Του Θεοχάρη Χατζημανώλη,
Για 276 χρόνια, από το 1368 έως το 1644, η Κίνα κυβερνήθηκε από μία από τις σπουδαιότερες αυτοκρατορικές δυναστείες που έχει γνωρίσει ο κόσμος. Μία δυναστεία που έδωσε το όνομα της στην χώρα κατά την περίοδο που κατείχε την εξουσία: «Η αυτοκρατορία του μεγάλου Μινγκ». Κατά την περίοδο εκείνη η Κίνα γνώρισε τεράστια ανάπτυξη τόσο στην διπλωματία και την οικονομία, όσο και την λογοτεχνία και τις εικαστικές τέχνες. Είναι η εποχή – μεσάζοντας της Κίνας, όσον αφορά την μετάβαση από τα μεσαιωνικά χρόνια στα νεότερα.
Εκμεταλλευόμενος την παρακμή της δυναστείας Γιουάν, η οποία είχε μογγολικές εθνικές καταβολές και είχε εφαρμόσει αυστηρό σύστημα φρούρησης και διακυβέρνησης των επαρχιών, ο Τζου Γιουάνγκτζανγκ ανακηρύσσεται αυτοκράτορας στην πρωτεύουσα Ναντσίνγκ, σηματοδοτώντας την έναρξη της νέας δυναστείας και το 1421 μεταφέρει την έδρα του νέου κράτους του στο Πεκίνο. Η βασική πολιτική του εστίαζε στον απολυταρχισμό. Κατέστειλε τις εναπομείνασες εχθρικές ομάδες και αποσιώπησε τις επαναστάσεις, ενώ παράλληλα φρόντισε να αποσαθρώσει την δεσπόζουσα για τα δεδομένα της εποχής, φεουδαρχική αριστοκρατία. Η ραγδαία αλλαγή παρατηρείται κατά το πρώτο μισό του 15ου αιώνα, όποτε και επανέρχεται η σταθερότητα και η αυτοκρατορία μπαίνει ξανά σε ρυθμούς ανάπτυξης.
Όσον αφορά την διοίκηση και τον στρατό, οι Μινγκ βασίστηκαν στο κυβερνητικό μοντέλο των επαρχιών όπως το είχε εισάγει η προηγούμενη δυναστεία. Ήταν ένα μοντέλο παγιωμένο και με τις αρμόζουσες μεταρρυθμίσεις, στις οποίες και προέβησαν, αποδείχθηκε λειτουργικό, καθώς κάθε επαρχία μπορούσε να εξασφαλίσει εκ των πραγμάτων την αυτάρκεια της. Ο στρατός κατά τα χρόνια των Μινγκ έφτασε το 1.000.000 και το ναυτικό κατέστη το μεγαλύτερο παγκοσμίως, κάτι που αποδείχτηκε όχι μόνο πληθωρικό για την κάλυψη των πολεμικών αναγκών, αλλά και ιδανικό για την διασφάλιση του γοήτρου της αυτοκρατορίας, η οποία πρωτοστατούσε στα πράγματα της ανατολικής Ασίας. Σημαντική είναι επίσης η κατασκευή του λεγόμενου «σινικού τείχους» , στο βόρειο σύνορο της αυτοκρατορίας, το οποίο εκείνα τα χρόνια έφτασε στην σημερινή του έκταση.
Στο κομμάτι της οικονομίας, η πρόοδος παρατηρείται τουλάχιστον μέχρι τα τέλη του 16ου αιώνα. Εξερευνούνται νέοι θαλάσσιοι δρόμοι που αναζωογονούν το εμπόριο, οι κοινωνικές διαμάχες αμβλύνουν και η αγροτική οικονομία ανασαίνει και ακμάζει, η φορολογία περνάει από κάποια στάδια ανόρθωσης και δημιουργούνται έργα υποδομής, όπως το οδικό δίκτυο και τα διοικητικά κτήρια. Σημαντικότατη ανάπτυξη γνώρισε και η μεταλλουργία, κυρίως λόγω των εκτεταμένων ορυχείων σιδήρου.
Η ουσία όμως αυτής της υλικής ευμάρειας εκφράστηκε πάνω στον πολιτισμό. Πρέπει να αναφερθεί πως κατά τα χρόνια των Μινγκ η αυτοκρατορία «άνοιξε προς το κοινό» και κατέστη πολυεθνική και κοσμοπολίτικη. Δημιουργήθηκαν πολλά κέντρα έλευσης ατόμων διαφορετικών πολιτιστικών καταβολών, που εξώθησαν την πνευματική παραγωγή σε νέα επίπεδα έκφρασης και δημιουργίας, ενώ μετέβαλλαν τους δημογραφικούς δείκτες και την ποιότητα του ανθρωπίνου δυναμικού.
Για την ιστορία της γραμματολογίας αυτό που κρίνεται αξιοσημείωτο είναι η εκτύπωση μίας από τις πρώτες εγκυκλοπαίδιες του κόσμου το 1403, της «Εγκυκλοπαίδιας Γιόνγκλ» η οποία περιελάμβανε πάσης φύσεων θεματικές ενότητες, από μαγειρική έως και θετικές επιστήμες. Σημαντική είναι επίσης η συστηματοποίηση της νεοκομφουκιανιστικής φιλοσοφίας του φιλοσόφου Τσου Ζι, που βρήκε έδαφος στην αυτοκρατορική αυλή και όριζε την επιδίωξη της διδασκαλίας και την διατήρηση της παράδοσης ως μέσα «εσωτερικού διαφωτισμού». Στην λογοτεχνία το τεράστιο επίτευγμα των καιρών ήταν το κινεζικό μυθιστόρημα με παραδείγματα πασίγνωστων έργων, όπως «ο Χρυσός Λωτός» και «Το ταξίδι προς τη Δύση», ενώ πέραν από τις ταξιδιωτικές αφηγήσεις βρίσκουμε ποιητικά έργα που αναδεικνύουν τον ατομικισμό και την αντίσταση στον κομφουκιανιστικό κομφορμισμό (πχ η δραστηριότητα του Γουάν Χονγκντάο). Ακόμα, στον χώρο του θεάτρου, οι καλλιτέχνες αξιοποίησαν τα κεκτημένα της κλασικής περιόδου δραματουργίας των Γιουάν, κατά τους προηγούμενους αιώνες και τα απέδωσαν με διαφορετικά στυλ και τεχνοτροπίες. Αναμφίβολα αυτός ήταν ο καιρός ωρίμανσης της κινεζικής όπερας και του υψηλού θεάτρου τα οποία εξελίχθηκαν πολυκλαδικά.
Στις εικαστικές τέχνες τα αριστουργήματα της εποχής είναι αναρίθμητα. Τόσο η μακραίωνη κινεζική ξυλογραφία, όσο και η ζωγραφική κατόρθωσαν να φτάσουν σε νέα επίπεδα παραστατικότητας και ακρίβειας. Γενικότερα η ακρίβεια στις αποδόσεις της φόρμας είναι ίδιον της περιόδου ακόμη και σε επίπεδο μικροτεχνιών. Στην πλαστική κυριαρχεί η πορσελάνη, η οποία δίνει την δυνατότητα, λόγω της πρωτοτυπίας κυρίως του «μπλε και λευκού στυλ», αλλά και άλλων, να διενεργηθούν εξαγωγές – που φτάνουν στην Ευρώπη και πυροδοτούν νέες καλλιτεχνικές τάσεις κατά τον 17ο αιώνα-. Σε γενικές γραμμές η έμφαση δόθηκε στην επένδυση των λεπτομερειών του καθημερινού βίου: καθημερινά αντικείμενα άρχισαν να αποδίδονται περίτεχνα και με περισσότερη βούληση για σύνθεση.
Η δυναστεία άρχισε να αποδυναμώνεται κατά τα τέλη του 16ου αιώνα και τις αρχές του 17ου. Η οικονομία άρχισε να απορρυθμίζεται, καθώς ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι βάδιζαν στην φτώχεια, ενώ ο πλούτος σωρεύτηκε στα χέρια της αριστοκρατίας (η οποία άρχισε και η ίδια να συρρικνώνεται). Ήδη ο κοινωνικός ιστός άρχισε να διαρρηγνύεται όταν η θέση των ευνούχων φοροεισπρακτόρων άρχισε να απειλείται από μία ομάδα αξιωματικών με αιτήματα για μεταρρύθμιση. Ο διάλογος κατέληξε σε ακόμα μεγαλύτερη έριδα. Ο λιμός το 1627 ήταν η αρχή του τέλους της δυναστείας. Το 1644 τεράστιες μάζες επαναστατημένων άπορων χωρικών κινήθηκαν ενάντια στον πρόσφατα ηττημένο από τους Μαντσού, κινεζικό στρατό. Η πρωτεύουσα βρισκόταν ανάμεσα στους επαναστάτες και τους εισβολείς και ο Τσονγκζέν, τελευταίος αυτοκράτορας της δυναστείας, αυτοκτόνησε, αφού κρεμάστηκε σε ένα δέντρο έξω από την απαγορευμένη πόλη.
Αυτό που πρέπει εν κατακλείδι να μνημονευθεί, είναι η σταθερότητα που γνώρισε η Κίνα, ίσως για πρώτη φορά σε τέτοιο βαθμό κατά την διάρκεια της πανάρχαιας ιστορίας της. Μία σταθερότητα που απέδωσε πρόοδο στις επιστήμες και την τεχνολογία, την αναμόρφωση του καθημερινού βίου, την οικονομία, την διοίκηση, τις τέχνες και τον πολιτισμό, κατορθώνοντας την γραμμική και αδιάσειστη συντήρηση όλων των κεκτημένων της μακράς παράδοσης της χώρας και παράλληλα απογειώνοντας την Κίνα στο παγκόσμιο πολιτικό θέατρο.
Ενδεικτική βιβλιογραφία
– Twitchett. T & Fairbank J. K. , The Cambridge History of China – Volume 7: The Ming Dynasty, 1368-1644 (Cambridge University Press,2008)
Γεννήθηκε στο Λιτόχωρο Πιερίας το 1999. Είναι φοιτητής του τμήματος Ιστορίας-Αρχαιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης από τον Οκτώβριο του 2017. Στα ενδιαφέροντα και τις δράσεις που αναπτύσσει συμπεριλαμβάνονται θεματικές ενότητες πολιτικής, ιστορίας, φιλοσοφίας, κοινωνιολογίας, οικονομίας και κριτικής της τέχνης. Συμμετέχει σε πολιτικές προσομοιώσεις, επιστημονικά συνέδρια και ημερίδες και ασχολείται από την παιδική του ηλικία με το θέατρο. Γνωρίζει αγγλικά και ιταλικά. Στο OffLine Post γράφει ιστορικά θέματα.
