Του Γιάννη Αδαμαντίδη,
Η ζωή είναι αδιαμφισβήτητα ένα δώρο για τον άνθρωπο. Η ρουτίνα όμως τη διαβρώνει. Γιατί μέσα στους ιλιγγιώδεις ρυθμούς της κοινωνίας, το άτομο αποπροσανατολισμένο απομακρύνεται από τους στόχους που θέτει. Παράλληλα η τεχνολογία εγκλωβίζει τον άνθρωπο ενώ τα υλιστικά πρότυπα που επικρατούν τον αποξενώνουν ακόμη και από τον ίδιο του τον εαυτό. Οι αξίες εκπίπτουν, τα ιδανικά εξανεμίζονται, οι ηθικοί νόμοι διαφθείρονται. Μαζί όμως με τις χαμένες αξίες, είδη υπό εξαφάνιση αποτελούν πλέον και άλλα: η ευχαρίστηση της ζωής, η διάθεση για εξέλιξη και πρόοδο, ο ζήλος και το πάθος.
Ποιο στοιχείο άραγε θα μπορούσε να αποτελέσει αντίδοτο σε αυτή την κατάσταση; Η ψυχολογική ροή (γνωστή και ως flow) είναι δυνατό να συντελέσει στην λύση του προβλήματος. Η ψυχολογική ροή είναι μία έννοια της Θετικής Ψυχολογίας την οποία εισήγαγε ο ψυχολόγος Mihaly Csikszentmihalyi για να περιγράψει τη διανοητική κατάσταση όπου το άτομο επικεντρώνει πλήρως την προσοχή του σε μία απαιτητική εκτελούμενη δραστηριότητα χωρίς να αποσπάται από άλλα εξωτερικά ερεθίσματα και εμπλέκεται σε αυτήν ενεργητικά αναγάγοντάς την σε αυτοσκοπό. Μάλιστα ο Csikszentmihalyi ορίζει την ψυχολογική ροή ως την “βέλτιστη εμπειρία” καθώς κατά τη φάση αυτή η αίσθηση του χωροχρόνου αλλοιώνεται και το άτομο βιώνει πολύ έντονα θετικά συναισθήματα.
Οι προϋποθέσεις για να προσεγγίσει κάποιος την ψυχολογική ροή είναι συγκεκριμένες. Πρώτον η δραστηριότητα με την οποία καταπιάνεται το άτομο πρέπει να είναι δομημένη, να έχει σαφείς στόχους και να παράγει άμεσο αποτέλεσμα. Και δεύτερον είναι αναγκαίο να επιτευχθεί ισορροπία μεταξύ των δυνατοτήτων του ατόμου και του βαθμού προκλήσεως του εκάστοτε έργου. Επειδή όταν ο βαθμός πρόκλησης μιας δραστηριότητας είναι πολύ μικρός και ως εκ τούτου δυσανάλογος των δυνατοτήτων του ατόμου τότε επικρατεί ανία και πλήξη. Αντιθέτως η αποστολή που είναι υπέρμετρα δύσκολη και δεν συνδυάζεται με υψηλές ικανότητες οδηγεί σε άγχος και δυσφορία.
Πως νιώθει όμως κάποιος όταν εισέλθει σε αυτή την φάση; Καταρχάς είναι απόλυτα συγκεντρωμένος σε μια δραστηριότητα, είναι βυθισμένος σε αυτή. Νιώθει εκστατικά, σαν να βρίσκεται εκτός πραγματικότητας. Τον καταβάλλει μια εσωτερική διαύγεια που του υποδεικνύει τι ακριβώς πρέπει να κάνει και αποκτά αυτοπεποίθηση βαθιά πεπεισμένος πλέον ότι μπορεί να πετύχει τον στόχο του.
Κυριαρχεί επίσης μέσα του πνευματική γαλήνη, η οποία τον βοηθά να αποτινάξει κάθε ανησυχία, κάθε προβληματισμό, κάθε δισταγμό. Το άτομο συγχωνεύεται πλήρως με το περιβάλλον του και ο χρόνος “παγώνει”. Τέλος η ίδια η δραστηριότητα που οδηγεί στο flow γίνεται αυτοσκοπός, μεταβάλλεται σε ενδογενές κίνητρο.
Λέγεται ότι ο Νεύτωνας ενόσω έγραφε τη γνωστή τριλογία βιβλίων ονόματι “Φυσική Φιλοσοφία με Μαθηματικές Αρχές” ήταν τόσο αφοσιωμένος στο έργο του που είχε αποχωριστεί την τροφή και τον ύπνο για μέρες. Το ίδιο και ο Μιχαήλ Άγγελος κατά τη δημιουργία της Καπέλα Σιξτίνα. Για να βιώσουμε όμως την πληρότητα της ψυχολογικής ροής δεν χρειάζεται να επιχειρήσουμε μεγαλειώδη επιτεύγματα, το μόνο που χρειάζεται είναι ένα μεγαλειώδες συστατικό : το πάθος!
Καθένας από μας είναι ικανός να βρεθεί σε αυτή την κατάσταση και να κατακλειστεί από τα υπέροχα συναισθήματα που συνεπάγεται το flow μέσα από την δημιουργικότητα στο πλαίσιο του αθλητισμού, της τέχνης, της μουσικής, της επιχειρηματικότητας, της εργασίας γενικότερα. Παντού, παρά τις συνήθως τετριμμένες, ανιαρές και μηχανικές ασχολίες μας, μπορεί να αναβλύσει η πνευματική διέγερση και η προσωπική ανάταση όταν αναμετριόμαστε με μια απαιτητική δοκιμασία και καλούμαστε να υπερβούμε τα όρια μας.
Ας αναζητήσουμε λοιπόν το πάθος μας με κάθε κόστος ακόμη και αν αυτό σημαίνει ότι πρέπει να ψάξουμε πέρα από το σύνηθες πεδίο δραστηριοτήτων μας. Ας δοκιμάσουμε λοιπόν κάτι διαφορετικό, ας δώσουμε μια αλλιώτικη τροπή στη ζωή μας, ας αφήσουμε την -ψυχολογική- ροή του ποταμού να μας παρασύρει…
Ο Γιάννης Αδαμαντίδης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1999. Έιναι φοιτητής Νομικής στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών ενώ παράλληλα ασχολείται με τα οικονομικά. Στα ενδιαφέροντά του συγκαταλέγονται τα κοινωνικά ζητήματα, η ψυχολογία, οι τέχνες και ο αθλητισμός. Τον συναρπάζουν επίσης τα ταξίδια και η λογοτεχνία.
