτεί.
Έχει μεγαλώσει στην Ελευσίνα και είναι τεταρτοετής φοιτητής Πολιτικών Επιστημών, στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Αποτελεί ενεργό μέλος των PES Activists, ενώ αρθρογραφεί τακτικά. Έχει, επιπλέον, συμμετάσχει σε αρκετές προσομοιώσεις τοπικής και εθνικής εμβέλειας, από θέσεις ευθύνης. Εργάζεται στον κλάδο της εστίασης.
