Της Σοφίας Σιδερίδου,
Πριν λίγους μήνες γνώρισα στην Θεσσαλονίκη την Κατερίνα. Τότε δεν ήξερα, ούτε ότι θα γινόταν μετά από λίγες μέρες η νέα μου συγκάτοικος, ούτε ότι μαζί της θα μάθαινα για χώρες παντελώς άγνωστες σε μένα. Μαζί της έμαθα, όμως, και για ένα όμορφο και ξεχωριστό ταξίδι που έκανε για να γνωρίσει τις ρίζες και τα μέρη που έζησε η οικογένεια μέχρι να καταφέρουν να επιστρέψουν όλοι μαζί πίσω στην Ελλάδα το 1992.
Η ιστορία του Πόντου και της γενοκτονίας φέρνει δάκρυα σε όλους αυτούς που έζησαν και θυμούνται, αλλά ακόμα και σε αυτούς που αργότερα έμαθαν τις δυσκολίες που πέρασαν οι πρόγονοί τους. Ο επίλογος της γενοκτονίας των Ποντίων γράφτηκε με την ανταλλαγή των πληθυσμών το 1923. Περίπου 353.000 Πόντιοι χάθηκαν τότε, ενώ η πλειονότητα όσων επέζησαν μετακινήθηκε προς τις περιοχές της Μακεδονίας και της Θράκης. Μια μερίδα, όμως αυτών κατέφυγε στην ΕΣΣΔ. Παρά τις δυσκολίες οι περισσότεροι κατάφεραν να διατηρήσουν τη γλώσσα και τη θρησκεία, και καθώς ο πληθυσμός τους άρχισε να αυξάνεται, αναγκάστηκαν να επεκταθούν προς τις περιοχές του Καυκάσου και της Κριμαίας.
Μέσα από μια μεγάλη και δύσκολη διαδρομή κατέληξε και ο προπάππους της Κατερίνας από την Σάντα του Πόντου στο Τσιμκέντ του σημερινού Καζακστάν, όπου και έκανε την οικογένεια του και μεγάλωσε και τα 8 παιδιά του. Ο ένας εξ αυτών, Χρήστος, παππούς της Κατερίνας, παντρεύτηκε λίγα χρόνια αργότερα και έκανε την δική του οικογένεια με μια Ουκρανή γιατρό, μαζί με την οποία προσπάθησαν να επιστρέψουν το 1958 στην Ελλάδα. Ενώ, όμως, πέρασαν τα σύνορα και τα 7 αδέρφια, ο Χρήστος λόγω της σύναψης γάμου με Ουκρανή υπήκοο εμποδίστηκε στα σύνορα, και έτσι έμεινε πίσω με τη γυναίκα και τα 4 παιδιά τους, ένα εκ των οποίων ο πατέρας της Κατερίνας, Ευγένιος. Στα 18 του, μια τεράστια ευκαιρία οδήγησε ξαφνικά τον Ευγένιο στη Σχολή Καλών Τεχνών στο Βλαδιβοστόκ, πολλά χιλιόμετρα μακριά από το πατρικό του, στην άλλη άκρη της αχανούς Ρωσίας, όπου δούλεψε ως μουσικός και εν τέλει έζησε εκεί για τα επόμενα 20 χρόνια. Το Βλαδιβοστόκ είναι ο μεγάλος λιμένας της Ρωσίας στον Ειρηνικό Ωκεανό και ο τελικός σταθμός του μεγάλου Υπερσιβηρικού Σιδηροδρόμου. Το 1990,όμως, επέστρεψε στο Τσιμκέντ του Καζακστάν, όπου και γνώρισε την μητέρα της Κατερίνας, με καταγωγή από την Σιβηρία, και μαζί πήραν την απόφαση να επιχειρήσουν για άλλη μια φορά να φύγουν στην Ελλάδα. Πριν προλάβουν όμως να επιστρέψουν, η Κατερίνα γεννιέται πρόωρα στο Καζακστάν και αναγκάζεται με την μητέρα της να μείνει πίσω για έναν ακόμα χρόνο, ενώ ο πατέρας της περνάει τα σύνορα το ’91.
Το όνειρο της Ελλάδας, ξεκίνησε δύσκολα ήδη από την άφιξη, αφού το τελωνείο από το οποίο περνούσαν η Κατερίνα και η μαμά της το ‘92 κάηκε ολοσχερώς και μαζί και όλη η περιουσία που κατάφεραν να μεταφέρουν ερχόμενες από το Καζακστάν. Το όνειρο, όμως, δεν χάθηκε και ξεκίνησαν από το μηδέν μια καινούρια ζωή στη Θεσσαλονίκη, όπου και ξανασυνάντησαν όλους τους συγγενείς που είχαν περάσει τα σύνορα ήδη από το 1958.
Με ένα τόσο πολυτάραχο και πολυδοκιμασμένο οικογενειακό παρελθόν και με ρίζες διεσπαρμένες σε διάφορα μέρη, το ταξίδι του Υπερσιβηρικού δεν άργησε να μπει στο μυαλό της Κατερίνας που τον Απρίλιο του 2018 πραγματοποίησε μόνη της ένα ταξίδι ζωής, όπως λέει, ένα ταξίδι στο παρελθόν, ένα ταξίδι που της χάρισε όσες εικόνες έλειπαν από τις αφηγήσεις των γονιών της και συμπλήρωσαν το παζλ της οικογένειας της.
Έχοντας μεγάλη αδυναμία στον πατέρα της, πράγμα που καταλαβαίνει κανείς από τα πρώτα λεπτά της συζήτησης μαζί της, έβαλε σαν τελικό στόχο και προορισμό το Βλαδιβοστόκ, όπου και πέρασε μεγάλο και σημαντικό μέρος της ζωής και της μουσικής καριέρας του ο πατέρας της.
Ο υπερσιβηρικός σιδηρόδρομος εκτείνεται για 9289 χιλιόμετρα και ενώνει τη Μόσχα με το Βλαδιβοστόκ, σε ένα ταξίδι που διαρκεί συνήθως 7 ημέρες και διασχίζει 8 ζώνες ώρας. Είναι η μεγαλύτερη σιδηροδρομική γραμμή του κόσμου, και όταν χτίστηκε χαρακτηρίστηκε ως «το πιο όμορφο διαμάντι στο στέμμα της Ρώσικης Αυτοκρατορίας».
Η Κατερίνα μιλάει για μια μοναδική διαδρομή, που γίνεται ακόμα πιο ρομαντική όταν εμπλουτίζεται με τις εικόνες από τις αφηγήσεις τω γονιών της. Απίστευτα τοπία, πολύ μακριά από την ελληνική σκηνογραφία! Βασική στάση του ταξιδιού της ήταν το Ιρκούτσκ, πρωτεύουσα της Δυτικής Σιβηρίας, όπου και γεύτηκε κάτι από τον τρόπο ζωής με τον οποίο μεγάλωσε η μητέρα της στην παγωμένη Σιβηρία, με τα τεράστια δάση και με την εντυπωσιακά μεγάλη κατανάλωση φρούτων του δάσους. Από κει, συνέχισε σε μια ξεχωριστή διαδρομή προς το νησί Όλχον, που βρίσκεται μέσα στη λίμνη Βαϊκάλη, η οποία θεωρείται η μεγαλύτερη δεξαμενή φρέσκου νερού στον κόσμο. Στο «Μπλε Μάτι της Σιβηρίας» όπως λέγεται αλλιώς η λίμνη, η χρονιά χωρίζεται σε 3 περιόδους· πάγου, νερού και μισό μισό, γεγονός που καθορίζει και το πώς μεταφέρεται κανείς στα νησιά, με καράβι, με αμάξι ή με παγοθραυστικό αντίστοιχα. Αμέσως μετά βρέθηκε στο Ουλάν Ουντέ, που αποτελεί την μεγαλύτερη βουδιστική κοινότητα της Ρωσίας και τέλος στο Βλαδιβοστόκ, όπου έζησε την σοκαριστική εμπειρία του τυφώνα Ταϊφούν, ενός τυφώνα που περνάει πολύ συχνά από την Ιαπωνία. Στο Βλαδιβοστόκ συνάντησε έναν παλιό φίλο και συνάδελφο του μπαμπά της, ο οποίος την ξενάγησε σε όλα τα μέρη που έπαιζε μουσική ο πατέρας της, στα μέρη που διασκέδαζαν, και στο σπίτι όπου ζούσε, το οποίο είναι χτισμένο σε έναν από τους ψηλότερους λόφους, πάνω στους οποίους είναι χτισμένη όλη η πόλη του Βλαδιβοστόκ και προσφέρει μια μοναδική θέα στον Ειρηνικό Ωκεανό. Αν και βρήκε πολλά κατεστραμμένα κτίσματα από αυτά που ο πατέρας της περιέγραφε ως εντυπωσιακά μεγαλοπρεπή κτίρια, νιώθει ότι και αυτά είχαν την δική τους ιστορία να της αφηγηθούν. Μια πόλη με επιρροές από παντού, πολλά εξωτικά νησιά να την περιτριγυρίζουν και το αίσθημα του «απέραντου» που χαρίζει ο Ειρηνικός Ωκεανός. Φυσικά το ταξίδι της έκλεισε με μουσική, και την Κατερίνα, που δε θα μπορούσε να μην έχει το μικρόβιο της μουσικής μέσα της, να τραγουδάει Μπιθικώτση στο στέκι του μπαμπά της στην μακρινή ανατολικότερη άκρη της Ρωσίας.
Όπως λέει, με αυτό το ταξίδι γεύτηκε τα σιβηριανά βιώματα της μητέρας της, κάλυψε ένα μεγάλο κομμάτι της ζωής του πατέρα της και μπόρεσε να αγαπήσει όλα αυτά που τον κράτησαν σε εκείνο τον τόπο 20 χρόνια. Επόμενο ταξίδι που έχει ήδη προγραμματίσει για φέτος το καλοκαίρι είναι φυσικά το Καζακστάν και η πόλη Τσιμκέντ, όπου έζησε όλη η οικογένεια του πατέρα της όταν έφυγε από τον Πόντο.
Η Κατερίνα πλούτισε σίγουρα με αυτό το ταξίδι ! Μαζί της όμως κατάφερα να πλουτίσω και εγώ που ταξίδεψα μέσα από τις αφηγήσεις της στην ιστορία του Πόντου αλλά και τς μακρινής Ρωσίας, και κατάλαβα πόσο περήφανη είναι για τις διαφορετικές ρίζες της, αφού αυτό το αίσθημα την έφτασε μέχρι την άλλη άκρη του κόσμου!
*Θα ήθελα να ευχαριστήσω την Κατερίνα που μοιράστηκε την ιστορία και της εμπειρίες της μαζί μου!
