Οι Ευρωεκλογές μέσα στο χρόνο

Του Πελοπίδα-Παναγιώτη Κουλούρη,

Οι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης καλούνται – από το 1979 – και κάθε πέντε χρόνια, στις κάλπες, προκειμένου να εκλέξουν τους αντιπροσώπους τους στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, οι οποίοι θα είναι συνολικά 751 – με την προσχώρηση της Κροατίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση οι ευρωβουλευτές είχαν αυξηθεί στους 766, αλλά στις επερχόμενες εκλογές θα ισχύσει ο αριθμός των 751. Πλέον, η Ευρωπαϊκή Ένωση αριθμεί περί τα 28 μέλη*, κάτι που μεταφράζεται σε 373 εκατομμύρια ψηφοφόρους. Μάλιστα, στην ενημέρωση των δημοσιογράφων στο Στρασβούργο (16/2/2019), 100 ημέρες πριν τις Ευρωεκλογές, σημειώθηκε, πως σε αυτές τις ευρωεκλογές ο αριθμός των νέων ψηφοφόρων αυξήθηκε κατά 5.5%, ήτοι 23.4 εκατομμύρια.  Καθημερινά, διαβάζουμε άρθρα, παρακολουθούμε ομιλίες υποψηφίων και την προσπάθεια των κομματικών συνασπισμών εντός του Ευρωκοινοβουλίου να προσπαθούν να ενισχύσουν τις θέσεις τους.

Ωστόσο, στο παρόν άρθρο δε θα γίνει κάποια ανάλυση για τις επερχόμενες Ευρωεκλογές, αλλά θα πάμε πίσω στο χρόνο, ακριβώς 40 χρόνια πριν, όταν και διενεργήθηκαν οι πρώτες Ευρωεκλογές. Αρχικά, θα πρέπει να αναφερθεί, πως ως τις εκλογές του 1979, τα εθνικά Κοινοβούλια διόριζαν τους Ευρωβουλευτές.  Το 1979, λοιπόν, στήθηκαν για πρώτη φορά ευρωπαϊκές κάλπες και αυτό, που προκαλεί εντύπωση, είναι, ότι την αυλαία εκείνης της εκλογικής αναμέτρησης είχε ανοίξει το Ηνωμένο Βασίλειο, στις 7 Ιουνίου. Η χώρα, της οποίας οι πολίτες ψήφισαν πρώτοι, είναι αυτή, που 40 χρόνια μετά, είναι έτοιμη να εγκαταλείψει το “ευρωπαϊκό άρμα”. Σε διάστημα τριών ημερών, ακολούθησαν η Γαλλία, η Ιταλία, η Ολλανδία, η Δανία, το Λουξεμβούργο, η Δυτική Γερμανία, το Βέλγιο και η Ιρλανδία. Αυτές οι χώρες ήταν τα πρώτα κράτη-μέλη της τότε ΕΟΚ, των οποίων οι πολίτες επέλεξαν πρώτοι, τους 410 συνολικά εκπροσώπους τους στο ΕΚ. Συνολικά, έχουν διεξαχθεί 8 εκλογικές αναμετρήσεις και επιπλέον οι ενδιάμεσες εκλογές σε κάθε νέο μέλος της Ένωσης, όπως συνέβη με την Ελλάδα στις 18/10/1981.

Η συμμετοχή των Ευρωπαίων πολιτών ακολουθεί από το 1979 ως σήμερα (Ευρωεκλογές 2014), φθίνουσα πορεία.

Όπως παρατηρείται στον παραπάνω πίνακα, παρόλο, που η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει σημειώσει μεγάλη πρόοδο στη λειτουργία και στους θεσμούς της, εντούτοις οι πολίτες “γυρίζουν την πλάτη” στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα, σε κάθε εκλογική αναμέτρηση. Θα περίμενε κανείς τα ποσοστά συμμετοχής, κάθε φορά να είναι μεγαλύτερα, αλλά ακολουθούν αντίθετη πορεία. Το 1979, η συμμετοχή έφθασε στο 62% και το 2014 42,61%, δηλαδή, λιγότεροι από τους μισούς ψηφοφόρους. Φυσικά, οι λόγοι ποικίλλουν, καθώς η συμμετοχή εξαρτάται, αρχικά, από το κατά πόσο έχει εμπεδωθεί η ιδέα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης στο εσωτερικό κάθε κράτους-μέλους. Οι Βρετανοί, το 1979, συμμετείχαν σε ποσοστό 32.35%, ενώ οι πιο φιλοευρωπαϊστές – για την ίδια εκλογική αναμέτρηση – αποδείχθηκαν οι Ιταλοί με το ποσοστό συμμετοχής τους να φθάνει το 85,65%. Επιπλέον, η συμμετοχή στις Ευρωεκλογές σχετίζεται, παράλληλα, με τη μειωμένη συμμετοχή και στις εθνικές εκλογές κάθε χώρας. Τέλος, η συμμετοχή των πολιτών μίας χώρας στις Ευρωεκλογές συνδέεται με το τι σχέση διατηρεί κάθε κράτος-μέλος με την Ε.Ε. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι, πως στις ευρωεκλογές του 2004, τη μικρότερη συμμετοχή, με ποσοστά κάτω του 30%, παρουσίασαν η Τσεχία (28,3%), η Εσθονία (26,83%), η Πολωνία (20,87%), η Σλοβακία (16,97%) και η Σλοβενία (28,35%), οι οποίες ήταν όλες νέα μέλη με θητεία λίγων μηνών.

Η Ελλάδα στην ευρωπαϊκή εκλογική διαδικασία

Η Ελλάδα εισήλθε στην Ε.Ο.Κ την 1^η Ιανουαρίου του 1981 και ως εκ τούτου δεν είχε εκπροσώπηση στο Ευρωκοινοβούλιο. Έτσι, στις 18 Οκτωβρίου 1981, παράλληλα με τις εθνικές εκλογές διενεργήθηκαν και οι πρώτες Ευρωεκλογές. Από τον Ιανουάριο ως τον Οκτώβριο του 1981 οι Έλληνες ευρωβουλευτές ήταν διορισμένοι από τη Βουλή (Ν.Δ: 14, ΠΑΣΟΚ: 7, ΚΚΕ: 1, ΕΔΗΚ: 1, ΚΟ.ΔΗ.ΣΟ: 1). Στις πρώτες ελληνικές ευρωεκλογές της 18^ης Οκτωβρίου 1981, εξελέγησαν 24 Ευρωβουλευτές (ΠΑΣΟΚ: 10, Ν.Δ: 8, ΚΚΕ: 3, ΚΚΕ(Εσωτ.).:1, ΚΟ.ΔΗ.ΣΟ: 1, Κόμμα Προοδευτικών: 1), των οποίων η θητεία διήρκεσε δυόμιση αντί για πέντε χρόνια. Στην Ελλάδα, παρατηρείται το φαινόμενο να κερδίζει τις Ευρωεκλογές το κόμμα, που είτε ανέλαβε την εξουσία λίγο καιρό πριν, είτε το κόμμα, που επρόκειτο να ανέλθει στην εξουσία. Θα μπορούσε να πει κανείς, πως οι ευρωεκλογές αποκτούν και κυρίως τους δίνεται από την εκάστοτε αντιπολίτευση ένας δημοψηφισματικός χαρακτήρας για την έγκριση εκ μέρους των πολιτών της κυβερνητικής πολιτικής. Το 1981 και το 1989 οι ευρωεκλογές διεξήχθησαν παράλληλα με τις κοινοβουλευτικές και στις δύο περιπτώσεις τις ευρωεκλογές κέρδισε το κόμμα, που κέρδισε και τις εθνικές. Το Μάρτιο του 2004 διεξήχθησαν κοινοβουλευτικές εκλογές τις κέρδισε η Ν.Δ. και τρεις μήνες αργότερα κέρδισε και τις Ευρωεκλογές. Το Μάιο του 2009, το ΠΑΣΟΚ διατήρησε τις έδρες του από το 2004 (8 έδρες), αλλά η Ν.Δ. έχασε τρεις και βρέθηκε και εκείνη με 8 Ευρωβουλευτές και τον Οκτώβριο το ΠΑΣΟΚ κέρδισε τις κοινοβουλευτικές εκλογές.

Οι Ευρωεκλογές δε θα πρέπει να υποβαθμίζονται στη συνείδηση των πολιτών και ειδικά οι νέοι, οι οποίοι είναι και το μέλλον της Ένωσης, οφείλουν να συμμετάσχουν στην εκλογική διαδικασία, καθώς από την τελευταία αναμέτρηση του 2014, η Ευρώπη δεν έχει έρθει αντιμέτωπη, μόνο με την οικονομική ύφεση, αλλά και με την άνοδο των λαϊκιστών και ακροδεξιών «φωνών». Επομένως, η αποχή, μόνο ενίσχυση αυτών των «φωνών», μπορεί να προσφέρει και φυσικά τα αποτελέσματα της επικράτησής τους θα είναι δυσάρεστα, από τη στιγμή, που δε επικρατεί η ψυχραιμία και η νηφαλιότητα.

* Το Ηνωμένο Βασίλειο αποτελεί, ακόμα, μέλος της Ε.Ε και ως εκ τούτου διατηρεί τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις, όπως πηγάζουν από τη συμμετοχή του στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα.

Πηγές:

http://www.europarl.europa.eu/elections2014-results/el/turnout.html
http://www.sigmalive.com/news/politics/euroekloges/554549/posa-ekatommyria-einai-oi-neoi-psifoforoi-gia-tis-euroekloges
https://www.in.gr/2009/05/18/tech/future/pososta-symmetoxis-stis-eyrwekloges/

Πελοπίδας-Παναγιώτης Κουλούρης

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1996. Το 2014 ξεκίνησε τις σπουδές του, στο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Πάντειου Πανεπιστημίου αποφοιτώντας το 2018. Τον Οκτώβριο ξεκίνησε τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο Νεαπόλεως Πάφου στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα "Νεότερη και Σύγχρονη Ευρωπαϊκή και Ελληνική Ιστορία". Στο OffLine Post αρθρογραφεί για τις κατηγορίες Πολιτικού και Ιστορίας.