Tης Έλενας Κουμουνδούρου,
Η εμφανής οικονομική ύφεση που μαστίζει την διεθνή κοινότητα και ιδίως την πολιτικο-οικονομική οντότητα της Ε.Ε, έχει επιφέρει ποικίλες επιπτώσεις στα κράτη που την απαρτίζουν. Μία από τις σημαντικότερες επιπτώσεις της οικονομικής αυτής συγκυρίας, είναι το brain drain.
Για να γίνω πιο συγκεκριμένη, ως brain drain ορίζεται η μαζική αποδημία εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού και επιστημόνων από την χώρα τους προς άλλες περισσότερο ανεπτυγμένες. Το φαίνομενο αυτό αφορά κατά κύριο λόγο νέους ανθρώπους με ακαδημαϊκές σπουδές, οι οποίοι είτε βρίσκονται αντιμέτωποι με την ανεργία στον τόπο τους, είτε επιζητούν την οικονομική τους ευημερία εκτός των συνόρων.
Η χώρα μας δε ξέφυγε από αυτό τον κανόνα. Η διαρροή όμως ανθρώπινου κεφαλαίου δεν αποτελεί ένα πρόσφατο φαίνομενο για την Ελλάδα. Η ιστορία έχει δείξει ότι η Ελλάδα από παλιά ήταν άμεσα συνυφασμένη με τον όρο “μετανάστευση”. Κυρίως μεταπολεμικά, η εξωτερική μετανάστευση έλαβε εντυπωσιακές διαστάσεις, λόγω των αντίξοων συνθηκών διαβίωσης και των αμέτρητων προοπτικών που προσεφερε το εξωτερικό. Σήμερα όμως, το φαινόμενο καλά κρατεί, αφού σύμφωνα με έρευνες, κατά την περίοδο 2008-2016 εγκατέλειψαν την Ελλάδα 450.000 Έλληνες.
Τι είναι όμως αυτό που η Ελλάδα αδυνατεί να προσφέρει;
Η έξαρση του φαινομένου του brain drain απορρέει από ποικίλα αίτια, η πλειοψηφία των οποίων βασίζεται σε οικονομικούς, αλλά και κοινωνικούς παράγοντες. Το υψηλό ποσοστό ανεργίας που επικρατεί σήμερα στη χώρα μας, σε συνδυασμό με τις υπερβολικά χαμηλές οικονομικές απολαβές ωθούν το υψηλά εκπαιδευμένο προσωπικό στη μετανάστευση. Ο μέσος Έλληνας πτυχιούχος έχει αγανακτήσει από την παρατεταμένη ύφεση που επικρατεί και τον διαρκή φόβο του τι θα συμβεί την επόμενη μέρα. Η αστάθεια που χαρακτηρίζει την σημερινή Ελλάδα γεμίζει με αβεβαιότητα τους πολίτες και δε δίνει κίνητρα στην εγχώρια επιχειρηματικότητα. Εκλείπει συχνά η δυνατότητα να εργαστείς στο αντικείμενο των σπουδών σου ή η μετέπειτα ανέλιξη. Ενώ καταλυτικό ρόλο διαδραματίζουν και οι κοινωνικές παροχές, όπως η ελλειπής ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και το υποβαθμισμένο εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας.
Το πιο ανησυχητικό όμως αίτιο του brain drain στην Ελλάδα είναι η ίδια η ελληνική νοοτροπία. Αυτό που θα έπρεπε να μας προβληματίζει περισσότερο. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που στρέφονται στο εξωτερικό γιατί κουράστηκαν από τις βαθιά ριζωμένες πρακτικές του ελληνικού κράτους, όπως η ευνοιοκρατία, η διαφθορά, η αναξιοκρατία, οι πελατειακές σχέσεις, τα ρουσφέτια, η προπαγάνδα και το γενικότερο πολιτισμικό έλλειμμα που μας χαρακτηρίζει. Οι παγειωμένες αντιλήψεις των Ελλήνων γίνονται αισθητές καθημερινά. Η οδική συμπεριφορά, η αδιαφορία για την τήρηση της προτεραιότητας στις δημόσιες υπηρεσίες, ο βανδαλισμός και στάση μας απέναντι στο περιβάλλον αποτελούν καθρέφτη της ελληνικής κοινωνίας.
Από όποιο πρίσμα και έναν προσεγγίσουμε το θέμα της γενικότερης εξωτερικής μετανάστευσης που σήμερα η χώρα μας βιώνει, εύκολα μπορούμε να συμπεράνουμε πως είναι μια δυσμενής πραγματικότητα, τόσο για τους ανθρώπους που μεταναστεύουν όσο και για τη χώρα προέλευσης. Διότι το λυπηρό σημείο του brain drain στην Ελλάδα δεν είναι ότι οι νέοι επιλέγουν να ζήσουν στο εξωτερικό, αλλά ότι η ίδια η Ελλάδα δεν προσπαθεί να τους κρατήσει. Κανένας άνθρωπος δεν ονειρεύεται να ζήσει μακριά από τον τόπο του, την οικογένεια του, τους φίλους του και την ως τώρα ζωή του. Πλέον όμως, σχεδόν αναγκάζεται. Η προοπτική του εξωτερικού πάντα υπάρχει, το ζήτημα είναι να μην γίνεται μονόδρομος.
Είναι ώρα το κάθε κράτος που βιώνει το θλιβερό αυτό φαινόμενο να στηρίξει έμπρακτα το έμψυχο δυναμικό του, να πιστέψει σε αυτό και να του προσφέρει κίνητρα να μείνει στην πατρίδα του. Όσον αφορά ειδικά τον τόπο μας είναι ξεκάθαρο πως ,η ελληνική οικονομία χρειάζεται αναζωογόνηση και η ελληνική νοοτροπία αναδόμηση.
